عربستان نیز در نوبت انقلاب ایستاده است

«از این پس، هنگامی آمریکا به یک متحد خود که در معرض تهاجم و خطر است کمک خواهد کرد که این متحد خود نیز قادر به اقدام باشد... کمک‏های ‏‏‏آمریکا از این پس غیرمستقیم خواهد بود و سربازان آمریکایی مگر در شرایط خاص اعزام نخواهند شد.»

«ریچارد نیسکون» در آغاز دومین دوره ریاست جمهوری خود بر ایالات متحده با بیان دکترین خود در عبارات فوق که متاثر از مشکلات برآمده از جنگ ویتنام بود، گام در سیاست تازه ای گذاشت که در «قلب جهان» به صورت «سیاست دوسوتونی» جلوه گر شد؛ سیاستی که مطابق آن حکومت پهلوی و حکومت سعودی دو ستون اصلی تامین منافع ایالات متحده در خلیج پارسی محسوب می شدند.

با این حال، با گذشت کمتر از یک دهه، اولین و مهمترین ستون این سیاست، یعنی حکومت پهلوی، در رستاخیز اسلامی ملت ایران ویران شد تا ستون سعودی، ارزشی بیش از پیش در دستگاه سیاست خارجی اتازونی بیابد. این گونه بود که آل سعود به دلایلی چون منابع سرشار نفت، موقعیت خاص ژئوپولتیکی و تنها تکیه گاه مهم باقیمانده برای ایالات متحده در خلیج پارسی، نقشی بی بدیل برای زمامداران آمریکایی یافت و از این روی روابطی ویژه با حکمرانان سعودی برقرار شد؛ روابطی که به علت قدرت یافتن دائمی جمهوری اسلامی ایران، تضعیف عراق و سیاست سازش در فلسطین، روز به روز ویژه تر شد.

دولت سعودی در طی این سال ها و به دلیل نقشی که برعهده گرفت و خود نیز به اجرای آن علاقه مند بود، به تدریج به یکی از اهرم های اصلی ایالات متحده برای مبارزه با گسترش نفوذ ایران در خاورمیانه و جهان اسلام و پیشبرد سیاست سازش با اسراییل بدل شد. استفاده و حمایت از سلفی ها برای ضربه زدن به سیاست های ایران در افغانستان و عراق، ترویج شیعه هراسی در جهان سنی، ایجاد فضای ضد ایرانی با حمایت از جریان های پان عربی در جهان عرب و به ویژه در عراق و مقابله با شکل گیری جریان مقاومت اسلامی به رهبری ایران در منطقه از مواردی است که حکمرانان سعودی در این دوره به آن مشغول شده اند. در این میان مصر به رهبری «حسنی مبارک» نقشی مکمل برای این ستون سیاست خارجی ایالات متحده در جهان اسلام بازی کرد و بخش مهمی از طرح سازش خاورمیانه را بر عهده گرفت.

با فروپاشی حکومت مبارک در مصر و وقوع انقلاب های مردمی در کشورهایی چون یمن و بحرین که زمام داران آن ها از روابط خوبی با ایالات متحده برخوردار بودند و به دولت سعودی برای ایفای هرچه بهتر نقش خود یاری می رساندند، نیاز ایالات متحده به دولت سعودی بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است. شاید بتوان گفت دولت سعودی در حال حاضر تنها تکیه گاه مهم ایالات متحده در جهان اسلام به شمار می رود و این درحالی است که پادشاهی سعودی، خود حال و روز مناسبی ندارد:

- پادشاه سعودی و ولیعهد وی از اوضاع جسمانی بسیار نامساعدی برخوردارند و به همین دلیل دولتمردان این کشور از قدرت تصمیم گیری سریع در مواجهه با رویدادهای مهم پیش آمده برخوردار نیستند. این درحالی است که رقابت زیرپوستی شدیدی میان شاه زادگان سعودی برای ارتقاء جایگاه، بعد از مرگ پادشاه سعودی و ولیعهد وی وجود دارد.

- نارضایتی در میان شیعیان مناطق شرقی به علت تحمل سال ها ظلم و تبعیض و تحت فشار بودن سلفی های نجدی در سال های اخیر به حد انفجار رسیده و نگرانی زیادی به ویژه در یک ماهه اخیر درباره شورش اجتماعی در این مناطق در دولت سعودی وجود دارد.

- عملکرد نامناسب دولتمردان سعودی در ایجاد رفاه اجتماعی برای عموم جامعه و گسترش فقر و بیکاری، در کنار فساد گسترده شاه زادگان سعودی، زمینه های مساعدی برای الگو گرفتن سایر مردم شبه جزیره از قیام های عربی را فراهم ساخته است و بیم از انقلاب مردمی در این کشور عربی در چشمان دولت مردان سعودی موج می زند.

- بی نتیجه بودن سال ها عقب نشینی دربرابر رژیم صهیونیستی از یک سو و نتیجه بخش بودن راهبرد مقاومت از سوی دیگر، گسترش آمریکاستیزی در میان ملت ها از یک طرف و آمریکاگرایی دولت مردان سعودی از طرف دیگر نیز مخالفت های زیادی را در میان جریان های مردمی علیه سیاست های خارجی آن ها برانگیخته است.

این چنین است که آل سعود به عنوان تنها تکیه گاه باقی مانده ایالات متحده، خود پایه هایی لرزان دارد و به اعتقاد برخی از تحلیل گران سیاسی، عربستان سعودی نیز در نوبت انقلاب های عربی اسلامی ایستاده است.

منبع: هفته نامه - پنجره - ۱۳۸۹ - شماره ۸۳ - تاریخ شمسی نشر ۰۰/۰۰/۱۳۸۹