همگرایی ملی, ضرورتی تاریخی

سخنان سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور سابق كشورمان در ملا قات با اعضای شورای سردبیری روزنامه اعتماد ملی دربردارنده یك نكته كلیدی بود حكومت مقتدر نهادهای مدنی را تحمل می كند واضعان علم سیاست مدرن مابین استواری یك نظام سیاسی و كارآمدی نهادهای سیاسی و مدنی رابطه مثبت و پایداری متصور هستند

سخنان سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور سابق كشورمان در ملا‌قات با اعضای شورای سردبیری روزنامه اعتماد ملی دربردارنده یك نكته كلیدی بود: <حكومت مقتدر نهادهای مدنی را تحمل می‌كند.> واضعان علم سیاست مدرن مابین استواری یك نظام سیاسی و كارآمدی نهادهای سیاسی و مدنی رابطه مثبت و پایداری متصور هستند.

آنها بر این باورند كه هرچه امكان تعامل و داد و ستد در عرصه قدرت شفاف‌تر و روان‌تر صورت گیرد، ثبات و ماندگاری سیستم سیاسی قوام‌یافته‌تر می‌شود. در چنین جوامعی نیروهای اجتماعی و سیاسی از بسترهای مختلف امكان طرح نظرات و تعاطی افكار را دارا هستند. احزاب، تعاونی‌ها، صنوف، سندیكاها، اتحادیه‌ها، انجمن‌ها و <‌> NGOها به صورت گسترده‌ای فعال می‌باشند. این نهادها رودهای تحرك اجتماعی را به كانال‌های درست و صحیح خود منتقل می‌سازند، شكنندگی سیستم را حفاظت و امكان توزیع مناسب قدرت را فراهم می‌آورند.به زبان ساده‌تر در چنین نظام‌هایی همواره امكان تزریق خون نو در عروق جامعه وجود دارد. این امر مانع سكته و ایستایی قلب جامعه كه می‌توان به سهولت نام حكومت بر آن نهاد، خواهد شد.

جوامع جدید با باز كردن درهای خود به سوی توسعه هدفمند، از تمام عناصر و ظرفیت‌های ملی برای نیل به اهداف خویش سود می‌برند. در چنین فضایی همگرایی و دیگرگرایی جای انحصارگرایی و حذف‌گرایی را خواهند گرفت. جامعه سوار بر توسن ترقی و پیشرفت هم به نیروی انسانی فراوان، هم مدیریت همه‌جانبه‌نگر و هم سرمایه‌های مادی و معنوی نیازمند است. در چنین شرایطی هزینه‌ها كاهش و سبد سرمایه‌ها افزایش خواهد یافت.

در بسیاری از كشورهای در حال توسعه، حكومت‌ها پس از دوره‌ای فشار و بستن فضای سیاسی، امكان فعالیت احزاب منتقد و حتی مخالف را فراهم آوردند. در برخی از مناطق كه سابقه جنگ‌های داخلی وجود داشت با فراهم شدن شرایط، فرمان عفو عمومی و تحویل تسلیحات و بازگشت به مبارزات سیاسی در اولویت قرار گرفت. سیاست اصولی تبدیل دشمن به مخالف و تبدیل مخالف به منتقد و تبدیل منتقد به دولت كلیدی‌ترین راهبرد چنین جوامعی است. با این فضای عمومی و كلی می‌توان امیدوار بود كه جامعه آرام‌آرام توان بازی در عرصه سیاست را یافته، با مدنی كردن فعالیت‌هایش هزینه‌های بالا‌ی سیاسی و امنیتی را كاهش ‌دهد. جوامعی كه توانمندسازی نهادهای مدنی را هدف اصلی خود ساخته‌اند، هزینه چالش را كاهش می‌دهند. نهادهای مدنی مبارزات لخت و عریان را تبدیل به اعتراضات آرام و هدفمند می‌كنند. این امر به حكومت‌ها این امكان را می‌دهد كه طرق جدید گفت‌وگو و مفاهمه را پیدا كنند. در چنین فضایی می‌توان امید به استواری را در جامعه مشاهده نمود. جمهوری اسلا‌می ایران شایسته نیل به چنین مسیری است. نظامی كه از پشتوانه عظیم مردمی برخوردار است، بیشتر از هر جامعه و سیستم سیاسی دیگری می‌تواند به نیروها و ذخایر سیاسی خویش اعتماد و تكیه نماید.

آنچه سخنان خاتمی را برجسته‌تر می‌سازد، اظهاراتی است كه این روزها از سوی برخی مقامات درگیر در امر انتخابات هشتم مجلس شورای اسلا‌ می به گوش می‌رسد. این اظهارات هیچ تناسبی با وضعیت تئوریك برشمرده شده ندارد. جامعه امروز ایران بیش از هر روز دیگر نیازمند همگرایی ملی است. در سالی كه به درست نام <اتحاد ملی و انسجام اسلا‌می> بر خود گرفته، باز كردن دامنه فعالیت و حضور همه سرمایه‌های انقلا‌ب با روح این نامگذاری و منافع عمومی و ملی سازگاری دارد، در غیر این صورت كانال‌های پرخروش انقلا‌بی كه زمانی در بر دارنده حجم وسیع آب‌های زلا‌ل بود، به بستری باتلا‌قی بدل خواهد شد؛ شرایطی كه شایسته انقلا‌ب و نظام اسلا‌می نخواهد بود. امید كه چنین مباد.