غذاهای مفید و مضر در سکته مغزی

گرچه هنوز در مورد تأثیر خاص رژیم غذایی در شیوع سکته, شواهد محکمی در دست نیست, ولی بسیاری از پزشکان معتقدند که رژیم درمانی سبب کاهش فشار خون شده, در نتیجه سبب کاهش خطر بروز سکته مغزی می شود

● چه غذاها‌یی در پیش‌گیری از سکته مغزی مفید هستند؟

گرچه هنوز در مورد تأثیر خاص رژیم غذایی در شیوع سکته، شواهد محکمی در دست نیست، ولی بسیاری از پزشکان معتقدند که رژیم درمانی سبب کاهش فشار خون شده، در نتیجه سبب کاهش خطر بروز سکته مغزی می‌شود. در حضور رادیکال‌های آزاد رگ‌های مغزی سریع‌تر دچار ضایعه می‌شوند، بنابراین افزایش مصرف مواد مغذی آنتی اکسیدانی، به مبارزه علیه خطر رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند.

▪ میوه و سبزیجات و هم‌چنین آب آن‌ها، غنی از ویتامین های آنتی‌اکسیدان، پتاسیم و ترکیبات گیاهی مفید بوده و مقدار کمی سدیم دارند و باید به میزان حداقل ۵ واحد در روز مصرف شوند.

تحقیقات در کشور انگلستان نشان داده است دریافت بالای میوه و سبزیجات با شیوع پایین سکته مغزی ارتباط دارد. مطالعه‌ای نیز در بلژیک حاکی از این است که بیماران دارای سطوح بالای ویتامین‌ A در خون که ناشی از مصرف سبزیجات سرشار از بتاکاروتن (پیش نیاز ویتامین A) بوده است، پس از بروز سکته مغزی سریع‌تر بهبود یافته‌اند.

تحقیقی نیز در کشور آمریکا به نقش حفاظتی افزایش دریافت ویتامین E در برابر سکته اشاره کرده است. روغن های گیاهی مثل روغن سویا، ذرت، آفتاب‌گردان، پنبه‌دانه، کانولا و سبزیجات دارای برگ سبز سرشار از ویتامین E هستند.

▪ حبوبات، مغزها، دانه‌ها و سایر پروتئین‌های گیاهی باید به منظور کاهش دریافت پروتئین‌های حیوانی در رژیم غذایی بیش‌تر منظور شوند. مطالعات در غرب نشان داده‌اند که میزان سکته مغزی در بین افراد گیاه‌خوار بسیار کم‌تر از مصرف کنندگان گوشت قرمز است.

▪ ماهی‌های روغنی خصوصاً قزل‌آلا و قباد، سبب بهبود جریان خون می‌شوند. مصرف حداقل دو بار در هفته از این ماهی‌ها در برابر سکته مغزی نقش حفاظتی ایفا می‌کند.

▪ نان، برنج، ماکارونی، سیب‌زمینی و غلات صبحانه (مثل برشتوک) حاوی مقدار کمی چربی و در عین حال سرشار از نوعی انرژی هستند که تدریجاً آزاد می‌شود و بدین ترتیب به افراد کمک می‌کند تا مدت طولانی‌تری احساس سیری کنند.

▪ مغزها، دانه‌ها و روغن‌کتان حاوی نوعی اسید چرب ضروری به نام لینولئیک اسید هستند. در طی مطالعه‌ای که محققان فنلاندی ترتیب داده بودند مشاهده شد که مردان میانسالی که قربانی سکته شده بودند، در مقایسه با مردانی که سکته نکرده بودند، سطوح پایین‌تری از این اسید چرب ضروری را داشتند.

▪ مواد غذایی غنی از ماده معدنی سلنیوم از جمله ماهی، جوانه گندم و تخم‌ آفتاب‌گردان برای پیش‌گیری از سکته توصیه می‌شود. دریافت پایین این ماده معدنی با افزایش خطر سکته مغزی ارتباط دارد.

● از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟

▪ به منظور کمک به کاهش فشارخون از غذاهای شور باید پرهیز کرد. محدودیت مصرف غذاهای کنسرو شده و آماده مصرف، کنسرو سبزیجات در آب نمک، فرآورده‌های گوشتی و غذاهای دودی توصیه می‌شود.

● چه توصیه‌هایی برای اطرافیان بیماران مبتلا به سکته مغزی دارید؟

▪ اولاً، باید این بیماران را درک نمایند، به ویژه وقتی که قادر به حرکت نیستند. جا به جا کردن مکرر بیمار، از ابتلا به زخم بستر جلوگیری می‌کند. از مشکلات مهم این بیماران اختلالات روحی به ویژه افسردگی است که با رفتار مناسب اطرافیان تا حد زیادی قابل پیش‌گیری و بهبود است.

▪ دوماً: هرگز برای سکته‌های مغزی خود درمانی نکنید و چنان چه بیمار امکان بلع غذا را ندارد و با لوله ی‌ معده تغذیه می‌کند، لوله را خارج نکنید و یا اگر خود بیمار لوله‌اش را درآورد حتماً توسط پزشک متخصص دوباره گذاشته شود. در غیر این صورت موجب خطراتی برای بیمار می‌شود. این بیماران ممکن است برای مدت طولانی از راه لوله ی معده تغذیه شوند که نگران‌کننده نیست و هم‌چنین ممکن است سوند ادرار داشته باشند.

فراهم کردن داروهای مناسب تحت نظر پزشک متخصص و رژیم غذایی مناسب تحت نظر رژیم درمان، امکانات فیزیوتراپی و سایر وسایل کمکی، کمک‌های دیگری است که از اطرافیان بیمار بر می‌آید. فراموش نکنید که ممکن است یک روز خود ما دچار سکته شویم.

بهبودی سکته مغزی بستگی به فاکتورهای متعددی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به شدت ضایعه، سن بیمار و عوامل مساعد‌کننده مثل اعتیاد و دیابت و… اشاره کرد. در کل ۳۰ درصد بیماران بهبودی کامل پیدا می‌کنند و در ۳۰ درصد از بیماران عوارضی از بیماری باقی می‌ماند.

● چند نکته ی مهم:

▪ برای پیش‌گیری از بروز مجدد سکته، منابع غذایی حاوی آلفا لینولئیک اسید (نوعی اسید چرب ضروری) از قبیل گردو ، سویا و روغن کانولا(گلزا) مفید هستند.

▪ مصرف بیش‌تر از ۳۰۰ گرم الکل در هفته، سبب افزایش خطر سکته به میزان ۴ برابر افراد غیر الکلی می شود.

▪ به سیگاری‌ها توصیه می‌شود به ترک آن مبادرت ورزند.

دکتر اکبر سلطان‌زاده- متخصص بیماری‌های داخلی مغز و اعصاب