روزی که خرمشهر اشغال شد

هجوم زمینی عراق به قصد اشغال خرمشهر بعد از ضربه هوایی عراق بر فرودگاه های ایران، در بعدازظهر ۳۱/۶/۱۳۵۹ یگان های زمینی عراق ماموریت خود راشروع کردند. تیپ ۲۶ زرهی عراق از شلمچه به سوی جاده خرمشهر- اهواز و تیپ ۶ زرهی نیز از شلمچه و از محور چپ تیپ ۲۶ زرهی حرکت کردند. گردان دوم ویژه تیپ ۳۱ عراق نیز برای نفوذ به داخل خرمشهر، عملیات خود را آغاز کرد.
دشمن درآغاز هجوم علاوه بر آتش توپخانه،تانکها و خمپاره اندازها، جاده خرمشهر- اهواز، پاسگاه کیلومتر۲۵ و پاسگاه شلمچه رازیر بمباران هواپیماهای خود گرفت. عراق ابتدا سعی کرد عقبه اصلی خرمشهر ، یعنی جاده خرمشهر- اهواز را تهدید کند و امکان مقاومت نیروهای مستقر در مرز و پاسگاههای مرزی را خنثی سازد.
فلشهای اصلی حرکت دشمن در منطقه خرمشهر، به سمت شهر، جاده اهواز خرمشهر و رودخانه کارون بود. از این رو پاسگاه شلمچه و دژها و پاسگاههای شمالی آن که معبرهای وصولی هجوم دشمن را در برمی گرفتند مورد تهاجم شدیدتر قرار داشتند و در معرض حمله تیپهای ۲۶ و۶ زرهی و گردان دوم ویژه تیپ ۳۱ ارتش عراق قرار گرفتند.
طبق طرحی که از قبل مورد توافق مسئولین اتاق جنگ خرمشهر قرار گرفته بود، در صورت حمله عراق، وظیفه دفاع از مرزها را ارتش و ژاندارمری بر عهده داشتند و درصورت پیشروی دشمن و عبور از مرز شلمچه و رسیدن به دروازه های شهر، برادران سپاه به همراه مردم، دفاع از شهر را به عهده داشتند.
با توجه به کمبود امکانات و ضعف فرماندهی پاسگاه ها و پایگاه های مرزی ، حتی از این حداقل امکانات هم استفاده لازم صورت نگرفت. در طول ۴۵ کیلومتر مرز مورد هجوم دشمن در منطقه خرمشهر، پاسگاه ها به تدریج سقوط کرده یا تخلیه شدند. در ادامه پیشروی دشمن با متلاشی شدن گردان ۱۶۵ دژ، دژها ( پایگاه های شمال شلمچه ) نیز در معرض سقوط قرار می گیرند و قبل از روشنایی هوا خبر سقوط دژهای ۲،۱ ۳، ۴، و۵ و نیز سقوط پاسگاه شلمچه در خرمشهر می پیچد.
مقاومت نیروهای ژاندارمری و سپاه علیرغم رشادت های فراوان و وارد آمدن صدمات و تلفات زیاد به دشمن ، ناکام می ماند و بناچار عقب نشینی می نمایند. در دومین روز، وضعیت تهاجم عراق به گونه ای است که هرچند نیروهای رزمنده از سرعت پیشروی آنها می کاهند، ولی پاسگاه های کیلومتر۲۵ کیلومتر۴۰ به اشغال دشمن درآمده، نیروهای زرهی به سمت جاده خرمشهر-اهواز پیشروی می کنند.
پس از سقوط پاسگاه شلمچه که اصلی ترین موضع دفاعی نیروهای خودی در معبر وصولی به سوی خرمشهر بود و همچنین عدم مقاومت مواضع بعدی که دژ نامیده می شد، تنها مانع دشمن ، دژ مرکزی بود که عده کمی از نیروهای فداکار با امکانات ناچیز با دشمن مقابله می کردند و با تغییر موضع، از سرعت پیشروی دشمن می کاستند، اما سرانجام دراثر بمباران آتش شدید و متمرکز توپها و تانکهای دشمن،تنها مانع باقیمانده برطرف می شود و تعدادی از رزمندگان به شهادت می رسند و معدودی به عقب بازمی گردند.
سرعت پیشروی دشمن افزایش می یابد، تانک های عراقی به خرمشهر نزدیک می شوند، همه گزارش ها قبل از ظهر سومین روز هجوم، حاکی از پیشروی دشمن به سوی خرمشهر و هشدار سقوط آن و درخواست پشتیبانی هوایی است. در پی سقوط دژ مرکزی، نیروهای دشمن از دو محوربه سوی خرمشهر حرکت می کنند: محور اول، جاده شلمچه که به پل نو و ادامه آن به مرکز شهر منتهی می شد، محور دوم سمت چپ (شمال) جاده شلمچه و عبور از نخلستان عرایض و دستیابی به جاده خرمشهر- اهواز، برای دورزدن و محاصره شهر.
نیروهای سپاه متوجه پیشروی تانکهای دشمن به سمت پل نو شدند و با انهدام پل، باعث عقب نشینی نیروهای عراقی از این محور گردیدند. علیرغم بمباران تانکها و نیروهای عراقی توسط هواپیماهای خودی که منجر به انهدام بخشی از نیروهای دشمن گردید، ولی از فشار مهاجمین به سوی خرمشهر کاسته نشد و پیشروی به طرف شهر از چند محور ادامه یافت.

منبع : روزنامه جوان