سفیر آفریقا در جهان

تابو امبكی نه تنها مرد بزرگی است بلكه بدون شك قدرتمندترین سیاستمدار، تحصیلكرده و محبوب آفریقایی است كه البته ویژگی كاریزمای خلف خود نلسون ماندلا را ندارد. هنوز كه هنوز است تحت توجهات اوست كه كنگره ملی آفریقا (ANC) توانست در آخرین انتخابات آوریل گذشته ۷۰ درصد آرا را به خود اختصاص دهد و هنوز آمار بالای كنگره امبكی قدرت شخصیت سیاسی او را نشانه می رود. او چهار سال دیگر در قدرت خواهد بود كه بتواند سكان ثروتمندترین و نظام مندترین كشور آفریقایی را در دست خود داشته باشد.آقای امبكی مصمم است تا قاره آفریقا را به صورت واحدی یكپارچه باثبات ساخته و ضمن پیاده كردن آرمان دموكراسی، چهره فقر را از آن بزداید، و چه زمانی بهتر از شرایط حاضر. او توجه زیادی به اظهارات رهبران جهان دارد. جورج بوش او را یك رابط خوب آمریكایی در آفریقا دانسته و به نظر می رسد قصد كمك و امدادرسانی به آفریقا را داشته باشد. چندی پیش وزیر دارایی بریتانیا ضمن سفر به قاره آفریقا طرحی را كه از قبل برای توسعه آفریقا آماده شده بود مورد تاكید قرار داد.او از كشورهای ثروتمند جهان خواسته بود تا میزان كمك سالانه خود را به آفریقا دو برابر كرده و به یكصد میلیارد دلار برسانند و در عین حال بدهی های خارجی كشورهای آفریقایی فقیر را تا مرز هشتاد میلیارد دلار ببخشند. حال چنانچه كشورهای ثروتمند كمك خود را افزایش دهند در واقع چه كسی با اطمینان می تواند ادعا كند كه كشورهای آفریقایی خواهند توانست وظایف محوله را در قبال هزینه كردن صحیح كمك های خارجی به خوبی انجام دهد؟ دقیقاً در اینجا فقط می توان از امبكی كه امكان تاثیر گذاردن بر دیگر رهبران قاره آفریقا را دارا است نام برد.
با این حال، او هنوز به طور نگران كننده ای خودرای بوده و دارای روحیه خاصی است كه البته تمام رفتارهای سیاسی او از همانجا ناشی می شود.آقای امبكی در خارج از كشور خود مایل است از اعتبار خود مایه بگذارد و به نام و به خاطر صلح قدم بردارد و در سال ۲۰۰۵ جهت مذاكرات صلح و امضای آتش بس به كنیا، سودان، كنگو، گابن و ساحل عاج رفته است و در سال گذشته ۲۲ سفر در داخل آفریقا داشت.سال گذشته، بر اساس برخی ملاحظات سیاسی دایره اطلاعات او توانست نقشه طراحی كودتا در گینه استوایی را نقش بر آب كند و سال قبلش هم كمك او به خروج چارلز تیلور دیكتاتوری از كشور لیبریا و نیز كمك به شكست كودتا در سائوتومه و پرینسیپه مورد توجه ناظران سیاسی قرار گرفت. او همچنین تاكنون میزبان گفت وگوهای احزاب درگیر در كشورهای بروندی، ساحل عاج و... بوده است. موفق ترین این گونه مذاكرات موضوع صلح كنگو در كازینو به سال ۲۰۰۲ روی داد كه باعث توافق جناح های متخاصم در تقسیم قدرت دولتی گردید. آنگاه آقای امبكی حتی برای فرمانداران و روسای ارتش كه از مراجعت به مناطق خود دل خوشی نداشتند مهربانی پیشه كرد و حتی برای آرام كردن وزرای عصبی كینشازا یك سری خودروهای لیموزین شیك ارسال كرد.هر گاه كشوری آفریقایی در جست وجوی مذاكرات صلح باشد، معمولاً این امبكی است كه با سرعت سوار هواپیمای ویژه خود می شود تا پاسخگوی درخواست باشد.شاید یكی از اقدامات مهم او پافشاری اصلاحات از سوی كشورهای منطقه باشد. در سال ،۲۰۰۲ با همراهی یكی دو نفر دیگر، ناقوس مرگ سازمان ناامید وحدت آفریقا را به صدا درآورد و تولد اتحادیه آفریقا را نوید داد. البته اتحادیه آفریقایی نوپا هنوز نتوانسته به آنچه باید دست یابد، لیكن حداقل در زمینه طرح جدید دموكراسی در آفریقا تا حدودی حرف جدیدی زده است.امیدهای او در انجام این مهم بر كاركرد مشاركت نوین برای توسعه آفریقا، یا به عبارتی، پناد كه در سال ۲۰۰۲ تاسیس شد بستگی دارد. به سخن دیگر احترام به قوانین، طرد حكومت های خوب، فساد كمتر و تلاش برای جذب سرمایه خصوصی و كمك به اقتصاد آفریقا، سرمایه گذاری مثبتی برای آفریقاست.برنامه Peer review به عنوان فكری موثر در طرح پناد مطرح است. این برنامه كارشناسان آفریقایی را تشویق می نماید تا ضمن دیدار نزدیك از كشورهای یكدیگر، نسبت به سرمایه گذاری لازم نیازهای اصلاحات سیاسی و اقتصادی اقدام و پیشنهادات مفیدی را ارائه كنند.امبكی در سایر بخش های آفریقا سعی در شفاف سازی مسیر اصلاح و پیشرفت را دارد. او سرمایه گذاران را به تنگ آورده تا ریسك در قاره را قبول كرده، با پرواز تیم های غول های اقتصادی به همراه او بتواند رهایی مناطقی چون كنگو را نظاره كند.آفریقای جنوبی یك سوم تولید ناخالص داخلی آفریقای زیر صحرا را در اختیار داشته، همچنین سرچشمه بزرگ سرمایه برای كل قاره محسوب می گردد. بانك ذخیره آفریقای جنوبی پیش بینی كرده كه شركت های تجاری آفریقای جنوبی توانسته اند در سال ۱۹۹۶ به میزان ۲/۱ بیلیون دلار در سایر كشورهای آفریقا سرمایه گذاری كنند، كه البته تا سال ۲۰۰۱ هر ساله ۴ میلیارد دلار رشد داشته است. بسیاری از این سرمایه گذاری ها اینك توانسته در بخش های تلفن، ساختمان سازی، خرده فروشی و بانكداری در دیگر مناطق قاره سودآوری داشته باشد. بین سال های ۱۹۹۴ و ،۲۰۰۴ خرید و فروش آفریقای جنوبی با كشورهای آفریقایی بیش از ۳۰۰ درصد رشد داشته است و مابین ۱۹۹۴ و ۲۰۰۳ صادرات این كشور به مناطق مختلف آفریقا از سالانه ۶/۸ میلیارد رند به ۸/۳۸ بیلیون (۱/۵ میلیارد دلار) بالغ می شود.به واسطه همین ثروت اقتصادی و اینكه هیچ گونه رقیبی برایش پیدا نمی شود، امبكی به طور قابل ملاحظه ای توانسته خود را به عنوان سفیر آفریقا در جهان نشان دهد و خود همین مسئله به او كمك می كند تا یك كرسی دائمی كشورش (و لذا صدایی برای آفریقا) را در شورای امنیت سازمان ملل داشته باشد.
• سلامی به رئیس
چهره ای كه رئیس جمهور آفریقای جنوبی در كشورش از خود نشان می دهد به طور قطع كمتر سیمایی مهربان و خوب است. انتقادات داخلی بر این باور است كه امبكی به مرور صاحب قدرت و توانایی بیشتری می شود و همین طور در صورت عدم تحمل انتقاد چه بسا در آینده ای نزدیك پرچم و دموكراسی را كه قبلاً كنگره ملی آفریقا برافراشته بود نتواند حمل كند.آنها اعتقاد دارند كه امبكی قدرت را مدت مدیدی است كه در اختیار داشته. در سال ۱۹۹۴ او معاون رئیس جمهور آقای ماندلا شد و در آن زمان مسئولیت های زیادی به ویژه در امور اقتصادی داشت. در همان زمان امبكی به همراه گروهی از دوستانش در وزارت دارایی و بانك مركزی طراحی و اجرای یك سری اصلاحات اقتصادی به نام GEAR (رشد، اشتغال و توزیع مجدد) را به منظور جبران كسری بودجه، كاهش تورم، قطع عوارض، بوروكراسی و خصوصی سازی برخی شركت های دولتی به دست گرفتند.این گونه اصلاحات باعث شد تا مخالفین امبكی ضمن مخالفت با سیاست طرفداران تمركز و مدیریت دولتی اقتصاد سعی در به حاشیه كشاندن آنها داشته باشند.البته سیاست جدید در عمل بسیار آهسته حركت می كند و هزینه های آن بسیار بالا است. نرخ بالای بیكاری به میزان ۴۰ درصد از یك سو و زندگی نیمی از جمعیت زیر خط فقر از طرف دیگر واقعاً مشكل ساز شده لیكن اقتصاد كشور تازه در حال شكوفایی است. رشد اقتصادی از میانگین گذشته خود افزون تر بوده و از نیمه قرن گذشته به مدت طولانی تداوم داشته است. اینك مشاوران امبكی طرح كاهش به نصف بیكاری را تا سال ۲۰۱۴ و ایجاد سالانه ۴۰۰ هزار شغل جدید را مطرح كرده اند.اینك مبارزه برای تحمیل اقتصاد آزاد به پیروزی رسیده است و به هرحال آقای امبكی با قبول هزینه بالای سیاسی سخت گیری خاصی روی سیاست های خود دارد (شامل روش مبارزه با ایدز، یا نحوه برخورد با زیمبابوه) و قدرت خود را در حد زیادی افزایش داده است. البته در حال حاضر دو مسئله حتی اعضای كنگره ملی آفریقا و طرفداران امبكی را سخت نگران ساخته: اخلاق، روحیه تند و طعنه آمیز شخص رئیس جمهور و دیگری اینكه در واقع ساختارهای قدرت در كشور چگونه غصب شده اند؟
• شكایت های سراسقف اعظم
اما سرزنش بیشتر از سوی «دسموند توتو» سراسقف اعظم در ماه نوامبر علیه امبكی بود كه ضمن به چالش كشیدن افكار رئیس جمهور آفریقای جنوبی این طور خاطرنشان شده كه نوعی فرهنگ چاپلوسی و تملق زیر نظر آقای امبكی در حال شكل گرفتن است و متاسفانه باعث از بین رفتن دموكراسی متعالی در كشور خواهد شد. شما فرض كنید اگر زمانی عده ای بله قربان گویان اطراف رهبری را قبضه كنند، آن وقت چه كسی است كه بتواند به او این پیام را برساند كه سیاست های او در خصوص ایدز، زیمبابوه و تجارت با سیاهان بدون نتیجه یا خطرناك خواهد بود؟در خود آفریقای جنوبی امبكی رقیب اصلی خودش كنریل راماخوزا را كه ماندلا او را برای جانشینی خود در نظر داشت به حاشیه راند.او قبلاً هم با «توتو» در خصوص ثبت تخلفات كنگره ملی آفریقا طی دوران مبارزه علیه آپارتاید درگیری داشت و در همین راستا ضمن گمان بد و مخالفت جدی با جناح بندی مرموز سفیدپوستان ثروتمند كه با لابی های پشت پرده دستور جلسات بحث را از قبل آماده كرده بودند، به تندی با آنها برخورد كرد.
البته ظاهراً رئیس جمهور با استفاده از ساختارهای دولتی و حزبی خود همچون «بالش نرمی زیرسر» قصد حفظ قدرت خود را داشت. با این حال اصلاحات درونی حزب باعث تضعیف (اِی ان سی) و تقویت رهبری آن گردیده است. شعبات محلی و كنفرانس های سیاست ملی هم كه بر سیاست ها و رهبری در طول ۹۳ سال عمر حزب موثر بوده اند دیگر آن قدرت سابق خود را ندارند. در حال حاضر، امبكی همه ۹ فرماندار ایالتی را تعیین و كنترل مستقیم پست های ریاستی خدمات شهری را در دست دارد. از طرفی برخی از هم پیمانان امبكی در جواب می گویند كه رئیس جمهوری به عنوان رئیس مشاورین نزدیك هم می خنداند و هم به فكر كردن سوق می دهد. آنها اعتقاد دارند كه نباید او را فقط به واسطه مسائل جزیی مورد ارزیابی قرار داد، اما از آنجا كه امبكی به ندرت با روزنامه نگاران صحبت می كند، لذا معدود اصحاب ارباب جمعی هستند كه بتوانند راجع به او قضاوت كنند.

منبع:اكونومیست
ترجمه: محمدحسن ایپكجی

منبع : روزنامه شرق