کلکسیون مصیبت ها در آفریقا

.در سالی که گذشت، اتحادیه آفریقا و جوامع بین الملل تلاش کردند تا در نقاط مصیبت زده این قاره مثل سیرالئون، سومالی، کنگو، لیبریا، اتیوپی، اریتره، بروندی، سودان و صحرای غربی صلح برقرار کنند.در شرایط کنونی، هشت ماموریت حفظ صلح از سوی سازمان ملل در آفریقا در جریان است که در هفت مورد آن امید برقراری صلح وجود دارد اما اتحادیه آفریقا و جوامع بین الملل به تدریج از درگیری اریتره و اتیوپی، فرسوده و ناامید می شوند.اتحادیه آفریقا ابتکار عملی برای مدیریت، حل بحران و درگیری اندیشیده و ۵۳ عضو این اتحادیه گام های مهمی در مشارکت در ماموریت حفظ صلح برداشته اند.متولی و مرجع این ماموریت، شورای صلح و امنیت اتحادیه آفریقا است. با این وصف بازگشت امنیت و کاهش تنش مستلزم حمایت بین المللی است و شاهد آن بحران در دارفور سودان است که اتحادیه اروپا از اقتدار و اعتبار لازم برای کنترل بحران برخوردار نیست و از لحاظ تعداد سرباز و امکانات لجستیکی از قابلیت های کافی برخوردار نیست تا از مردم عادی و غیر نظامی در برابر بحران های این منطقه محافظت به عمل آورد.تلاش های رهبران آفریقایی با حمایت جوامع بین المللی برای پایان دادن به بحران های دیرینه به ثمر نشسته است و شاهد آن امضای قرارداد صلح میان جنگ طلبان و جنگ سالاران سومالی و رهبران منطقه است. این قرارداد صلح به آتش بس منجر شده و به چند دهه هرج و مرج و جنگ طلبی در سومالی پایان داده است.برگزاری انتخابات در کشورهای لیبریا، توگو و جمهوری دموکراتیک کنگو در میان سایر کشور های آفریقایی نشان از گام های غول آسایی در جهت ایجاد فضایی دموکراتیک در قاره آفریقا دارد و این پیشرفت بزرگی است برای قاره ای که همیشه در رده بندی ها در قعر جداول قرار داشته و از پائین ترین اعتبار سیاسی برخوردار بوده است.به رغم وجود کشمکش ها و مشکلات لجستیکی، برگزاری انتخابات لیبریا و رفراندوم قانون اساسی در جمهوری دموکراتیک کنگو امید منطقی و قابل اتکایی برای آینده به آفریقایی ها می دهد. آنگولا سیر تازه ای در پیش گرفته و حکومت آن به جوامع بین المللی اطمینان داده است که در آینده نزدیک انتخابات برگزار می کند تا صلح و دموکراسی بعد از دو دهه جنگ در این کشور تثبیت و حاکم شود.
• دستاورد های بزرگ
اگرچه که انتخابات بی سابقه در لیبریا و کنگو در قاره آفریقا امید ایجاد کرده در عین حال نشان از نبرد های سهمگینی دارد که برای بازگشت امنیت و کاهش تنش میان قومیت ها و احیای اقتصاد این دو کشور پس از فروپاشی در اثر جنگ خانمان سوز با چند میلیون کشته صورت پذیرفته است.بعد از چندین سال هرج و مرج و جنگ بی وقفه، برگزاری انتخابات در لیبریا و کنگو آن هم در حداقل خشونت و با بالاترین مشارکت مردم موفقیت بزرگی برای قاره آفریقا محسوب می شود. به خصوص که دولت های قابل و کارآمدی پدیدار آمد و الگویی برای سایر کشور های آفریقایی برجای گذاشت تا برای بهبود زیر ساخت های اقتصادی خود کوشش کنند. آفریقا امیدوار است که این دو کشور هرگز به دوران هولناک جنگ داخلی بازنگردند و از ورطه وحشتناک جنگ، ویرانی، فقر و گرسنگی به سمت شکوفایی، توسعه، صلح و آشتی ملی پیش برود.چند کشور از کشور های آفریقایی برای برگزاری انتخابات تلاش کرده اند که نشان می دهد این مردم به تدریج به این باور می رسند که «رای بهتر از گلوله است.» [در زبان انگلیسی از جناس Ballot به معنی رای و Bullet به معنی گلوله استفاده شده].انتخابات در اکثر کشورها با آرامش برگزار شد در حالی که در بعضی از کشورها خشونت و خونریزی نظرسنجی را تحت الشعاع قرار داده است. کشورهایی که انتخابات برگزار کردند (پارلمانی یا ریاست جمهوری) عبارت بودند از زیمبابوه، لیبریا، توگو، موریتانی، اتیوپی، گابن، جیبوتی، جمهوری آفریقای مرکزی، بروندی، بورکینافاسو، جمهوری دموکراتیک کنگو و اخیراً تانزانیا.دوران گذار قدرت در موریتانی، تانزانیا، موزامبیک و نامیبیا مایه مسرت و سربلندی آفریقایی ها بود چون تا به حال ناظران خارجی نام این کشورها را با کودتا و سرنگونی رژیم ها می شناختند.مادام الن جانسون سیرلیف اولین زن آفریقایی بود که در این قاره به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. نام او هم در فهرست زنانی آمد که پست های قدرتمند و صاحب نفوذی در میان سایر کشورهای آفریقایی نظیر زیمبابوه، آفریقای جنوبی، موزامبیک، روآندا و اوگاندا برای خود دست وپا کرده اند.
• کرسی دائم
اتحادیه آفریقا در سال ۲۰۰۵ دو کرسی دائم با حق وتو و دو کرسی غیردائم در شورای امنیت سازمان امنیت به دست آورد. اکتبر امسال رهبران آفریقایی صریح و خالی از ابهام اصرار ورزیدند که اتحادیه آفریقا باید تلاش برای به دست آوردن دو کرسی دائمی را ادامه دهد و جوامع بین الملل و ۵ عضو دائم شورای امنیت _ ایالات متحده، بریتانیا، چین، فرانسه و روسیه _ را متقاعد سازد که سازمان ملل نیاز به اصلاح دارد.
• پارلمان پان آفریقا
سال۲۰۰۵ برای اولین بار در آفریقای جنوبی پارلمان پان آفریقا تشکیل شد، این ابتکار عمل به این قاره کمک می کند که برای یکپارچگی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به فعالیت بپردازد. قانون اساسی اتحادیه آفریقا پیشنهاد می دهد که هر کشور باید ۵ نماینده در این پارلمان داشته باشد که در ۵ سال اول تشکیل آن فقط اختیارات مشاوره ای و رایزنی داشته باشد تا قابلیت تبدیل شدن به یک نهاد قانونگذار برای قاره آفریقا را پیدا کند.
• فقر، بیماری و خشکسالی
این ترکیب مرگبار سه گانه سرسختانه و مصرانه دست از سر آفریقا برنمی دارد و اتحادیه آفریقا، ذی نفعان بین المللی و دولت ها برای مهار این معضلات آستین بالا زده اند. این فقر و بیماری و قحطی بیشتر بر اثر فراگیر شدن HIV (ویروس ایدز)، فروپاشی تامین اجتماعی، اشتباهات فاحش حکومت ها، سرمایه گذاری و همکاری ضعیف، بلایای طبیعی و هزاران عامل دیگر است. بیماری های شایع مثل سل، مالاریا و ایدز پیامدهای منفی بسیار جدی بر اقتصاد آفریقا داشته است.طبق گزارش کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، بیماری سل سالانه جان ۵۰۰هزار نفر را می گیرد. ۶۰ درصد مبتلایان مبتلا به مالاریا در قاره آفریقا زندگی می کنند و این بیماری سالانه یک میلیون انسان را به کام مرگ می کشد. بیشتر این مرگ ها در جنوب صحرای آفریقا اتفاق می افتد.با وجودی که شیوع HIV در کشورهای آفریقایی رو به کاهش است، مثل زیمبابوه و اوگاندا با این وصف آفریقا بالاترین میزان شیوع این بیماری را به خود اختصاص داده و در حال حاضر تعداد مبتلایان به این بیماری به ۸/۲۵ میلیون نفر رسیده که ۶۰ درصد بیماران مبتلا به ایدز را تشکیل می دهد. این آمار و ارقام نشان می دهد که به سرمایه گذاری بیشتری در «صندوق جهانی مبارزه با ایدز، سل و مالاریا» نیاز است در حالی که آمریکا تا ادای سهمش ۲۵۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار فاصله دارد.فقر آفریقا را از سیستم های موثر اطلاعات پزشکی، آموزش و مراقبت پزشکی محروم کرده است. فرار مغزها، نقصان حمایت اهداکنندگان، درگیری های مسلحانه، اتخاذ سیاست های نادرست، بیکاری و کمبود غذا و مبارزه علیه بیماری های همه گیر را بسیار پیچیده و دشوار کرده است.کلاً در بخش هایی از قاره به دلیل خشکسالی و بلایای طبیعی نظیر سل، ناکامی در توسعه آبخیزداری کمبود غذا دائمی شده است و تعداد بیشتری از مردم در معرض مرگ بر اثر بی غذایی قرار گرفته اند. بر اساس گزارش های «برنامه جهانی غذا» ۳۹ میلیون نفر در ۱۹ کشور آفریقایی با گرسنگی شدید دست و پنجه نرم می کنند. در آفریقای جنوبی کمک ۲۸۰ میلیون دلاری آمریکا و ۳۷۰هزار تن غذا از طریق «برنامه جهانی غذا» به مردم محتاج مالاوی، لسوتو، زامبیا، موزامبیک، سوازیلند و زیمبابوه تحویل شد. این کشورها زمانی طولانی در معرض خشکسالی و قحطی بودند. در چند هفته گذشته باران دوباره امید را به ارمغان آورده است.به رغم داغ تحمل ناپذیر بیماری های شایع و فقر بر پیشانی مردم آفریقا، این قاره هنوز سرزمین امید است.
• اقتصاد آفریقا
تحلیلگران اقتصادی در آفریقا نسبت به آینده این قاره ابراز امیدواری می کنند پیش بینی ها برای سال ۲۰۰۶ رشدی معادل ۵ درصد است. اما «کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای آفریقا» در گزارشی که اخیراً منتشر کرده، می گوید سطح بالای بیکاری، رشد اقتصادی در این قاره و سرعت مبارزه با فقر را کاهش داده است. این کمیسیون همچنین در گزارش خود آورده است با وجود آنکه آمارها نشان می دهد رشد آفریقا در سال ۲۰۰۵ حدود ۲/۵ درصد بوده اما آثار آن آشکار نیست و دلیل آن کمبود مشاغل و افزایش سطح فقر است.نرخ بیکاری در آفریقا خیلی بالا است و کارشناسان تخمین می زنند که از هر ده نفر آماده به کار بیش از یک نفر بیکار است. در صحرای جنوبی آفریقا بیش از ۲۹ میلیون نفر فاقد شغل هستند. بر همین اساس، ۳۵۰ میلیون آفریقایی زیر خط فقر و با یک دلار در روز زندگی می کنند. در گزارش کمیسیون یاد شده همچنین آمده است که اکثر آفریقایی ها با درآمد ۶۵ سنت در روز زندگی می کنند. البته بدهی های خارجی آفریقا از ۲۹۳ میلیارد دلار به ۲۸۵ میلیارد دلار رسیده است. سهم آفریقا در تجارت جهانی از ۵ درصد در دهه ۱۹۷۰ به ۲ درصد در شرایط کنونی رسیده است.برخلاف آمارهای هولناک و آثار منفی آن و همچنین علنی شدن این معضلات در رسانه ها، روحیه آفریقا و اراده اش در برابر معضلات متعدد مقاوم باقی مانده است. این قاره که وطن ۹۰۰ میلیون انسان است هنوز «قاره آینده» و مملو از امید و فرصت است.

سیفلانی تسیکلو
ترجمه: علیرضا عبادتی

منبع : روزنامه شرق