نوروزمان را محتاطانه شادتر کنیم

سبزه، ماهی قرمز، مهمانی‌های مكرر، شیرینی و شكلات و ... واژه‌های مشترك تمام نوروزهای ماست. مخصوصا برای كودكان و افراد پرخور مصرف آجیل و شیرینی و انواع غذاها جزو به یادماندنی‌ترین ویژگی‌های نوروز هستند. اما گاهی همین به یاد ماندنی‌ها، آسیب‌های جدی و سنگینی به بدن آنها وارد می‌كند. درست است كه حضور در مهمانی‌های مختلف و تعارفات بی جا خیلی وقت‌ها سبب پرخوری می‌شود اما با رعایت بعضی نكات به سادگی می‌توان از دچار شدن به بیماری و تلخ شدن این ایام جلوگیری كرد.
●اهمیت صبحانه
صبحانه از مهمترین وعده‌های غذایی است كه برای سلامت تندرستی افراد حائز اهمیت است. ولی در این ایام به دلیل تغییر ساعات خواب معمولا افراد دیر از خواب بیدار می‌شوند و صبحانه از وعده‌های غذایی‌شان نادیده گرفته می‌شود. با این حال بهتر است در ایام تعطیل افراد ساعات خواب خود را طوری تنظیم كنند كه بتوانند صبحانه كاملی شامل مقادیر مناسبی نان، شیر، پنیر، گردو و ... را صرف كنند و حتی‌الامكان از خوردن كره، خامه و سرشیر پرهیز كنند و برای ایجاد تنوع غذایی در صبحانه از تخم مرغ، خیار، گوجه فرنگی و میوه‌ها و آب میوه استفاده كنند.
●آجیل و شیرینی كم مصرف كنید
مصرف بیش از حد آجیل و شیرینی‌جات علی‌رغم وجود مواد مغذی، می‌تواند عوارض و پیامدهایی به خصوص در كودكان به دنبال داشته باشد.به نظر كارشناسان و متخصصان تغذیه از نظر اصول تغذیه مصرف هر نوع ماده غذایی می‌بایست با رعایت اصل تعادل همراه باشد در غیر این صورت هر ماده غذایی و مغذی می‌تواند به جای اثرات مفیدش برای انسان همراه با مضراتی باشد. لذا توصیه می‌شود در ایام نوروز افراد از مصرف بیش از حد آجیل و شیرینی پرهیز نمایند.
آجیل تركیبی از مغزهای مختلفی است كه به اشكال متفاوتی تهیه می‌شود. در كشور ما نیز كمابیش به صورتی مطلوب مصرف می‌شود ضمن این كه نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد كه مصرف آجیل اثرات مثبتی بر سلامت بدن دارد به نحوی كه چربی موجود در انواع آجیل باعث كاهش اختلالات قلبی - عروقی می‌شود. ولی باید توجه داشت كه مصرف بی‌رویه آجیل قطعا می‌تواند موجب بروز مشكلاتی شود. چون معمولا در تهیه انواع آجیل‌ها از مقادیر زیادی نمك استفاده می‌شود، بنابراین مصرف زیاد آجیل به ویژه در صورتی كه میزان نمك آن بیش از حد متعارف باشد ممكن است عوارضی را به خصوص در بیماران قلبی – عروقی یا افراد دارای فشار خون باعث شود.
از طرفی برخی از تركیبات موجود در آجیل مانند بادام‌زمینی در بعضی افراد آلرژن می‌باشد و با مصرف این دسته مواد دچار عكس‌العمل‌های آلرژیك می‌شوند لذا توصیه می‌شود افراد حتی المقدور از مصرف مواد آلرژی‌زا بپرهیزند.
●عوارض بیشتر شیرینی‌ها نسبت به آجیل
مصرف شیرینی‌ها نیز از قواعد كلی مورد ذكر در مورد آجیل پیروی می‌كند. با این تفاوت كه زیاده‌روی در مصرف شیرینی‌جات عوارض بیشتری را در مقایسه با مصرف بی رویه آجیل به همراه خواهد داشت. باید تاكید كرد كه مصرف شكر در دنیا سه برابر میزان مورد نیاز آن است به عبارتی باید مصرف شكر را به یك سوم كنونی تقلیل داد كه قطعا كاهش مصرف شیرینی از راهكارهای موثر در این راستا خواهد بود.
متخصصان معتقدند: شیرینی‌جات به لحاظ دارا بودن انرژی زیاد بویژه موادی نظیر خامه‌ها كه حاوی انرژی متراكمی هستند در چاقی و افزایش وزن افراد نسبت به آجیل از اهمیت بیشتری برخوردارند.مصرف بی‌رویه شیرینی در اطفال با توجه به كاهش اشتها و سیری كاذبی كه به همراه دارد موجب كمبود سایر مواد مغذی مورد نیاز جهت رشد این گروه می‌شود؛ همچنین استفاده از برخی تركیبات نظیر رنگ‌ها، كاكائو و سایر موارد در تهیه و تزئین شیرینی‌ها بر عوارض آن می‌افزاید.
●مراقب دندانهای خود باشید
مشكلات دندانی از جمله مشكلاتی است كه در نتیجه مصرف زیاده از حد شیرینی و شكلات در كودكان ایجاد می‌شود به ویژه چنانچه بعد از هر بار مصرف به بهداشت دندانها و مسواك زدن توجه نشود به همین دلیل توصیه می‌شود در این ایام به بهداشت دندانها توجه بیشتری شود و استفاده از مسواك به وعده‌های غذایی محدود نشود و بعد از مصرف آجیل و شیرینی هم مسواك زدن را فراموش نكنیم.
●آب بنوشید
تغییر دیگری كه در ایام تعطیلات سال نو به طور معمول در تغذیه افراد رخ می‌دهد كاهش چشمگیر مصرف آب است.در حقیقت به علت دید و بازدید و گذراندن زمان طولانی در خارج از خانه مصرف آب در افراد كاهش می‌یابد و این امر می‌تواند مشكلاتی برای سلامتی انسان ایجاد كند كه بارزترین آنها، بروز یبوست است. آب یكی از مهمترین و مفیدترین موادی است كه از بروز یبوست پیشگیری می‌كند و با كاهش مصرف آن، این عارصه به خصوص در كسانی كه مستعد ابتلا به آن هستند ناراحتی ایجاد می‌كند. همچنین مصرف آب برای تعدیل واكنش‌های داخلی بدن و حفظ شادابی و سلامتی پوست نیز ضروری است. پس توصیه می‌شود برای نوشیدن آب خود برنامه‌ریزی منظم داشته باشیم و این ماده حیات بخش را در ایام نوروز فراموش نكنیم.
●توصیه‌هایی برای مسافران
دكتر فرزاد شیدفر متخصص تغذیه در خصوص مصرف غذاهای بین راهی در ایام نوروز به ایسنا گفت:مسافران نوروزی ترجیحا بایستی از مصرف غذاهای بین راهی پرهیز كرده و سعی كنند غذاها را در منزل تهیه و در كلمن‌های مناسب و خنك در كوتاه مدت نگهداری و در بین راه مصرف كنند.وی ادامه داد: از مصرف غذاهای بین راهی به خصوص در رستورانهایی كه فاقد پروانه بهداشتی، كارت‌های بهداشتی تایید وزارت بهداشت هستند جدا خودداری كنند.
این متخصص تغذیه در خصوص مصرف سالاد و سبزیجات در رستوران‌های بین راهی اظهار كرد: به دلیل این كه اكثر سبزیجات ممكن است آلوده به میكروبی به نام «اشریشیاكلی» باشند بنابراین در اثر شست‌وشوی نادرست و عدم ضدعفونی، این میكروب به انسان منتقل شده و باعث ایجاد اسهال می‌شود بنابراین مسافران بهتر است در طول سفر از مصرف سبزیجات و سالاد در رستوران‌های بین راهی پرهیز كنند.
دكتر شیدفر ادامه داد: بیماری اسهال بیشتر در مسافرانی كه از یك منطقه با سطح بهداشت بالاتر به مناطق بهداشتی پایین‌تر مسافرت می‌كنند و همچنین در بین كودكان و سالمندان شدیدتر است بنابراین بهتر است خانواده‌ها همراه خود سبزی و میوه داشته باشند تا به این بیماری مبتلا نشوند.
این متخصص تغذیه خاطرنشان كرد: مسافران باید از مصرف آبهای آشامیدنی بین راهی كه هیچ كنترلی بر آن نیست پرهیز كرده و خودشان بطری‌های آب آشامیدنی همراه داشته باشند چون در این صورت از سالم بودن آب مطمئن بوده و با خیال راحت آن را مصرف می‌كنند. غذای كنسروی مطئمن ترین غذا در طول سفر
با توجه به اینكه در بیشتر مسیرهای جاده‌ای كشور رستوران‌های مطمئنی وجود ندارند بنابراین توصیه می‌شود از غذاهای كنسرو شده و كارخانه‌ای كه طول عمر مشخص دارند استفاده شود چرا كه از سلامت آن مطمئن هستند.همچنین مصرف دوغ، ماست و آب لیموی تازه در كنار غذا می‌تواند احتمال مسمومیت‌ها و آزردگی‌های سیستم گوارشی را در طول سفر به حداقل برساند.●توصیه‌های وزارت بهداشت به مسافران نوروزی در مورد پخت و نگهداری مواد غذایی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی طی اطلاعیه‌ای هموطنان را به رعایت توصیه‌های بهداشتی ذیل دعوت كرد.در این اطلاعیه آمده است: غذاهای باقیمانده باید در یخچال نگهداری شوند. در صورت عدم دسترسی به یخچال و یا یخدان از مصرف مجدد غذایی كه بیش از ۲ ساعت از طبخ آن می‌گذرد خودداری كنید.همیشه بسته غذایی خود و كودك‌تان را بر روی یخ قرار دهید و در صورتی كه یخچال موجود است آن را به یخچال منتقل كنید.طی آماده‌سازی غذاهای پخته شده را از غذاهای خام جدا كنید و برای تهیه سالاد یا خرد كردن نان و سبزیجات از چاقوها و تخته‌های جداگانه استفاه كنید.
برای رفع انجماد گوشت، مرغ و ماهی را بیرون از یخچال، ماشین و یا فضای باز بیرون یا منزل قرار ندهید. دستها و تمام سطوح و وسایل آماده سازی غذا را با مایع ظرفشویی و آب گرم قبل و بعد از تماس با گوشت مرغ و ماهی خام بشویید.تخم‌مرغ را به طور كامل بپزید و هیچوقت قاشق یا كاسه‌ای را كه شیرینی خانگی حاوی تخم‌مرغ خام در آنها تهیه شده به دهان نبرید.زمانی كه در بیرون از منزل كباب می‌پزید، از ظروف تمیز برای كباب‌های پخته استفاده كنید و هیچوقت ظروفی را كه در آنها گوشت خام قرار داشته و هنوز شسته نشده است برای كباب‌های پخته استفاده نكنید.
●چند توصیه بهداشتی و غذایی دیگر
- تا حد امكان غذا را شخصا آماده كرده و از مصرف مواد غذایی در رستوران و غذاخوری‌های نامطمئن و یا خرید مواد غذایی از دستفروشان خودداری كنید.
- در هنگام سفر، بهترین غذایی كه می‌توانید همراه داشته باشید غذاهای خشك و یا انواع كنسرو می‌باشد.
- در مسافرت بهتر است قاشق، چنگال، كارد و لیوان شخصی خود را همراه داشته باشید. ضمنا همراه داشتن دستمال كاغذی‌های مرطوب شده با مواد ضد عفونی كننده جهت تمیز كردن قاشق و چنگال توصیه می‌شود.
- غذاهای كاملا داغ و تازه، میوه‌های تازه پوست كنده، انواع كنسروها، بستنی‌های پاستوریزه، غذاهای خشك و نان تازه جزو غذاهای سالم تلقی می‌شوند در مقابل غذاهایی كه دستفروشان عرضه می‌كنند، میوه‌هایی كه مدتی از پوست كندن آن گذشته است و بستنی‌های سنتی جزو غذاهای پرخطر محسوب می‌شوند.
- در صورت استفاده از غذا در رستوران‌های بین راه، غذا را به صورت كاملا داغ یا كاملا سرد مصرف كنید.
- از مصرف سالاد الویه به عنوان غذای مسافرتی اكیدا خودداری نمایید.
- در صورتی كه در سفر غذاهای گوشتی همراه دارید باید قبل از مصرف آن را كاملا حرارت دهید.
- از مصرف سالاد به ویژه سالادهایی كه در آنها كاهو به كار رفته است و غذاهای دریایی در غذاخوری‌های بین راهی خودداری كنید.
- شیر و فرآورده‌های آن را حتما به صورت پاستوریزه مصرف كنید.
- در صورتی كه سالاد را شخصا درست می‌كنید حتما آن را قبلا ضدعفونی، ‌انگل زدایی و كاملا پاكیزه نمایید. بهتر است سبزیجات به صورت پخته مصرف شوند.
- بهترین میوه‌هایی كه برای مسافرت می‌توان همراه داشت میوه‌هایی مانند موز، سیب و پرتقال هستند كه برای مصرف باید پوست آنها كنده شود.
- در صورت بروز هرگونه علایم تهوع، ‌استفراغ و اسهال به اولین مركز درمانی مراجعه كنید ضمنا همراه داشتن ORS توصیه می‌شود.
- برنج بعد از پختن سریعا باید مصرف شود.
- گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ را فقط از مراكز مجازی كه زیر نظر سازمان دامپزشكی كشور هستند تهیه فرمایید.
- آب را فقط از منابع مطمئن تهیه كرده و یا از آبهای بطری شده استفاده كنید.
- یخ را از مراكز مطمئن تهیه نموده و از مصرف یخ‌هایی كه در شرایط غیر بهداشتی و روی زمین نگهداری یا خرد می‌شوند خودداری كنید.
- از مصرف آب‌های سطحی، چشمه‌ها و دریاچه‌ها خودداری كنید.
جوشاندن آب به مدت ۵ دقیقه یا استفاده از قرص‌های هالوژن (تركیبات كلر یا ید) طبق دستورالعمل سازنده در هنگام مشكوك بودن به سلامت آب توصیه می‌شود.
- رعایت بهداشت فردی از جمله شست‌وشوی مكرر دست‌ها با آب گرم و صابون و كوتاه نگه داشتن ناخن‌ها به حفظ سلامت كمك می‌كند.
- در هنگام خرید مواد غذایی به تاریخ استفاده و نحوه نگهداری آن كه بر روی برچسب بسته بندی غذا نوشته شده دقت كنید.
- برای حمل گوشت، مرغ و ماهی حتما از یخدان استفاده و دقت كنید مواد غذایی خام با پخته تماس نداشته باشد.
- از نگهداری و مصرف مواد غذایی اضافه آماده خودداری كنید.
- برای طبخ و مصرف غذا از ظروف تمیز استفاده كنید.
- در هنگام سفر غذا باید آخرین وسیله‌ای باشد كه می‌خواهید همراه ببرید و تا لحظه قبل از حركت باید در یخچال نگهداری شود.

منبع : خبرگزاری ایسنا