گشودن گره کور ترافیکی

در حوزه حمل و نقل و ترافیک، «تقاطع» نقطه اتصال چند خیابان به شمار می رود و برای روانه کردن بار ترافیکی به سمت یک خیابان خاص و گشودن گره های کور ترافیکی استفاده می شود که نوین ترین و رایج ترین سبک ساخت آن در سده اخیر، تقاطع غیرهمسطح بوده است. جداسازی سطوح جاده یی فرآیندی است که طی آن یک تقاطع به چند خیابان یا اضلاع مواصلاتی با ارتفاع های متفاوت و به شکل صفحاتی موازی با یکدیگر تقسیم می شود و در هنگام رسیدن به یک نقطه مشترک، همدیگر را قطع نمی کنند و هیچ گاه به هم نمی رسند.
در سال های اخیر، مرکز ایران با ساخت تقاطعات غیرهمسطح پرشمار در قسمت های مختلف شهر، از بار ترافیکی شدید خود کاسته و روند ساخت این دست خیابان ها، به برخی از شهرهای دیگر کشورمان نیز رسیده است.
فرآیند ساخت این نوع تقاطع ها، با ایجاد پل ها یا تونل های جدید بر روی خیابان ها، کانال ها و خطوط آهن اتفاق می افتد و به یکی از موضوعات جذاب تحقیقاتی برای دانشجویان عمران و شهرسازی بدل شده است. در حال حاضر تقاطع غیرهمسطح در دنیا به ۱۱ روش استاندارد ساخته می شود که از پیچیده ترین سازه های شهری هستند و معمولاً برای اجرای هر کدام از آنها، مدت زمان زیادی صرف می شود.
● تقاطع برگ شبدر
در عکس های ماهواره یی و هوایی، این نوع تقاطع غیرهمسطح به شکل برگ های یک شبدر چهاربرگ دیده و تداعی می شود. این نوع از تقاطع، دو طبقه یا اصطلاحاً دو سطحی است و در آنها چرخش به چپ در کشورهایی که صندلی راننده در سمت راست قرار دارد، توسط خیابان های حلقه یی شکل تسهیل می شود. برای چرخش به چپ، ماشین ها ابتدا از تقاطع همسطح به روگذر یا زیرگذر بالا یا پایین حلقه غیرهمسطح وارد می شوند و سپس در یک چرخش ۲۷۰ درجه به راست می روند و مجدداً وارد خیابان همسطح می شوند.
این نوع از تقاطع ها به دلیل اینکه حمل و نقل ماشین های باری و کامیون های حمل و نقل کالا را تسهیل می کنند، بسیار مورد توجه هستند و سابقه استفاده از آنها در دنیا نیز به یک قرن پیش برمی گردد. یکی از مشکلات و نواقص تقاطع برگ شبدری این است که ترافیک ورودی و ترافیک خروجی از یک حلقه در انشعابی یکسان به همدیگر می رسند و در اصطلاح کارشناسی ترافیک، این پدیده را weaving گویند. Weaving یک وضعیت ناخواسته ترافیکی است که در آن ترافیک جاری سمت راست و ترافیک جاری سمت چپ باید از سطح هایی با طول و مسافت محدود و مشخص عبور کنند تا اینکه در پایان برای خروج از حلقه، به مسیر خط کشی شده مشخصی وارد شوند.
● تقاطع الماسی
تقاطع الماسی یکی از انواع رایج تقاطع های غیرهمسطح است و زمانی استفاده می شود که یک آزاد راه باید به ناچار با یک خیابان فرعی به شکل ضربدری قطع شود و از آن عبور کند. در این گونه موارد، آزادراه به وسیله یک پل روگذر از خیابان فرعی جدا می شود. این پل ممکن است زیرگذری باشد که خیابان فرعی را از آزادراه جدا می کند. با توجه به توانایی های موجود برای ایجاد این تقاطع غیرهمسطح، از هر دو روش می توان استفاده کرد. در این گونه تقاطع، دو لاین متصل به تقاطع غیرهمسطح در نقطه تقاطع با خیابان فرعی از هم جدا می شوند. یک لاین در سمت راست که آزادراه را برای گردش به راست به خیابان فرعی متصل می کند و یک لاین دیگر که در سمت چپ، همین کار را برای گردش به چپ مقدور می سازد.
آزادراه اصلی نیز بدون هیچ اتصالی به خیابان فرعی، از روی آن عبور می کند و به همین دلیل نیز تقاطع الماسی، یکی از رایج ترین و کارآمدترین انواع تقاطع غیرهمسطح است زیرا مانند تقاطع برگ شبدری، با مشکل weaving مواجه نیست و بار ترافیک ورودی و ترافیک خروجی، هیچ گاه به یکدیگر نمی رسند و مسیرها کاملاً جدا است در حالی که تقاطع شبدری، در واقع طبقه دوم یک رینگ شهری است که سرانجام همه ماشین ها را به هم می رساند و تنها برای یک نقطه خاص، از بار ترافیکی می کاهد. با این حال، چنین نوعی از تقاطع نیاز به صرف هزینه های بیشتری برای ایمن سازی راه دارد.

ایمان حق جو

منبع : روزنامه اعتماد