پوسیدگی دندان چرا و چگونه ایجاد می شود؟

پوسیدگی دندان بیماری عفونی قابل انتقالی است که با فعالیت میکروب ها در سطح دندان آغاز می شود و در ساختمان آن پیشرفت می کند. برای ایجاد پوسیدگی، مواد قندی هم باید در دسترس باشند تا عامل خراب کننده ساختمان معدنی یعنی اسید تولید گردد. در واقع پوسیدگی دندان تخریب بافت های سخت دندان است وقتی یک بیماری در اثر فعالیت میکروب ها ایجاد شود آن را بیماری عفونی می نامند و اگر بیماری بتواند از محلی به محل دیگرانتقال یابد آن را قابل انتقال گویند. پس پوسیدگی می تواند از یک دندان به سایر دندان ها سرایت کند.
● نشانه های پوسیدگی
وقتی دندانی دچار پوسیدگی می شود ممکن است یک یا چند مورد از علامت های زیر را داشته باشد: ۱) تغییر رنگ مینای دندان. در محل پوسیدگی مینا قهوه ای یا سیاه رنگ می شود
۲) سوراخ شدن دندان در محل پوسیدگی
۳) حساس بودن با درد گرفتن دندان در موقع خوردن غذاهای سرد، گرم، ترش و شیرین
۴) حساس بودن یا درد گرفتن دندان وقتی که دندان ها را روی هم فشار می دهیم
۵) بوی بد دهان
۶) گیرکردن مواد غذایی بین دندان ها و پاره شدن نخ دندان
● علل پوسیدگی
علل مختلفی برای ایجاد پیشگیری مطرح شده است اما به طور کلی چهارعامل کلی میکروب ها، موادقندی، مقاومت شخصی و دندان و زمان در ایجاد پوسیدگی دندان نقش دارند.
▪ میکروب های ایجاد کننده پوسیدگی
در دهان هر فرد به طور طبیعی انواع و اقسام میکروب ها وجود دارد ولی همه میکروب های موجود در دهان، پوسیدگی را به وجود نمی آورند. وقتی مدتی دندان تمیز نمی شود میکروب ها روی دندان لایه ای به نام پلاک میکروبی را تشکیل می دهند.
پلاک میکروبی لایه نرم و غلیظی است که از مقدار زیادی باکتری های مختلف و سلول های موجود در دهان تشکیل می شوند و چنان بر سطح دندان می چسبد که به آسانی با آب شسته نمی شود.
هر چه زمان بیشتر می گذرد، انواع مختلفی از میکروب ها وارد پلاک میکروبی می شوند و بیماری زایی آن را بیشتر می کنند.
ذکر این نکته لازم است که پلاک میکروبی قابل دیدن نیست و بی رنگ است برای از بین بردن پلاک میکروبی باید با دقت و حوصله دندان را مسواک کرد.
● مواد قندی
تقریبا همه مردم می دانند که مواد قندی دندان ها را خراب می کند. میکروب های موجود در پلاک میکروبی از قند موجود در غذاها استفاده کرده و آن را به اسید تبدیل می کند این اسید مینای دندان را حل کرده و پوسیدگی آغاز می شود. مصرف مواد قندی برای سلامت دندان ها ضرر دارد هر چه این مواد بیشتر مصرف شوند تعداد دفعات مصرف آن ها زیادتر شود، چسبنده تر باشند و از نوع قند ساکاروز (قند معمولی) باشند، پوسیدگی بیشتر ایجاد می کنند گرچه نمی توان مواد قندی را به طور کلی از غذای روزانه حذف کرد اما می توان با استفاده از راه های گوناگون اثر زیان آور آن را کاهش داد.
● زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی
پوسیدگی دندان در یک لحظه و یک روز انجام نمی شود، بلکه مدت زمانی لازم است تا مینا حل شده و بافت نرم مینا از بین برود. تحقیقات نشان داده است که بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروب های پلاک ۲ تا ۵ دقیقه طول می کشد تا اسید ایجاد شود در طی مدت ۱۰ دقیقه میزان اسید به حداکثر مقدار خود می رسد سپس ۲۰ تا ۶۰ دقیقه در همان حال باقی می ماند و بعد از آن به تدریج به حال عادی برمی گردد .با هر بار خوردن، محیط پلاک میکروبی، اسیدی می شود و تا این محیط اسیدی به حالت عادی برگردد، با خوردن مجدد محیط دهان دوباره اسیدی می گردد. به این ترتیب دندان ها دچار پوسیدگی می شود.
اگر کودکی ۹ مرتبه در روز آشامیدنی شیرین مصرف کند پس از مدتی لکه هایی روی دندان هایش پیدا می شود که نشانه شروع پوسیدگی است.
● مقاومت شخص و دندان
مجموعه ای از عوامل دفاعی در دهان هر شخص وجود دارد که در برابر ایجاد پوسیدگی مقاومت می کند. وضعیت بزاق دهان و سلول های موجود در آن، شکل و فرم دندان، طرز قرارگیری دندان ها، جنس و نظایر این ها تا حدودی در میزان پوسیدگی تاثیر دارند، علاوه بر این برخی از مردم در برابر عوامل مخرب مقاومت بیشتری نشان می دهند.
مقاومت شخص ممکن است ارثی، مادرزادی یا اکتسابی باشد.
همچنین مقاومت ممکن است همیشگی یا موقتی باشد. با این وجود از نظر محققین دو عامل اصلی یعنی میکروب ها و مواد قندی مهمترین عوامل ایجاد کننده پوسیدگی است البته راه هایی برای مقاوم کردن ساختمان دندان وجود دارد یکی از این راه ها رساندن فلوراید به دندان ها است. فلوراید مقاومت دندان در برابر پوسیدگی را افزایش می دهد.

خدیجه جفاکش

منبع : روزنامه جوان