دندان قروچه و سایش دندان ها

براكسیسم (Bruxism) اصطلاح پزشكی است كه برای دندان قروچه، ساییدن و فشردن دندان ها روی هم مورد استفاده قرار می گیرد. این عارضه هم روی كودكان و هم روی بالغین موثر است. بعضی از افرادی كه دندان قروچه دارند، اغلب وقتی مضطرب و ناراحت اند ناخودآگاه دندان هایشان را روی هم فشار داده و می سایند. بیشتر كودكان مبتلا به این عارضه و بعضی از بالغین دندان هایشان را در طول خوابیدن به هم می سایند كه معمولاً در ساعات نخستین شب است كه به آن «براكسیسم در خواب» می گویند. در بیشتر موارد براكسیسم خفیف است و حتی به درمان احتیاج ندارد. گرچه می تواند مكرر و شدید هم باشد و فرد را به سمت اختلالات فكی، سر درد، آسیب به دندان ها و دیگر مشكلات ببرد. متاسفانه افرادی كه به «براكسیسم در خواب» دچارند متوجه این عادت خود نشده و تا بروز علایم این عارضه، آن را تشخیص نمی دهند. بنابراین دانستن علایم و نشانه های این عارضه و مراقبت دندانی منظم الزامی است.
● علایم و نشانه ها:
ساییدن دندان ها و فشار دادن آن ها روی هم به طوری كه حتی ممكن است اطرافیان را از خواب بیدار كند. دندان ها سایش پیدا كرده و مسطح و لب پریده می شوند، سایش مینای دندان و اكسپوز شدن داخل دندان (پالپ)، افزایش حساسیت دندان، درد فكی و سفتی ماهیچه های فكی، گوش درد (به علت انقباض ماهیچه های فكی، نه این كه مشكل در گوش باشد)، سر درد سنگین در صبح، درد صورتی مزمن، جویدن و تروماتیزه كردن با فشارهای داخل گونه.
● علل:
پزشكان به طور كامل علل براكسیسم را نمی دانند. در بعضی از بالغین جفت شدن غیرطبیعی دندان های فك بالا و پایین (مال اكلوژن) احتمالاً منجر به این مشكل می شود. اغلب فاكتورهای روانی را عامل براكسیسم می دانند كه شامل اضطراب و استرس و بحران و كشمكش، فرو بردن خشم، شخصیت های فعال و تهاجمی. در كودكان براكسیسم ممكن است در ارتباط با رشد و نمو باشد. البته بعضی از محققین تصور می كنند كودكانی كه مبتلا به براكسیسم هستند شاید به علت عدم جفت شدن مناسب و راحت دندان های بالا و پایین باشد ولی سایر محققان معتقدند كه به علت مشكلات اضطراب، عصبانیت، آلرژی و یا حتی پاسخ به درد ناشی از گوش درد یا دندان درآوردن است. براكسیسم معمولاً در ۳۰ درصد از كودكان اتفاق می افتد و اغلب در سنین پنج، شش سالگی بروز می كند و خصوصاً در كودكان مبتلا به فلج مغزی یا عقب ماندگی ذهنی شدید شایع تر است. در بعضی از موارد، براكسیسم ناشی از استرس و مشكلات دندانی نبوده و عارضه ای از سایر اختلالات چون بیماری هانتینگتون یا بیماری پاركینسون است و همچنین می تواند عارضه جانبی داروهای روانی مثل ضدافسردگی ها باشد.
● ریسك فاكتورها:
فاكتورهایی كه منجر به افزایش براكسیسم می شود شامل استرس، سن (براكسیسم در كودكان شایع است، اما معمولاً تا سن ۱۰ سالگی برطرف می شود. در بالغین، این عارضه بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی است و با افزایش سن میزان بروز آن كاهش می یابد)، كافئین، نیكوتین و سایر داروها (به كار بردن كافئین، تنباكو و كوكایین یا آمفتامین ها ریسك ابتلا به این عارضه را بالا می برد.)
● عوارض:
در بیشتر موارد ایجاد عوارض جدی نمی كند، اما براكسیسم شدید منجربه آسیب به دندان ها و فك، سر دردهای عصبی، درد صورت، اختلالات مفصل TMJ (محل این مفصل جلوی گوش بوده و با باز و بسته شدن دهان می توان آن را لمس كرد) می شود.
● درمان:
در بعضی از موارد هیچ درمانی نیاز نیست. در بعضی از كودكان كه براكسیسم دارند، هیچ درمان خاصی لازم نیست و تعدادی از بالغین كه به طور خیلی شدید به این عارضه مبتلا نیستند كافی است كه درمان های ترمیمی انجام دهند. اگر چه مشكل جدی شود درمان شامل كنترل استرس (با مشاوره های متعدد و تمرین و تفكر و تعمق سطح آرامش را بالا می برید).
- مراقبت های دندانی (در صورت تشخیص براكسیسم دندانپزشك از گاردهای (محافظ) دهانی یا اپلاینس های دندانی برای جلوگیری از آسیب به دندان ها استفاده می كند. همچنین اگر علت این عارضه ناشی از جفت شدن نامناسب دندان های شما باشد، دندانپزشك آن را تصحیح می كند. در موارد خیلی شدید وقتی كه پوشش روی دندان ها منجر به افزایش حساسیت یا ناتوانی در جویدن مناسب شود از Crownهایی استفاده می شود كه به صورت كامل سطح جونده دندان های شما را می پوشاند).

شیما سادات میری

منبع : روزنامه جوان