عبادت و بعد معنوی

عبادت اسلام، انسان را به پاکی وصفای دورن وا میدارد، او را از الایش‏ها پاکیزه نگاه می دارد، روح را ارامش می بخشد و رابطه انسان را با ملکوت اعلا مستحکم می سازد و این خود موجب تقویت روح انسان و پاکی و صفای او است. با تامل در اوراد و اذکار نماز و خلوص و توجه قلب به ساحت قدس الهی، و نیز مقاومت درونی که از روزه حاصل می گرددن هم چنین با دقت در دیگر ادعیه و عبادات واجب و مستحب، به ویژه به لحاظ انجام دادن انهادر اماکن مقدسه، تمامی این‏ها حاکی از یک برنامه حساب شده برای پاکسازی و طهارت درون انسان و رشد و تکامل اوست.
در سوره <شمس> می خوانیم: <قد افلح من زکاها> به یقین رستگار است کسی که درون خود را پاکیزه نماید> و هدف بعثت را همین <تزکیه> خوانده: <یتلو علیهم آیاتک و یعلمهم الکتاب و الحکمه و یزکیهم> پیامبری که نشانه‏ها و آیات الهی را بر مردم بر می شمرد و تلاوت می کند، شریعت و احکام الهی را به آنان می اموزد. به آنان بینش می دهد و آنان را پاکیزه می گرداند.
انسان در درون خود احساس می کند که بر فزاز هستی نیروی برتری هست که تمامی هستی‏ها را فرا گرفته و خود را ذره ای کوچک می بیند که بر روی امواج متلاطم هستی شناور است، آن نیروی برتر و قدرت مند است که او و دیگر ذرات هستی را نگاه داشته، به علاوه همین عجز و ناتوانی او را به سوی کمال و توانایی مطلق رانده، توجه درونی او را به سوی کمال مطلق معطوف داشته است. از این رو از درون خود می کوشد تا این میل و رغبت و عشق به کمال مطلق را در صورت کلمات و الفاظ (ادعیه و اذکار) ابزار دارد.
عبادت‏ها و نیایش‏ها ـ به شکل اهی گوناگون ـ صورت های تجسد یافته ابراز عواطف درونی او است که برملا می سازد هر دین و ایینی به شکلی قسمتی از نمایش های نیایش جوشان انسانی را سرلوحه عملی خود قرار داده است.
در آیین های کهن هندویی و زرتشتی نمونه هایی از این گونه نمایش های عبادی ـ نیایشی وجود داشته است اما به نظر می رسد که شکل های موسوم آمیخته با بسیاری از خرافات و بدعت های ناروا گردیده است.
این گونه ناهنجاری‏ها در تعلیمات دینی اکم کم وسعت یافت و حجیم تر گردید تا آغاز قرن هفتم میلادی که پیامبر اسلام شریعتی پاک و منزه بر بشریت آن روز عرضه داشت. در این آیین عبادات و ادعیه و اذکار حاکی از توحیدی ناب و معنویتی پاک بود.
و انسانها که تشنه چنین آب زلال و گوارایی بودند، گمشده خود را در شریعت اسلام یافتند و از جان و دل آن را پذیرفتند.
بر پایه تعالیم قرآن کریم، دین نیامده که بر مردم دشواری تکلیف را تحمیل کند، بلکه آمده تا آنان را از بار سنگین تیرگی درون رهایی بخشد./
<ما یرید الله لیجعل علیکم من حرج و لکن یرید لیطهر کم و لیتم نعمته علیکم و لعلکم تشکرون. خداوند نمی خواهد بر شما تنگ بگیرد، بلکهمی خواهد شما را پاک و نعمت خود را بر شما کامل نمایدن باشد تا سپاس گذار باشید.>
<هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلو علیهم السلام آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب والحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین. او (خداوند) از میان مردم جاهل پیامبری از خودشان برگزید، تا آیات او را بر آنان بخواند و آنان را پاک سازد و کتاب (شریعت حق) را به آنان بیاموزد، و بینش حکمت را در دل آنان بیافروزد، گرچه پیش از این دل گم راهی اشکاری به سر می بردند>.
این آیه به سه مطلب اساسی اشاره دارد:
۱) تزکیه، پاک سازی درون و اراسته نمودن شخصیت والای انسانیت که در پس پرده کالبد جسمانی او نهفته است.
۲) تعلیم کتاب، یعنی شریعت که حاوی نبشته های تکلیفی و شریعی است.
۳) آموزش حکمت، یعنی بینش درونی که مایه اراسته شدن رفتار و کردار انسان می باشد و همین بینش درونی غایه الغایات است که ادمی را به اوج کرامت انسانی می رساند.
عبادات در اسلام به گونه پاک و خرد پسند و موافق فطرت اصیل انسانی عرضه شده است. در این عبادات نه فقط نیایش شایسته پروردگار و تقرب او به درگاه الهی لحاظ شده، بلکه پاک سازی درون و پالایش نفس نیز مورد عنایت واقع شده، برایند این دو گرایش موجب تعادل در ابعاد وجود انسان است.
<مخلصین له الدین حنفا و یقیموا الصلاه بندگان خالص خدا در پیشگاه حضرت حق با درونی پاک و اراسته و از هر گونه الایشی پیراسته، به نیایش بر می خیزند>
<ان الصلاه تنهی عن الفحشا و المنکر و لذکر الله اکبر نماز، ادمی را از ناهنجاری در کردار و رفتار باز می دارد و از آن بالاتر، یاد خدار را در دلها زنده نگه می دارد.>
<واستعینوا باصبر و الصلاه و انها لکبیره الا علی الخاشعین از خو گرفتن به مقاومت و نیایش به درگاه ربوبیت کمک بگیرد ـتا شما را همواره زنده دل و نشاط افزا نگاه دارد ـ همانا نیایش پاک و به دور از الایش باری سنگین است، جز بر کسانی که لذت خشوع و خضوع در پیشگاه الهی را دریافته اند>
البته این از ویژگی های عبادت در اسلام است که نخست درون و سپس برون را پاکیزه می گرداند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در اینباره می فرماید: <هر گاه در جلوی خانهای شما ابی روان باشد و پیوسته روزی پنج بار در آن آب شستشو کنید، آیا دیگر چرکی و الودگی بر بدن شما باقی می ماند؟>
فرمود: <نماز های پنج گانه همانند همان آب جاری است که هرگاه بنده خالص خدا نمازی به جا آورد، الودگی های حاصله برطرف می شود>
اصولا شریعیت به این گستردگی که تمام ابعاد حیات جامعه را زیر دیدگاه خود قرار داده باشد و در هر یک نظر داده باشد، همانند شریعت اسلام در دست نیست. یگانه دین الهی زنده جهان، اسلام است و بس.
<ان الدین عند الله الاسلام... اسلام تنها شریعتی است که نزد خدا پذیرفته شده...>
<و من یبتغ غیر الاسام دینا فلن منه و هو فی الاخره من الخاسرین، و هر که جز اسلام ایینی بجوید، هرگز از او پذیرفته نمی شود و در نهایت زیان برده است>

منبع : سایت قرآنی سحر سحر