فاصله بسیار است

حضور زن در سینمای ایران پیش از انقلاب دارای وجهه ای غیراسلامی بود ولی با وقوع انقلاب اسلامی همانطور که تمامی ارکان جامعه تغییرات بنیادینی کرد، کلیت سینمای ایران و بالطبع آن تصویر زن نیز منطبق بر الگوهای اسلامی شد.
البته جایگاه فعلی «زن» در سینما معلول علت های خاص است که ریشه در جامعه شناسی و مردم شناسی دارد و می توان گفت سینمای ما جدای از جامعه ما نیست. اما برای اینکه بتوان در سینمایی که داعیه دار بخش مهمی از فرهنگ و هنر کشوری اسلامی است، تصویری شایسته از زن مسلمان ارائه کرد لازم است سینماگران برای فروش یک فیلم در گیشه به عناصری چون مدگرایی، توجه افراطی به ظواهر بازیگران زن، نقش هایی که شایسته یک زن مسلمان نیست و گویش هایی نامتناسب گرایش پبدا نکنند. در همین راستا; «مهران رجبی» بازیگر سینما در مورد نقش و جایگاه فعلی زن در سینما معتقد است: «نمی توان کتمان کرد که نگاهی که به زن در سینمای دهه۶۰ می شد قرآنی تر از زمان حال بود، زیرا جامعه نیز به تناسب در آن دوران شاید قرآنی تر از زمان حال بود به همین دلیل امروز هر چهره ای که از زن در سینما می بینیم متناسب با تصویری است که در جامعه از آن مشاهده می کنیم.» وی به نگاه قرآن و اسلام به زن اشاره می کند و می گوید: «در قرآن نگاهی که به زن شده کاملا مستقل است که این استقلال با ابراز عقیده و رای نیز همراه است، اما این تصویری که هم اکنون ما از زن در سینما می بینیم با شاخصه های مد نظر اسلام همخوانی لازم را ندارد.»
«ستاره اسکندری» بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون نیز که با ایفای نقش در سریال «نرگس» بر شهرتش افزوده شد، در مورد سینما و تصویر زن مسلمان، معتقد است: «نقشی را که از سیمای زن در سینما می بینیم مورد پسند من به عنوان یک زن نیست، البته این مسئله نیز نه تنها به جایگاه زن بلکه به موضوعیت آثار مربوط است، چراکه شاهدیم بیشتر نقش ها محدود شده به فیلم های جوان پسند. البته منظور من این نیست که اینگونه آثار برای سینما لازم نیست بلکه سلیقه من اینگونه فیلم ها را نمی پسندد.» وی خاطرنشان می کند: «نکته ای که مرا در تولیدات سینمایی با رویکردی زنانه آزار می دهد این است که برای سلیقه هایی همانند خواست من در مقام یک مخاطب، آثاری تولید نمی شود در صورتیکه که سینما باید تمامی سلیقه ها را ارضا کند.»
این بازیگر در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با وجود گذشت سه دهه از انقلاب اسلامی تا چه حد زنی که در سینما می بینیم با الگوهای اسلامی همخوانی دارد، به ایکنا می گوید: «اگر بخواهیم بر اساس الگوهای اسلامی جایگاه زن را در سینما یا تلویزیون بسنجیم شاید در برخی آثار به اینگونه الگوها بربخوریم، اما در کل زنی که بتواند با برخورداری از آموزه های اسلامی الگویی تمام عیار باشد، وجود ندارد.» وی به سریال «نرگس» به عنوان یک نمونه موفق اشاره کرده و می افزاید: «به عقیده من شخصیت نرگس در سریال «نرگس» می تواند مثالی روشن برای زنی باشد که هم در پوشش و هم در رفتار از الگوهای اسلامی سود برده است، البته این مثال را به دلیل اینکه خود در آن سریال نقش داشتم نمی گویم، چراکه اگر بازیگر دیگری نیز بود به واسطه غنای مفهومی نقش، چنین بازخوردی را ایجاد می کرد.» وی در پایان توضیحاتش خاطرنشان می کند: «برای رسیدن به زنی کامل متناسب با الگوهای اسلامی در سینما یا تلویزیون یک گروه کامل نیاز است تا به خواسته مورد نظر نزدیک شد.
گروهی که از کارگردان، فیلمنامه نویس و بازیگر شروع شده و به دیگر عوامل ختم می شود.»
«فرهاد قائمیان» هم همانند دیگر سینماگران معتقد است که جایگاه فعلی زن متناسب با تفکرات اسلامی نیست. وی در این باره می گوید: «معتقدم که در سینما آنچنان که شایسته است به زن نگاهی متناسب با جایگاه اصلیش در جامعه نمی شود.
چراکه در تمامی اجزای جامعه امروز از فرهنگ گرفته تا اقتصاد و سیاست شاهدیم که زن حضوری چشمگیر دارد، اما این نگاه تا به امروز کمتر در آثار سینمایی دیده شده است.» وی در ادامه اضافه می کند: «با توجه به توانایی های که در بین فیلمسازان مشاهده می شود این نکته برای من جای سوال دارد که چگونه است که در آثار امروزی باز هم نگاه به زن، سنتی است; البته گاهگاهی شاهدیم که در جشنواره ها توجه به زن عمیق تر است، اما این نگاه ها فقط در حد جشنواره خلاصه شده است.» بازیگر سریال «شهریار» در پاسخ به این پرسش که آیا نگاه به زن در سینما متناسب با شاخصه های اسلامی است؟
به ایکنا می گوید: «اگر بخواهیم واقعا نگاهی اسلامی به زن را در سینمای فعلی تعریف کنیم در وهله اول باید نگاه اسلام به زن را مورد کنکاش قرار دهیم; نگاهی که همیشه با عزت و احترام همراه است. البته این توجه به مشارکت اجتماعی نیز نیازمند است، اما آن چیزی که اکنون در سینما مشاهده می کنیم به عقیده من آنچنان که باید با واقعیت های اسلامی همخوانی ندارد.» وی همچنین برای تصحیح این نگاه در سینما پیشنهاد می دهد: «برای اینکه بتوان نگاهی ارزشمند به بانوی مسلمان در سینما داشت باید کار کارشناسی صورت گیرد، این مهم نیز از طریق نشست های مختلف حاصل می شود تا بتوان به تعاریف واحدی دست یافت تا فیلمساز بتواند متناسب با تعاریف ارائه شده تصویر متناسب از بانوی مسلمان ارائه دهد.»
«جمال شورجه» دیگر فیلمساز کشورمان هم در مورد این موضوع معتقد است: «سینمای ما هنوز نتوانسته آنچنان که شایسته است در جهت اعتلای زن مسلمان گام های موثر بردارد در صورتیکه ارائه تصویر صحیح از زن مسلمان می تواند به بهترین نحو مبلغ زنی باشد که انقلاب اسلامی داعیه دار آن در جهان است. » وی می گوید: «ارائه الگوی مناسب از زن مسلمان در سینما حتی می توانست به نوعی جهان را به سمتی دعوت کند که مدنظر اسلام است که متاسفانه سینمای ما با وجود گذشت ۲۹ سال از انقلاب نتوانسته مبلغ زن مسلمان حتی در داخل کشور باشد.»
این سینماگر علاوه بر کم کاری سینماگران، سیاستگذاری ها را نیز در نرسیدن به خواست مورد نظر دخیل می داند و متذکر می شود: «علاوه بر سینماگران، سیاستگذاری های مسئولان سینمایی نیز به گونه ای نبوده که تولیدات سینمایی را به این سمت هدایت کند، حتی می توان گفت در طول این چند سال شاهد نبودیم که با سفارش فیلمی برای تبلیغ زن مسلمان قدمی موثر برداشته شود.» کارگردان فیلم «خلبان» با اشاره به الگوهای اسلامی در مورد زن، یادآور می شود: «خوشبختانه در اسلام زنانی وجود دارند که می توانند برای زنان ما الگو باشند، البته الگوهایی که برای زن امروز نیز بتواند قابل دسترس باشند. برای نمونه زندگی خانوادگی و اجتماعی حضرت فاطمه(ع) می تواند برای تمام زمان ها الگو باشد.»

منبع : روزنامه ابتکار