سلامت جنین در تهدید سیگار و دارو ها

در اوایل دهه ۱۹۶۰ فاجعه مسکن، تالیدومید به دنیای پزشکی و به طور کلی به مردم نشان داد که داروها می‌توانند برای زنان باردار خطرناک باشند.
میلیون‌ها زن آلمانی، انگلیسی و کانادایی که در سه ماه اول حاملگی خود تالیدومید مصرف کرده بودند فرزندانی با اعضای کج ریخت به دنیا آوردند.
حالا می‌دانیم که داروها و مواد شیمیایی از مانع جفت می‌گذرند و به شبه جنین می‌رسند. امروز عقیده بر این است که زنان باردار تنها زمانی باید دارو مصرف کنند که سلامتی آنها واقعا در خطر بوده و با صلاحدید پزشک باشد.
گزارش‌های متعدد حاکی است، افراط در نوشیدن قهوه به وسیله زنان باردار نیز تعداد سقط‌های خود به خودی و تولد کودکان ناقص را افزایش می‌دهد. بر اساس این گزارش‌ها متخصصان توصیه می‌کنند زنان باردار از مصرف کافئین خودداری کرده و یا مصرف آن را کاهش دهند. کافئین ماده‌ای است که در قهوه، چای،‌شکلات و برخی نوشیدنی‌های گازدار وجود دارد.
نیکوتین سیگار هم می تواند بر شبه جنین آسیب برساند. وقتی زن باردار سیگار می‌کشد، خون او نیکوتین را جذب می‌کند و از طریق جفت به جنین انتقال می‌دهد زنان سیگاری نسبت به زنان غیر سیگاری دو برابر بیشتر در معرض زایمان زودرس قرار دارند. اهمیت خطر زمانی معلوم می‌شود که بگوییم درصد مرگ و میر نوزادان زودرس بیشتر از مرگ و میر نوزادان عادی است.
به علاوه زنان سیگاری بیشتر از زنان غیر سیگاری صاحب فرزندان معلول می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که خطرات سقط خود به خودی و مرگ و میر کودکان بر حسب مقدار و مدت مصرف سیگار در دوره بارداری تغییر می‌کند.
حتی در کودکانی که تنها پدران آنها پیش از تولد کودک سیگار می‌کشیدند. نسبت به کودکانی که پدران آنها سیگار نمی‌کشیدند، خطر ابتلا به سرطان خون و سرطان مغز بیشتر است.
کودکی که مادرش به هروئین یا کوکائین وابستگی داشته است اختلال‌هایی مانند بیش فعالی، لرزش‌ها، فریاد‌های گوشخراش و تهوع از خود نشان می‌دهد. همچنین این کودک نسبت به کودکان دیگر تحریک‌پذیرتر، متلاطم‌تر و از نظر خواب و تغذیه نابهنجارتر است. نگران کننده‌تر اینکه اختلالات رفتاری و روانی، ظاهرا در طول دوره خردسالی و در مرحله انتقال به دوره کودکی دوام می‌یابد.
هر چند که زمان زیادی درباره خطر الکل بر جنین تردید وجود داشت در دهه اخیر معلوم شده است که مصرف الکل به وسیله زن حامله می تواند به رشد کودک آسیب برساند.
در آغاز تفکر بر این بود که خطر سندرم الکلی شدن جنین که از طریق معلولیت جسمی و کم‌توانی ذهنی، مشخص می‌شود تنها برای کودکان مادران الکلی است. امروز مطالعات نشان می‌دهد که مصرف الکل می‌تواند نتایج ناخوشایندی روی کودک داشته باشد.
کودکان چهار ساله‌ای که مادران آنها در مدت بارداری الکل می‌نوشیدند نسبت به میانگین سن خود از نظر ضریب هوش پنج نمره کمتر نشان دادند. آسیب‌های وارده به مغز بر اثر مصرف الکل ظاهرا غیر قابل جبران است. حتی تغذیه خوب و مراقبت‌های اختصاصی پس از تولد هم نمی‌تواند کم‌توانی ذهنی و آسیب‌های مغزی را از بین ببرند.
● سم‌های روزمره
زنان باردار، باوجود همه پیش‌بینی‌هایی که به عمل می‌آورند، گاه در زندگی روزمره خود با موادی سر و کار دارند که بالقوه سمی است. لاک ناخن، روغن سر، حشره‌کش‌ها، مواد پاک‌کننده، مواد نگهدارنده غذا و آب و هوای آلوده از جمله این مواد هستند.
هنوز همه خطرات ناشی از این مواد به طور دقیق مشخص نیست با این حال از چند سال پیش نگرانی پزشکان از آثار زیانبار مواد سمی، مخصوصا در محیط کار بر فرآیند تولید مثل بیشتر شده است. برخی از پژوهشگران حتی معتقدند تماس دائمی مردها هم با مواد شیمیایی مشکلاتی برای تولید مثل به وجود خواهد آورد. همین امر حاکی از این است که سالم‌سازی محیط کار نه تنها برای مادران بلکه برای پدرها هم مفید و لازم است.

کتایون ضیایی

منبع : روزنامه تهران امروز