آقا ما را طلبید

همواره ساخت مجموعه های تاریخی - مذهبی برای تلویزیون یا سینما، با دشواری های بسیاری همراه است. كمبود منابع، روایت های مختلف از یك واقعه تاریخی، رعایت حساسیت های مذهبی، عدم امكان نمایش چهره معصومان و همچنین مشكلات فنی و كمبود امكانات و تجهیزات بخشی از این مشكلات است. اما آنچه كارهای تاریخی - مذهبی را با سختی هایش دلنشین و دوست داشتنی می كند دلبستگی معنوی هنرمندان به خاندان عصمت و طهارت است. مهدی فخیم زاده تجربه كارگردانی ۲ اثر تلویزیونی تاریخی - مذهبی را در كارنامه خود دارد. سریال تنهاترین سردار كه به زندگی حضرت امام حسن (ع) می پرداخت و مجموعه «ولایت عشق» كه در بین مردم ایران به سریال امام رضا (ع) معروف است. تولید این اثر هنری از سال ۱۳۷۶ آغاز شد و به حضور حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در ایران و وقایع دوران خلافت مامون تا شهادت ایشان پرداخته شده است.آنچه می خوانید گفت وگوی كوتاهی است با مهدی فخیم زاده كارگردان ولایت عشق كه تا به حال سریال و فیلم سینمایی آن به مناسبت ایام ولادت و شهادت حضرت رضا (ع) از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده است.
● به هنگام كارگردانی مجموعه تلویزیونی «ولایت عشق» چه حسی داشتید؟
▪ در بیان علاقه ایرانی ها به امام رضا (ع) همین بس كه آنها دایم به زیارت مرقد مطهرش می روند، به او قسم می خورند و امام رضا (ع) را به شهادت می طلبند. تصور می كنم، مرقد امام رضا (ع) تنها یك بارگاه نیست، بلكه محل حضور و ارتباط مردم با این امام بزرگوار است، از این رو، در ذهن همه ایرانی ها، امام رضا (ع) همچنان زنده و جاوید است.
● چه احساسی به امام رضا (ع) دارید؟
▪ به هر حال من هم جدا از مردم نیستم، اصلا همین اصطلاح «امام رضا (ع) ما را طلبیده» نشان می دهد كه به زیارتش نمی رویم، بلكه اوست كه اجازه می دهد كسی به زیارتش بیاید یا خیر.
● از چه زمانی حس كردید كه می توانید با امام رضا (ع) ارتباط برقرار كنید؟
▪ نخستین بار با پدر و مادرم به مشهد رفتم. یادم می آید در آن سفر كسی كلمه «گنبذنما» را (با همین تلفظ «گنبذ» نه «گنبد») به زبان آورد و پس از آن، همه صلوات فرستادند و دعا خواندند. من بلند شدم تا ببینم كه چه چیزی دیده اند، اما هر چه نگاه كردم چیزی ندیدم. بعدها فهمیدم ظاهرا یك نفر در یك لحظه، در موقعیتی قرار گرفته بوده كه توانسته گنبد حضرت رضا (ع) را ببیند.
● نخستین باری كه وارد حرم شدید چه تصویری از امام رضا (ع) در ذهنتان داشتید؟
▪ با آن شور و وجدی كه پدر و مادر و اطرافیان داشتند و با آن هجومی كه مردم به طرف صحن مطهر ایشان می بردند، متوجه شدم این زیارت با زیارت «ابن بابویه» و زیارت اهل قبور كه تا آن زمان رفته بودم، فرق دارد. گویی احساس ملاقات با یك انسان مقدس زنده را داشتم.
● زمانی كه به حرم امام رضا (ع) می رفتید، فكر می كردید كه روزی درباره امام رضا (ع) فیلمی بسازید؟
▪ نه تنها فكر نمی كردم كه درباره امام رضا (ع) فیلم بسازم، حتی در مورد امام حسن (ع) هم چنین فكری نمی كردم، حتی فكر نمی كردم فیلم تاریخی بسازم، نه جسارت این كار را در خودم می دیدم و نه لیاقتش را احساس می كردم كه بروم و پیشنهاد ساخت مجموعه ای تلویزیونی درباره ائمه معصومین بدهم. در حقیقت فیلم امام حسن (ع) به من تكلیف شد.
به هر حال من پذیرفتم، در حالی كه خیلی از دوستان، مرا از اجرای این كار منع می كردند. خود من هم خیلی وحشت داشتم. سرانجام به این نتیجه رسیدم كه شروع كنم به نوشتن و اگر خود ایشان نخواستند حتما در جایی متوقف می شوم و كار عملی نمی شود، اما دیدم كه كار انجام شد. پس از آن، به علت تجربه ای كه كسب كرده بودیم، به ما پیشنهاد ساخت فیلم درباره امام رضا (ع) را دادند.
نكته ای كه باید خاطرنشان كنم این است كه در ساخت مجموعه تلویزیونی امام حسن (تنهاترین سردار)، شورای تاریخ اسلام وجود نداشت و بعدها آقایان نظارت كردند. ولی در ساخت مجموعه تلویزیونی ولایت عشق، شورای تاریخی اسلام از همان ابتدای كار حضور داشت و كار پیگیری فیلم نامه، معرفی منابع و حتی مشخص كردن محورها را بر عهده گرفت. این كه مثلا این مجموعه چگونه شروع و چگونه تمام شود، هجرت امام از مدینه تا مرو چگونه باشد و از چه مسیری صورت بگیرد و...
● چه كسانی كار نظارت این مجموعه را بر عهده داشتند؟
▪ آقای دكتر شهیدی، آقای دكتر آیینه وند، آقای رسول جعفریان (از اعضای حوزه علمیه قم)، آقای محلاتی، آقای حیدریان، آقای فهیمی فر، آقای ابوترابی.
● در این مورد چند كتاب مطالعه كردید و نگارش فیلم نامه چقدر طول كشید؟
▪ قبل از نگارش فیلم نامه، كار مطالعه را شروع كردم و ظرف تقریبا هشت ماه، بیست و چند جلد كتاب خواندم. از جمله «زندگی سیاسی امام رضا (ع)» نوشته جعفر مرتضی عاملی، «راویان امام رضا (ع)» نوشته آقای عطاردی، تاریخ یعقوبی، «عیون الاخبار الرضا» كه سخنان امام رضا (ع) را از آن درآوردیم، قسمت هایی از «مسندالرضا» كه دوستان ترجمه كردند و در اختیار بنده قرار دادند، زندگی امام رضا نوشته آقای ابوالقاسم سحاب در دو جلد، كتاب هایی راجع به تاریخ ایران در آن زمان خاص، كتاب راجع به دعبل خزایی، رافع بن لیث و... حدود یك سال نوشتن فیلم نامه طول كشید.
● تا به حال اتفاق افتاده است كه هنگام متوقف شدن كار به حضرت رضا (ع) متوسل شوید؟
▪ همه ما اعتقاد داریم كه كار در این زمینه ها، یك جور طلبیدن می خواهد. همین طور كه اگر قرار باشد كسی به زیارت ایشان برود، ابتدا باید ایشان بطلبند، در اجرای این امور هم، یاری و كمك از طرف ایشان ضرورت دارد و باید به ایشان متوسل شد.

محمد عكاف

منبع : روزنامه جوان