نیروی انسانی ، قدرت نهفته سازمانی

توجه به كاركنان به عنوان بزرگترین و مهمترین سرمایه سازمان مسئله ای است كه در دو دهه اخیر رشد فراوانی داشته است. این جنبش نیز مانند شماری دیگر از جنبشهای كارآمد مدیریت، سودمندی و كاربری بالایی دارد و هم اكنون در سراسر كشورهای صنعتی و پیشرفته جهان نفوذ كرده و در مبانی و اصول كار و ارتباط با كاركنان تحولی شگرف ایجاد كرده است.
اندیشه های تازه و دگرگونی های ریشه ای كه در قلمروی مدیریت منابع انسانی پدید آمده بی آنكه با ایستادگی یا مقاومتی مواجه شود، به آسانی پذیرفته شده و راه را برای بهره گیری بالاتر از توان تخصصی كاركنان سازمان هموار كرده است.
بسیاری از تحولات سالهای كنونی كه در قالب نامتمركز كردن نظام مدیریت، كاهش لایه های سازمانی، مشاركت كاركنان در فرایند تصمیم گیری و اموری از این دست پدید آمده اند، همگی به دلیل آن است كه نگرش سازمانها نسبت به نیروی كار دگرگون شده و كاركنان سازمان از تعریف كهنه و نارسای دوره پس از انقلاب صنعتی رها شده و با تعریف تازه »منابع پر ارزش« شناخته می شوند. هم اكنون سازمانهای صنعتی، بازرگانی و حتی خدماتی بیش از پیش برای بالا بردن درجه بهره وری خود به افزایش توان تخصصی، رضایت و دلبستگی منابع ا نسانی خود روی آورده اند و بهره وری را با بهبود بخشیدن به كیفیت زندگی كاری مربوط ساخته اند.
امید است متن حاضر، نیم نگاهی مثبت و موثر در شناخت مسایل انسانی باشد.
●ارزش كاركنان خود را بدانید
انسان موجودی اجتماعی است و ارتباط با دیگران در نهاد او نهفته است. نیروی انسانی، بزرگترین دارایی هر سازمانی محسوب می شود كه علاوه بر بعد فیزیكی دارای بعد معنوی است. پس بكوشید آنان را دریابید و بفهمید كه در درون آنان چه می گذرد. شاید بتوانید با كاستن از لایه های سطحی و ارتباطی بین خود و آنان به ایده های طلایی آنان دست یابید. افراد می توانند سازمان شما را بسازند یا ویران كنند. آنان می توانند برای رسیدن به اهداف شما و سازمان نقشی سازنده یا مخرب داشته باشند. اگر مدیران بدرستی این موضوع را درك كنند، آن وقت می توانند از زاویه ای مناسب تر به كاركنان خویش بنگرند.
مدیر موفق به كاركنان خود به عنوان ابزار و ماشین نمی نگرد، بلكه به تواناییهای روحی و فكری آنان اطمینان دارد و می داند كه دارای ظرفیت های مختلفی برای انجام دادن امور گوناگون هستند. تواناییهای پنهان بشر نامحدود است. كاركنان می توانند ابداع كننده روشها و شیوه های جدید و عملكرد بهتر امور سازمانی باشند. آنان می توانند مشكلات و نقاط ضعف سازمان را كاهش دهند و نتایجی شگفت آور را برای شركت به ارمغان بیاورند. اما آنان مانند بسیاری چیزهای با ارزش دیگر می توانند شكننده باشند. آگاه باشید و با دقت و احتیاط با آنان گرفتار كنید. بكوشید احساسات آنان را درك كنید و به ارزشهای این داریی های گرانبها پی ببرید.
- چگونه به ارزش كاركنان پی می برید؟
- در صورت آگاهی از توانایی های كاركنان، چگونه از آن بهره می برید؟
- وقت خود را بیشتر صرف حفظ و مراقبت از كاركنان می كنید یا ابزار و ماشین‌ آلات؟
● تاكید به آموزش و بهسازی منابع انسانی
كاركنان باید از اصول و روشهای انجام دادن كارها آگاهی داشته باشند. آنان تنها به همان اندازه كه می دانند می توانند كارها را انجام دهند. بنابراین برای بهبود و توسعه عملكرد سازمان لازم است نسبت به افزایش دارایی و توانایی افراد توجهی خاص نشان بدهید.
انجام دادن تمامی امور به شكلی شایسته توسط همه كاركنان، بسیار آرمانی به نظر می رسد اما بندرت اتفاقی می افتد. مدیران از كاركنان دلخورند و آنان را سرزنش می كنند، كاركنان نیز خود را فاقد صلاحیت كافی تصور می كنند. اما بدانید كه هر كارمندی به دو دلیل، ممكن است ضعیف عمل كند و كارها را به شكل دلخواه انجام ندهد. اول به دلیل عدم تمایل به كار كه تحت تاثیر عوامل گوناگون است، دوم ضعف در انجام دادن امور و عدم آشنایی با اصول صحیح روش انجام كارها.
آموزش و بهسازی منابع انسانی یكی از آسان ترین راه حلهایی است كه تاثیری بسیار مثبت در بهبود عملكرد افراد در سازمانها داشته است. استفاده از این روش حتی برای حل مشكل ترین مسایل سازمانی نیز موثر است. هر گاه در مورد اجرای برنامه ای خاص تصمیم گیری كردید، آن را با كاركنان در میان بگذارید. دانش و اطلاعات آنان را در مورد درست انجام دادن كارها بسنجید، سپس بهترین روشهای انجام دادن كارها را به آنان آموزش دهید هرچند این كار ساده به نظر می رسد، از اهمیتی فوق العاده برخوردار است و نتایجی شگفت آور را به همراه دارد. پس به تعلیم و تربیت بیشتر توجه كنید و همواره بر آموزش و بهسازی منابع انسانی تاكید كنید.
- به نظر شما چه تعداد از كاركنانتان ممكن است روش صحیح انجام دادن كارها را ندانند؟
- بهترین مسایلی كه لازم است كاركنان برای انجام دادن درست كارها بدانند، چیست؟
- نیارهای آموزشی كاركنان شما چیست؟
●كاركنان ممتازتان را از دست ندهید
كاركنان سرمایه های اصلی و واقعی مدیران محسوب می شوند. یافتن كارمندی خوب، كاری دشوار است و یافتن كارمند ممتاز از آن هم مشكل تر. پس اگر كارمندی خوب دارید ارزش آن را بدانید و او را حفظ كنید. امروزه بهره مند شدن از كمك دیگران شوخی تلقی می شود، زیرا یافتن كسی كه به دیگران كمك كند، مشكل به نظر می رسد. شركتها نیز هزینه های سنگینی بابت آگهی استخدام، مصاحبه و آموزش كاركنان می پردازند تا بتوانند كارمندی بیابند كه برای سازمان مفید و كارآمد باشد. بنابراین حفظ و مراقبت از كاركنان زحمتكش و كارآمد به هر شكل ممكن، ضروری به نظر می رسد. كارمند خوب داشتن امتیاز محسوب می شود. آنان سختكوش هستند و كمك هایی مهم به همكاران خود می كنند.
●از كار كردن لذت می برند و منشأ ارتقا و بهبود عملكرد سازمان
می شوند. كسی نمی داند چرا بعضی از كاركنان این گونه اند، هر چند دانستن آن هم چندان مهم نیست. آنچه اهمیت دارد، پیدا كردن، استخدام و مراقبت از آنان است كه كاری است دشوار، البته منظور مااین نیست كه به علت نیازی كه به كاركنان داریم در مقابل درخواستهای غیرموجه آنان سر تعظیم فرود آوریم، بلكه منظور ا از مراقبت، حفظ اصولی افرادی است كه كارشان خوب است و خیلی از سازمانها در جستجوی یافتن آنان هستند.
- تاكنون چه برنامه هایی برای حفظ و نگهداری كارمندان با استعداد و خلاق خود داشته اید؟
- به نظر شما چرا طی یكسال گذشته كاركنان خوب تصمیم به ترك شما گرفته اند؟
- چه تفاوتی بین كاركنان ضعیف و كاركنان خوب قایل شده اید؟
● كاركنان را از مشكلات و مسایل اقتصادی شركت آگاه سازید
اطلاعات را در میان بگذارید و با این عمل كاركنان خود را آموزش دهید و تربیت كنید. آنان را كاملاً آگاه سازید و بدین ترتیب كمك كنید درك كنند كه شما با چه مسایلی روبرو هستید. این كار باعث می شود آنان احساس كنند در حل مسایل سازمانی شریك هستند نه رقیب یا دشمن. بیشتر كاركنان از مسایل اقتصادی سازمان، به ویژه از هزینه های عملیاتی آگاهی ندارند، عدم آگاهی از وضعیت مالی شركت ممكن است منجر به اشاعه باورهایی غلط شود. برای نمونه، شاید كارمندی تصور كند كه شركت از نظر مالی توانایی كافی برای تامین خواسته ها یا پروژه های مورد نظر او را دارد یا می تواند پول بیشتری به او بپردازد.
پیامد این گونه باورها در صورت عدم تامین انتظارات آنان، دلسردی از كار وا حساس خشم نسبت به مدیر یا همكارانی است كه احساس می شود از امتیازاتی ویژه برخوردار شده اند. بنابراین كاركنان را در حد توان و نیازشان از مسایل اقتصادی شركت آگاه سازید. بسیاری از آنان هنوز به این باور نرسیده اند كه اگر سودی در كار نباشد، كاری برای آنان وجود نخواهد داشت مشاركت آنان در گروی این گونه اطلاع رسانی ها است.
- آگاهی و اطلاعات كاركنان را از وضعیت مالی شركت چگونه ارزیابی می كنید؟
- اطلاعات شما در مورد مسایل مالی شركت چقدر است؟
- چقدر زمان لازم دارید تا بتوانید سمیناری در مورد مسایل اقتصادی و مالی سازمان برگزار كنید؟●ارزشیابی و بررسی عملكرد باید به منظوری خاص صورت گیرد
زمانی كه اقدام به ارزشیابی عملكرد كاركنان می كنید، لازم است به آنان بازخوردهای واقعی و سودمندی ارایه كنید. در غیراین صورت، ارزشیابی فقط وقت تلف كردن است. به كارمندان بگویید دقیقاً چه انتظاری از آنان دارید و باید چه كاری انجام دهند تا سازمانی موفق داشته باشید. سپس به آنان كمك كنید نگرش و توانایی خود را برای بهتر بودن و بهتر انجام دادن امور در دوره های آینده بهبود بخشند.
ارزشیابی عملكرد ممكن است در دل بسیاری از كاركنان ایجاد رعب و وحشت كند. ارزشیابی ابزاری مهم و قدرتمند برای مدیران محسوب
می شود، ضمن اینكه حاصل این فرایند ممكن است منجر به توسعه و ارتقای سطح تخصص و تجارب افراد شود. اما ارزشیابی در صورتی موثر خواهد بود كه به دیگران بازخورد داده شود، بازخوردی صادقانه و سودمند.
متاسفانه بیشتر اوقات این برنامه سرسری گرفته می شود و دستاوردهای آن بسیار ناچیز است. بیشتر مواقع به علت برخورد نامناسب و غیراصولی مدیران، این مساله موجب اضطراب كاركنان می شود، وقتی ارزشیابی كاركنان در گزارش های زرق و برق دار و مفصل، خلاصه شود و اطلاعاتی سرد و خشك در مورد وضعیت افراد ارایه می دهد و یا زمانی كه حاصل كار ارزشیابی تنها انجام وظیفه تلقی می شود، تنها نتیجه ارزشیابی مجموعه ای قطور از اوراق است كه به جای می ماند و در واقع كاری جز اتلاف وقت نكرده ایم.
اگر برای سازمان اهدافی در نظر گرفته اید و برای رسیدن به آن به طور جدی می كوشید، باید بدانید كه ارزشیابی عملكرد ابزار انگیزشی كارآمدی است كه در دست شماست. به گونه ای كه هم سازمان و هم كاركنان می توانند از آن بهره برند.
- ارزشیابی كاركنان چگونه ممكن است سودمند واقع شود؟
- مدت زمانی كه صرف نوشتن گزارش ارزشیابی می كنید، چقدر است؟
- چگونه می توانید فرآیند ارزشیابی را بهبود بخشید؟
●سازمانها بدون منابع انسانی هیچ چیز نیستند
بدون منابع انسانی سازمانی وجود نخواهد داشت. بله ممكن است شما ساختمان، ماشین آلات و حساب بانكی مناسبی داشته باشید، اما می دانید كه بدون كاركنان به هیچ چیز دست نخواهید یافت. كاركنان با ارزش ترین دارایی شما محسوب می شوند، پس به گونه ای با آنان رفتار كنید كه در خور این سرمایه با ارزش باشد.
در بیشتر اوقات، در مورد سازمانها، نهادها و موسسات صحبت می كنیم، فراموش می كنیم كه این اسامی فقط پوسته یك مجموعه را نشان می دهند كه بدون نیروی انسانی هیچ چیز نیست، هر چند ممكن است سازمانها از ساختمان، ابزار و ماشین الات و سرمایه كافی برخوردار باشند، بدون انسان نمی توان از این همه امكانات سازمان ساخت. ساختمان كه نمی تواند چیزی تولید كند. ماشین الات كه نمی توانند پاسخگوی مشتریان باشند. پول هم كه كاری انجام نمی دهد، مگر اینكه توسط افرادی خرج یا سرمایه گذاری شود. وقتی ما به عمق مسایل و برنامه های سازمانها می نگریم، به سادگی در
می یابیم كه آنچه واقعاً در سازمان داریم، كاركنان هستند اما معمولاً به همان سادگی هم از آنان غفلت می كنیم.
به عنوان مدیر لازم است مرتباً به خودمان یادآوری كنیم كه موجودیت سازمانی ما صدقه سر وجود كاركنان است. در این صورت می توانیم با آنان با احترام بیشتری برخورد كنیم و توجه خود را بیشتر معطوف حمایت و مراقبت از آنان كنیم. مطمئن باشید نتایجی خوب به دست می آورید و پاداش آن را خواهید گرفت.
- برای بهره برداری اصولی از كاركنان چه تصمیمی دارید؟
- آیا كاركنان را به عنوان با ارزش ترین عامل تولید و یا برعكس كم ارزش ترین عامل در نظر می گیرید؟
- چه باید كردتا منابع انسانی به عنوان نقطه اتكای شما و سازمان محسوب شوند؟
●بهبود منابع انسانی با ارایه فرصت به آنان
به كاركان فرصت رشد دهید. این جمله قدیمی همواره سرلوحه برنامه های بسیاری از مدیران بوده و هست.
بدین معنی كه به آنان دستورهایی واضح و وظایفی مشخص همراه با مسئولیت و فرصت كافی دهید تا بتوانند در راستای رسیدن اهداف سازمانی گام بردارند و خود را در عرصه كار و تخصص و دانش شركت، رشد دهند و مطرح كنند.
شما نیاز دارید كاركنانتان را پرورش دهید و وضعیت علمی و تخصصی آنان را بهبود بخشید برای این كار لازم است به آنان فرصت بدهید. به آنان دستورهایی روشن و مشخص دهید و كمك كنید انتظارات خود وخواسته های خود شما را درك كنند، امكانات لازم برای انجام دادن امور را در اختیار آنان بگذارید و سپس به آنان اجازه دهید هماهنگ با روش و مقررات موجود در راستای اهداف سازمانی حركت كنند.
كاركنان نماینده شما محسوب می شوند. بدین معنی كه كارهایی را برای شما انجام می دهند كه شما به دلایلی نمی توانید یا نباید انجام دهید. ولی در نهایت مسئولیت امور به عهده شماست. به همین دلیل در واگذاری وظایف دقت بیشتری داشته باشید و به آنان فرصت رشد بدهید. آن وقت خواهید دید كه نه تنها كارهای محوله انجام خواهد شد، بلكه شما دارای كاركنان صالح و شایسته ای هستید كه برای تحصیل اهداف سازمانی بسیار موثرند. بنابراین تاكید می شود به افراد مسئولیت و اختیار كافی و امكانات مناسب برای انجام دادن كارها داده شود.
- چگونه كاركنانتان را پرورش می دهید؟
- چه فرصتهایی در اختیار آنان قرار می دهید؟
- در صورتی كه فرصتهای مناسب برای رشد و ارتقا به كاركنان داده اید چه نتایجی به دست آورده اید؟
●بهترین منابع انسانی را برای خود انتخاب كنید.
تحقیق كنید و بكوشید تا بهترینها را بیابید، جذب و استخدام كنید. با این كار به سادگی می توانید سازمانتان را به خوبی آرایش دهید.
هدف شما چیزی جز انجام یافتن درست كارها و امور سازمان نیست. ساده ترین راه برای موفقیت در كارها، داشتن كاركنانی است كه شما را در این مسیر یاری كنند. بعضی وقتها مدیران دچار این اشتباه می شوند كه به كاركنان به عنوان یكی از ابزارهای فرایند تولید می نگرند. اما دیدگاه بهتری هم وجود دارد. به آنان به عنوان نیروی جادویی در سازمان بنگرید. آنان را آتشی بدانید كه می توانند منجر به انفجار بهره وری و كارایی در سازمان شوند. در واقع شما نیاز دارید بهترین افراد را داشته باشید. اگر چه پیدا كردن بهترینها و به كارگیری آنان مستلزم صرف زمان زیادی است و كار مشكلی به نظر می آید. اما به زحمتش می ارزد و تمامی هزینه ها، وقت و زحماتی كه متحمل شده اید جبران خواهد شد.
مدیران به كمك كاركنانشان به موفقیت می رسند و هیچ مدیری به تنهایی نمی تواند به اهداف سازمانی نایل شود. برای رسیدن به نتایج بزرگ، به منابع انسانی كارآمد نیاز دارید و به كسانی كه تحت هر شرایطی به خوبی كار می كنند. راه دقیقی برای شناخت این گونه افراد وجود ندارد اما می توان با نگاهی اجمالی به سابقه عملكرد آنان، احتمال انتخاب بهترینها را بالا بُرد.
بدانید افراد موفق و كارآمد می توانند برای شما موفقیت را به ارمغان بیاورند. پس در گزینش نیروی انسانی دقت كنید و بهترینها را مقدم بشمارید.
- اگر شما بخواهید كاركنان را ارزشیابی كنید آیا می توانید بگویید كه آنان بهترینها هستند؟
- چگونه می توانید بهترین افراد را انتخاب و استخدام كنید؟
- چگونه می توانید تیم كاری خود را از بهترینها تشكیل دهید؟

منبع : ماهنامه نفت پارس