سیر بازگشت از «خصوصی سازی» ها

● ۲۳ جون، پاریس
در تاریخ دوم جون سال جاری، شهردار پاریس برتران دلانه(۱) اعلام کرد که سازمان تحت ریاست او، بزودی کنترل تمامی خدمات آبرسانی شهر را دراختیار گرفته و به این ترتیب به بیش از صد سال انحصار بخش خصوصی در این زمینه پایان می دهد. به این ترتیب قراردادها با دو شرکت بزرگ خدماتی آب ، یعنی «سوئز» Suez و «وولیا» Veolia بعد از۳۱ دسامبر سال ۲۰۰۹، دیگر تمدید نخواهند شد.
برتران دلانه اظهار داشت که :" ما قصد داریم سرویس بهتری با قیمت مناسبترارائه داده و قول می دهیم که قیمت ها ثابت بمانند." دلانه همچنین گفت که اداره شهرداری پاریس، سایر شهرداری های دیگر در منطقه Ile de France در اطراف پاریس را تشویق خواهد کرد که به خصوصی سازی خدمات آبرسانی پایان دهند.
اولیور هودمان از بخش « پیگیری بازگرداندن آب به مسئولیت شهرداری» به خبرنگار IPS اظهار داشت:" اینکه فرانسه که زمانی بعنوان قلب خصوصی سازی آب شناخته می شد، خدمات آبرسانی را به مدیریت بخش عمومی باز می گرداند، نشانه ای قوی از بازگشت به این روند است." یک گروه مشتق از سازمان Corporate Europe Observatory (CEO) - مستقر در آمستردام، همراه با انستیتو Transnational Institute اسنادی را از کاهش روند خصوصی سازی آب در جهان منتشر ساخته اند.
لیست «خدمات آبرسانی» که به مسئولیت شهرداری های بازگشته اند، افزایش یافته است و هم اکنون کشورهایی نظیر مالی در غرب آفریقا، اروگوئه در آمریکای لاتین ( جایی که آب در سطح ملی کاملا تحت مدیریت دولت درآمده است)، شهرهایی چون بوئنوس آیرس و سانتافه در آرژانتین، کوچاباما در بولیوی و هامیلتون در کانادا، در کنار سایر شهرها در فرانسه، شامل این بازگشت ها به تملک عمومی شده اند.
در طول دهسال گذشته، بیش از ۴۰ شهرداری و نواحی شهری در فرانسه «خدمات آبرسانی» را از بخش خصوصی بازپس گرفته اند و با مدیریت بخش عمومی بر آنها، سبب بهبود سرویس های خدماتی و ارزانتر شدن آنها شده اند.
در سال های دهه ۱۹۹۰، بسیاری از کشورها ، بویژه در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین، مشخصا تحت فشار دولت های قوی نولیبرال در اتحادیه اروپا و یا نهادهای مالی بین المللی همچون بانک جهانی و صندوق بین المللی پول و سازمان تجارت جهانی، جهت خصوصی سازی آب و خدمات تصفیه ای آب تحت فشار قرار گرفتند و سرویس های عمومی خود را در اختیار خصوصی سازی ها قرار دادند.
دو کمپانی عظیم سودبرنده در این میان، شرکت های سوئز و وولیا که سابقا به ترتیب Compagnie Lyonnaise des Eaux و Compagnie Générale des Eaux نامیده می شدند، کنترل «خدمات آبرسانی» فرانسه را از اواخر قرن نوزدهم بعهده داشتند. این دو کمپانی در تمامی عرصه های خصوصی سازی شدن «خدمات آبرسانی» در آرژانتین ، بولیوی و کلمبیا در آمریکای جنوبی تا کشورهای متعددی در اروپای شرقی و یا فیلیپین، سرمایه گذاری نموده اند.
کمپانی های سوئز و وولیا با کمک بانک اروپایی European Bank for Reconstruction and Development (EBRD)، که یک نهاد مالی دولتی است که در سال ۱۹۹۰ توسط دولت میتران بوجود آمد و هم اینک تحت ریاست یک بورکرات فرانسوی اداره می شود، در کشورهای اروپای شرقی چندین قرارداد خصوصی سازی را برده اند.
«اتحادیه اروپا» نیز یک وسیله موثر حهت تحمیل خصوصی سازی آب و سایر خدمات، از طریق سازمان تجارت جهانی در سراسر دنیا می باشد.
در یکی از جلسات نوامبر سال ۲۰۰۱ سازمان تجارت جهانی در دوحه قطر، پاسکال لمی فرانسوی که در آن زمان «کمیسیونر تجاری» اتحادیه اروپا بود یک بند را به قطعنامه نهایی اجلاس اضافه نمود، مبنی بر اینکه" کالاها و سرویس های خدماتی مربوط به محیط زیست ، می بایستی مشمول حذف و یا کاهش تعرفه گمرکی شوند." این حذف تعرفه ها شامل کالا ها و خدمات آبرسانی نیز می شود. و اینک « لمی» در صدر سازمان تجارت جهانی قرار دارد.
«اتحادیه اروپا» از نزدیک با کمپانی های آب همکاری داشته تا سیاست های تجاری خود را طراحی نماید. در نامه ای به تاریخ ۱۷ ماه می ۲۰۰۲ کمیسیون اروپا، رئیس اتحادیه اروپا از کمپانی های خصوصی آب دعوت می نماید تا " مصالح و نظرات صنایع آب اروپا، بازارهای اصلی این صنایع، موانع و سدهایی که جلوی روی آنها در دستیابی به بازارهای جدید وجود داشته را برشمرده ، همراه با مشکلات دیگری که احتمالا در این زمینه ها دارند، به اطلاع کمیسیون برسانند."
برنار ماریس ، استاد اقتصاد در دانشگاه پاریس ۸ می گوید :" رفتار دو کمپانی «سوئز» و «وولیا» مانند فاتحین خارجی است. آنها در حالیکه به مدت یک قرن از حمایت های دولتی بهره ور شدند، در عین حال امروزه، بازار خانگی آنها بروی رقبای خارجی بسته است."
در حالیکه بسیاری از شرکت های خصوصی در فرانسه و خارج از آن، از توسعه و بروزرسانی فنی شبکه های خود غافلند اما به افزایس قیمت های کلان و حق الزحمه های کلان جهت نصب ادامه می دهند. هودمان می گوید:" اعمال مدیریت این کمپانی ها از صراحت و شفافیت برخوردار نبوده و مسئول و پاسخگو نمی باشند. بعنوان نمونه بسیاری از قراردادها بدنبال وقوع یک اعتصاب و ناآرامی عمومی فسخ می گردند. "
خصوصی سازی خدمات آبرسانی در شهر گرنوبل در فرانسه در سال ۱۹۸۷ تحت مدیریت وزرای اصلی دولت ژاک شیراک ( که بعدا رئیس جمهور شد) انجام گرفت. پروژه مزبور که توسط «سوئز» اجرا گشت، به فساد، کلاهبرداری در حسابرسی ها و عرضه قیمت های گران مشهور شد. در سال ۱۹۹۹، با حکم یک دادگاه فرانسه، احکام زندان برای وزرای سابق دولت شیراک و مدیران اصلی سوئز به اتهام مشارکت و همدستی در عملیات فساد مالی و کلاهبرداری صادر شد و به کمپانی مزبور دستور داده شد تا تمامی وجوهی که در بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ از مردم اخذ شده بود را به آنها بازگردانند.
دادگاه فرانسوی، همچنین قرارداد شهر گرونوبل (با کمپانی سوئز) را فسخ کرد و اداره سرویس خدماتی آب را به شهرداری این شهر بازگرداند. بلافاصله متعاقب آن، شهرداری قیمت خدمات آبرسانی به شهروندان را کاهش داد. در اواخرسال ۲۰۰۲، قیمت آب در گرونوبل هر متر مکعبی، ۲.۱۴ یورو محاسبه می شد که تقریبا پائین ترین نرخ در تمام شهرهای فرانسه بود. بهبود مشابه ای در عرضه «خدمات آبرسانی» در دیگر شهرهای جهان که آنها نیز به «خصوصی سازی» در خدمات آبرسانی پایان داده اند، مشاهده می شود.

ژولیو گودوی
خبرگزاری آی.پی.اس
برگردان المیرا مرادی
۱- توضیح مترجم: Bertrand Delanoë در انتخابات شهرداری ها در سال ۲۰۰۱، به سمت شهردار پاریس برگزیده شد و از آن سال در این سمت می باشد. شهرداری های فرانسه از نقاط مهم سیاست گذاری این کشور هستند و انتخابات آنها جزو مهمترین وقایع سیاسی کشور بشمار میرود، تا حدی که برخی شهرداری پاریس را سکویی برای پرش به کاخ الیزه توصیف می کنند. برتران دلانه از حزب سوسیالیست فرانسه است و پیش بینی می شود که یکی از کاندیداهای موثر انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۲ فرانسه باشد.

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه