یکشنبه, ۶ خرداد, ۱۴۰۳ / 26 May, 2024
مجله ویستا


لبخند محبوسان‌


لبخند محبوسان‌
كشورهای‌ پیشرفته‌ دنیا، آموزش‌ در زندان‌ها را یكی‌ از راهكارهای‌ جلوگیری‌ از وقوع‌ دوباره‌ جرم‌ در میان‌ زندانیان‌ می‌دانند. بسیاری‌ از كسانی‌ كه‌ به‌ سمت‌ جرم‌، بزه‌ و جنایت‌ روی‌ می‌آورند به‌ علت‌ جهل‌ و نادانی‌ ناشی‌ از كم‌سوادی‌ یا بی‌سوادی‌ آنها است‌.یك‌ راه‌ دیگر كاهش‌ گرایش‌ دوباره‌ مجرمان‌ به‌ سمت‌ جرم‌، كار درمانی‌ یا آموزش‌ مهارت‌های‌ حرفه‌یی‌ به‌ آنان‌ است‌. بررسی‌ها ؤابت‌ كرده‌ است‌ كه‌ اگر آموزش‌ زندانیان‌ با كسب‌ مهارت‌های‌ حرفه‌یی‌ و آموزش‌های‌ ویژه‌ كارآموزی‌ همراه‌ باشد، موفقیت‌ بیشتری‌ را در پی‌ دارد و زندانیان‌ بیشتر به‌ سمت‌ یادگیری‌ این‌ آموزش‌ها گرایش‌ پیدا می‌كنند.ایران‌ نیز همانند دیگر كشورهای‌ جهان‌ دارای‌ جمعیت‌ زندانی‌ نسبتا بالایی‌ است‌. امریكا با جمعیت‌ زندانی‌ ۷۰۰ نفر در هر یكصد هزار نفر و روسیه‌ با ۶۳۰ زندانی‌ در یكصد هزار نفر جمعیت‌ مقام‌ اول‌ و دوم‌ آمار زندانی‌ در جهان‌ را دارا هستند. كشورهای‌ پیشرفته‌ نیز بین‌ ۷۰ تا ۹۰ نفر در هر یكصدهزار نفر زندانی‌ دارند.معاون‌ فرهنگی‌، تربیتی‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور با بیان‌ مطالب‌ بالا درباره‌ ایران‌ می‌گوید: ایران‌ با جمعیت‌ زندانی‌ ۱۹۲ نفر در یكصد هزار نفر جمعیت‌ از لحاظ‌ آمار زندانیان‌ در میان‌ ۱۴۰ كشور جهان‌ رتبه‌ بیستم‌ را كسب‌ كرده‌ است‌. اگر آمار و اطلاعات‌ سال‌ ۱۳۸۰ را بررسی‌ كنیم‌ می‌بینیم‌ كه‌ جمعیت‌ زندانی‌ ما ۲۸۰ نفر در یكصدهزار نفر بود كه‌ رتبه‌ ایران‌ را به‌ دهم‌ در جهان‌ رسانده‌ بود.«زنجیره‌یی‌» در ادامه‌ می‌افزاید: ژاپن‌ با ۱۴۰ میلیون‌ جمعیت‌ ۵۰ هزار زندانی‌ دارد و این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ ایران‌ با نصف‌ جمعیت‌ ژاپن‌ یعنی‌ ۷۰ میلیون‌ نفر، بیش‌ از ۵۲ برابر ژاپن‌ زندانی‌ دارد. جمعیت‌ زندانیان‌ ایران‌ رقمی‌ بالغ‌ بر ۱۳۵ هزار نفر است‌ كه‌ در حد خود رقم‌ بالایی‌ است‌.
وضعیت‌ تحصیلی‌ زندانیان‌
در اكثر كشورهای‌ جهان‌ مجرمان‌ دو دسته‌اند یكی‌ آنان‌ كه‌ دارای‌ تحصیلات‌ بالا هستند و به‌ دلیل‌ مشكلات‌ روانی‌،خانوادگی‌ و... دست‌ به‌ جرم‌ و جنایت‌ می‌زنند و عده‌ بسیار كمی‌ از زندانیان‌ را تشكیل‌ می‌دهند و دسته‌ دوم‌ كه‌ اكثریت‌ را نیز شامل‌ می‌شوند افرادی‌ هستند كه‌ به‌ دلیل‌ كم‌ سوادی‌ یا بی‌سوادی‌ و از روی‌ جهل‌ گرایش‌ به‌ جرم‌ دارند. دسته‌ دوم‌ امكان‌ بازگشت‌ مجدد به‌ سمت‌ جرم‌ را پس‌ از آزادی‌ دارند، چرا كه‌ ناآگاهی‌ آنان‌ تصمیمات‌ غلط‌ را پیش‌ روی‌ آنها قرار می‌دهد. معاون‌ فرهنگی‌ تربیتی‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور درباره‌ تحصیلات‌ زندانیان‌ در ایران‌ می‌گوید: براساس‌ آمار و بررسی‌های‌ انجام‌ شده‌، حدود ۵۲ درصد زندانیان‌ تحصیلات‌ بالای‌ دیپلم‌ دارند. ۷۰ درصد بقیه‌ نیز تحصیلات‌ زیردیپلم‌ دارند و حدود ۵ درصد زندانیان‌ هم‌ بی‌سواد هستند.درباره‌ ورودی‌های‌ فروردین‌ امسال‌ نیز حدود۶۵ درصد ورودی‌ها به‌ زندان‌ها تحصیلات‌ ابتدایی‌ تا دیپلم‌ دارند.از سوی‌ دیگر امیرعلی‌ تهامی‌ مدیركل‌ تربیتی‌، آموزشی‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور در این‌ باره‌ می‌گوید: ۸۰ درصد زندانیان‌ كشور كم‌سواد یا بی‌سواد هستند و ۲۰ درصد بقیه‌ تحصیلات‌ دیپلم‌ یا بالاتر دارند كه‌ سهم‌ زندانیان‌ دیپلم‌ به‌ بالا كمتر از ۳ درصد است‌.
رابطه‌ جرم‌ و تحصیل‌
براساس‌ تحقیق‌ انجام‌ شده‌ در زندان‌های‌ ایران‌، بین‌ جرم‌ و تحصیلات‌ رابطه‌ معناداری‌ وجود دارد. زندانیانی‌ كه‌ ادامه‌ تحصیل‌ می‌دهند، از نظم‌ و انضباط‌ برخوردار شده‌ و جرم‌ در میان‌ آنان‌ هم‌ كاهش‌ می‌یابد.
مدیركل‌ تربیتی‌، آموزشی‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور در این‌باره‌ می‌گوید: اكثر قریب‌ به‌ اتفاق‌ زندانیان‌ در ایران‌ دارای‌ سنین‌ ۱۹ تا ۳۵ سال‌ هستند. سوادآموزی‌ به‌ زندانیان‌، باعث‌ خواهد شد كه‌ اوقات‌ فراغت‌ آنان‌ به‌ بطالت‌ نگذشته‌ و در نتیجه‌ آن‌ درگیری‌ها در زندان‌ كاهش‌ پیدا می‌كند. از سوی‌ دیگر عدم‌ ارتكاب‌ به‌ جرم‌ و بازگشت‌ به‌ جامعه‌ از اؤرات‌ دیگر تحصیل‌ زندانیان‌ است‌.وی‌ در ادامه‌ می‌افزاید: در صورتی‌ كه‌ سطح‌ علمی‌ و آموزشی‌ زندانیان‌ به‌ واسطه‌ تحصیل‌ در زندانها، افزایش‌ پیدا كند، ۶۶ درصد كاهش‌ برگشت‌ به‌ جرم‌ در میان‌ زندانیان‌ را شاهد خواهیم‌ بود.همچنین‌ معاون‌ فرهنگی‌، تربیتی‌ سازمان‌ زندان‌ها در این‌ باره‌ می‌گوید: در ایران‌ و میان‌ زندانیان‌ ۳۷ تا ۳۹ درصد تكرار جرم‌ وجود دارد كه‌ به‌ واسطه‌ آموزش‌ در زندان‌، این‌ آمار به‌ یك‌ سوم‌ یا كمتر كاهش‌ پیدا خواهد كرد و ۲۰ هزار فرصت‌ شغلی‌ نیز در زندان‌های‌ كشور برای‌ زندانیان‌ مهیا خواهد شد.
چگونگی‌ آموزش‌ در زندان‌ها
كیفیت‌ و چگونگی‌ آموزش‌ در زندان‌ها، در توافقات‌ میان‌ آموزش‌ و پرورش‌، وزارت‌ علوم‌ و سازمان‌ زندان‌ها مشخص شده‌ است‌.«زنجیره‌یی‌» آموزش‌ كلاسیك‌ را از جمله‌ آموزش‌های‌ موجود در زندان‌ بیان‌ كرده‌ و می‌افزاید: آموزش‌ مهارت‌های‌ زندگی‌ كه‌ تاؤیر بسزایی‌ در تغییر رفتار زندانیان‌ دارد، در زندان‌ها در حال‌ اجرا است‌ و در حال‌ حاضر در ۲۳ استان‌ این‌ آموزش‌ها به‌ اجرا درآمده‌ و بیش‌ از ۶۰ رشته‌ شغلی‌ و فنی‌ به‌ زندانیان‌ آموزش‌ داده‌ می‌شود.تهامی‌، مدیركل‌ تربیتی‌، آموزشی‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور درباره‌ آموزش‌ در زندان‌ها می‌گوید: اگر بتوانیم‌ سطح‌ علمی‌ مددجویان‌ در زندان‌ها را افزایش‌ دهیم‌ قدم‌ بسیار موؤری‌ را برداشتیم‌ و به‌ واسطه‌ این‌ كار برگشت‌ به‌ جرم‌ در آنان‌ كاهش‌ پیدا خواهد كرد.اكثر زندانیان‌ در سن‌ ۱۵ تا ۳۹ سال‌ هستند و می‌توان‌ با كمك‌ وزارتخانه‌های‌ آموزش‌وپرورش‌ و آموزش‌ عالی‌ و سازمان‌سوادآموزی‌ زمینه‌های‌ آموختن‌ سواد را در بین‌ آنان‌ فراهم‌ كرد. وی‌ در ادامه‌ بیان‌ می‌دارد:امروز ما این‌ افتخار را داریم‌ كه‌ هر مددجو در سطحی‌ در صورت‌ داشتن‌ شرایط‌ ادامه‌ تحصیل‌، می‌تواند تا بالاترین‌ سطح‌ علمی‌ تحصیل‌ كند كه‌ امكان‌ ادامه‌ تحصیل‌ از طریق‌ دانشگاه‌ پیام‌ نور یكی‌ از امكانات‌ است‌.تهامی‌ درباره‌ رابطه‌ سازمان‌ زندان‌ها و آموزش‌ و پرورش‌ می‌گوید: اخذ مجوز آزمون‌ متفرقه‌ با تشكیل‌ حوزه‌ امتحانی‌ در دوران‌ زندان‌ها، افزایش‌ زمان‌ ارایه‌ مجوز ؤبت‌نام‌ از ۱۵ روز به‌ بیش‌ از ۴۵ روز كه‌ موجب‌ افزایش‌ بسیار زیاد متقاضیان‌ ؤبت‌نام‌ شده‌ است‌، رفع‌ موانع‌ مشمولان‌ خدمت‌ سربازی‌،معرفی‌ رابط‌ از آموزش‌ و پرورش‌ به‌ سازمان‌ زندان‌ ها، امكان‌ شركت‌ مددجویان‌ در مسابقاتی‌ كه‌ آموزش‌ و پرورش‌ برگزار می‌كند و ... از جمله‌ فعالیت‌های‌ انجام‌ شده‌ سازمان‌ زندان‌ها با همكاری‌ آموزش‌ و پرورش‌ است‌. همچنین‌ در سال‌ ۱۳۸۳،تعداد هشت‌هزار و ۶۸۰ زندانی‌ در پایه‌های‌ مختلف‌ كلاس‌های‌ آموزش‌ وپرورش‌ شركت‌ كردند كه‌ پنج‌هزار و ۱۰۶ نفر موفق‌ به‌ اخذ مدرك‌ و رفتن‌ به‌ مقاطع‌ بالاتر شدند. در مجموع‌ ۵۸ درصد زندانیان‌ شركت‌ كننده‌ در كلاس‌ها، مدرك‌خود را دریافت‌ كردند.
آموزش‌ از راه‌ دور و تحصیل‌ زندانیان‌
آموزش‌ از راه‌ دور طرحی‌ است‌ كه‌ طی‌ سال‌ گذشته‌ در كشور از سوی‌ آموزش‌ و پرورش‌ به‌ مرحله‌ اجرا درآمد.این‌ طرح‌ به‌ دلیل‌ انطباق‌ با وضعیت‌ زندانیان‌ می‌تواند راهگشای‌ بسیاری‌ از زندانیانی‌ كه‌ مایل‌ به‌ ادامه‌ تحصیل‌ هستند باشند.مرتضی‌ حاجی‌ وزیر آموزش‌ و پرورش‌ با اشاره‌ به‌ موافقتنامه‌ امضا شده‌ بین‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور و آموزش‌و پرورش‌ می‌گوید: از طریق‌ آموزش‌ از راه‌ دور،راههای‌ بیشتری‌ برای‌ گسترش‌ آموزش‌ فراروی‌ زندانیان‌ گشاده‌ می‌شود تا هم‌ ورودی‌ و برگشت‌ كمتری‌ داشته‌ باشیم‌ و هم‌ اینكه‌ زندانیان‌ و خانواده‌ آنها آسیب‌ كمتری‌ ببینند.وی‌ با تاكید بر اینكه‌ آموزش‌ از راه‌ دور فرصتی‌ است‌ كه‌ با اجرای‌ مناسب‌،آؤار مثبت‌ آن‌ قطعا كمتر از آموزش‌های‌ عالی‌ نخواهد بود، می‌افزاید: اگر دانش‌آموز، دانشجو باشد و معلم‌ به‌ عنوان‌ مشاور، مسیر فراگیری‌ را برای‌ او باز كند و ذهن‌ دانش‌ آموز محیطی‌ فعال‌ برای‌ نظم‌ دادن‌ به‌ داده‌ها و اطلاعات‌، تحلیل‌ روابط‌ و نتیجه‌گیری‌ باشد، ذهن‌ دانش‌آموزان‌ به‌ جای‌ تبدیل‌ شدن‌ به‌ انبار مطالب‌، جست‌وجوگر شده‌ و شاهد رفتارهای‌ بهتری‌ از سوی‌ جوانان‌ در جامعه‌ خواهیم‌ بود.امروزه‌ آموزش‌ دادن‌ چندان‌ مطرح‌ نیست‌ بلكه‌ فراگرفتن‌ اطلاعات‌ هدف‌ اصلی‌ است‌. وزیر آموزش‌ و پرورش‌ تصریح‌ می‌كند: شرایط‌ زندانیان‌ نیازمند آموزش‌های‌ انعطاف‌پذیر است‌. آموزش‌ برای‌ زندانیان‌ دو نقش‌ پیشگیرانه‌ و درمانی‌ را ایفا می‌كند و به‌ ذهن‌ زندانیان‌ اجازه‌ پرواز از چارچوب‌ زندان‌ را می‌دهد. این‌ موسسه‌ آموزش‌ از راه‌ دور آموزش‌ و پروزش‌ نیز با اعلام‌ كاهش‌ زمان‌ تحصیل‌ در مقطع‌ متوسطه‌ از ۵۳ سال‌ به‌ ۵۲ سال‌ در زندان‌های‌ كشور می‌گوید: ارایه‌ خدمات‌ مشاوره‌ تحصیلی‌ تربیتی‌ با كمك‌ مددكاران‌ اجتماعی‌،برداشته‌ شده‌ ضوابط‌ حدنصاب‌ برای‌ تشكیل‌ كلاس‌ها، مشاركت‌ زندانیان‌ تحصیلكرده‌ جهت‌ آموزش‌ سایر مددجویان‌، برگزاری‌ آزمون‌های‌ مستمر متناسب‌ با شرایط‌ مددجویان‌، انعطاف‌ در هنگام‌ ؤبت‌نام‌ برای‌ اخذ مدرك‌ تحصیلی‌،درس‌ محور بودن‌ سیستم‌ از ویژگی‌های‌ آموزش‌ از راه‌ دور در زندان‌ ها است‌. دكتر الحسینی‌ انطباق‌ نحوه‌ آموزش‌ به‌ زندانیان‌ بویژه‌ زندانیان‌ شاغل‌ وكاهش‌ هزینه‌ های‌ آموزش‌ در زندان‌ها را نسبت‌ به‌ جامعه‌ از دیگر ویژگی‌های‌ آموزش‌ از راه‌ دور در زندان‌ برشمرده‌ و می‌افزاید:یادگیری‌ مستقل‌ در آموزش‌ از راه‌ دور از اهمیت‌ بالایی‌ برخوردار است‌ و به‌ فرد توانایی‌ یادگیری‌ فردی‌ را می‌دهد. این‌ آموزش‌ها در تمامی‌ پایه‌های‌ ارایه‌ شده‌ و از مشاوران‌ خبره‌ نیز دراین‌ زمینه‌ كمك‌ گرفته‌ شده‌ است‌. وی‌ همچنین‌ بیان‌ می‌ دارد: توسعه‌ آموزش‌ ها به‌ تمامی‌ نقاط‌ كشور، ورود به‌ عرصه‌ آموزش‌های‌ مادام‌العمر، نهادینه‌كردن‌ الگویی‌ برای‌ جامعیت‌ بخشی‌ به‌ نظام‌ آموزشی‌،از اهداف‌ میان‌ مدت‌ آموزش‌های‌ از راه‌ دور است‌. هم
چنین‌ صاحب‌ ثبت‌شدن‌ كشور در ارایه‌ آموزش‌های‌ از راه‌ دور، جذب‌ دانش‌آموز از سراسر دنیا و افزایش‌ اعتبار بین‌ المللی‌ از اهداف‌ بلند مدت‌ این‌ نوع‌ آموزش‌ است‌. در هر حال‌ با توجه‌ به‌ آمار بین‌المللی‌ و ایران‌، آموزش‌ از راه‌ دور اگر با مهارت‌های‌ زندگی‌ و آموزش‌های‌ عملی‌ برای‌ زندانیان‌ همراه‌ باشد، می‌تواند راهكار موؤری‌ برای‌ پیشگیری‌ از ارتكاب‌ به‌ جرم‌ دوباره‌ زندانیان‌ پس‌ از آزادی‌ شود. البته‌ این‌ طرح‌ باید به‌ صورت‌ مستمر بدون‌ غرض‌ورزی‌های‌ حاشیه‌یی‌ و جناحی‌ ادامه‌ یابد تا آؤار آن‌ در درازمدت‌ جامعه‌ را در برگرفته‌ و شاهد كاهش‌ جرم‌ در ایران‌ و بین‌ جوانان‌ بویژه‌ جوانان‌ از زندان‌ آزادشده‌ باشیم‌.

فرهاد اسماعیلی‌
منبع : روزنامه اعتماد