وسواس احتکار

اتاقهایی که تا سقف از اثاثیه، لوازم خانه، جعبه، کیسه های کالا، البسه و مواد دور ریختنی پر شده اند. به سختی میتوان یک تکه از دیوار یا کف اتاق را دید. اینجا به وضوح در خطر آتش سوزی است و معمولا این شرایط سلامت افرادی که در آن زندگی میکنند را نیز به شدت تهدید میکند.
با این حال، ساکنان آنها نسبت به این وضعیت در بی اعتنایی یا جهل کامل به سر میبرند. سالهاست که آتش نشانان در سراسر جهان با موارد آتش سوزی در چنین فضاهایی روبرو شده و متاسفانه ساکن این خانه ها معمولا قربانی شده است.
احتکار یا انبار کردن، از نظر عده بسیاری از مردم، کاری عادی است، برای مثال داشتن کلکسیونهای مختلف از جمله تمبر، کبریت، تشتک بطری و مانند اینها یا اقدامهای احتیاطی چون نگهداشتن مدارکی مانند صورتحسابها و ته چکها اموری بسیار رایج هستند.
اما، هنگامی که این کار به شکلی افراطی درآید، معمولا به عنوان نوعی جنون، وسواس و حتی اسکیزوفرنی تعبیر میشود. وسواس احتکار، اصطلاحی ایست که برای توضیح رفتارهای افراطی انبار کردن در انسان به کار میرود. این اختلال رفتاری شامل جمع آوری یا ناتوانی در دورانداختن اشیاء است. که در طی آن شخص حتی در حالتی که نگهداشتن این اشیاء موجب کاهش شدید فضای زندگی او و عدم دسترسی وی به گوشه و کنار منزل شده و امور روزمره چون آشپزی، خوابیدن، نظافت و مانند آن را دچار اختلال کرده باشد نیز نمیتواند تصور دور انداختن حتی مقداری از این اشیاء را به ذهن خود راه دهد.
دکتر دیوید تولین (David Tolin) رئیس مرکز ناهنجاریهای عصبی در بیمارستان هارتفورد درباره این بیماری و دلایل آن چنین توضیح میدهد: در حال حاضر وسواس احتکار یا compulsive hoarding توسط بسیاری از محققین و کارشناسان نوعی ناهنجاری عصبی تلقی میشود. البته از نظر عده ای از افراد، وسواس احتکار میتواند به موارد زیر نیز مربوط باشد:
▪ افسردگی
▪ عدم کنترل انگیزه های آنی –که میتواند به خرید و دزدی با انگیزه آنی منجر شود.
▪ اضطراب و تشویش اجتماعی
▪ اختلال دو قطبی یا Bipolar disorder
▪ ویژگیهای خاص شخصیتی
● وسواس احتکار تا چه حد رواج دارد و ویژگیهای آن چیست
▪ هرچند به علت مخفی بودن نشانه های این بیماری، اطلاع چندان دقیقی از تعداد مبتلایان آن در دست نیست، اما با توجه به گزارشهای موجود در کشورهای مصرفی به خصوص آمریکا، ۰.۵ درصد از کل جمعیت به این بیماری دچار هستند. اما شکی نیست که تعداد واقعی این افراد بسیار بیشتر باشد.
▪ عادت به احتکار و انبار کردن معمولا از دوران کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز میشود، اما این مشکل تا زمانی که شخص به سنین بزرگسالی میرسد، چندان حاد به نظر نمیرسد.
▪ وسواس احتکار میتواند در خانواده تداوم یابد.
▪ بسیاری از افراد مبتلا به وسواس احتکار متوجه وخامت مشکل خود نیستند و معمولا یک یا چند تن از اعضای خانواده به دلیل وجود اشیاء متعدد و درهم ریخته احساس ناراحتی میکنند.
● دلایل بروز وسواس احتکار کدامند
به نظر میرسد که وسواس احتکار در نتیجه وجود مشکل در یک یا چند مورد از موارد زیر است:
▪ پردازش اطلاعات: افراد دچار وسواس احتکار معمولا مشکلاتی از این قبیل دارند:
- ناتوانی در طبقه بندی مایملک خود - برای مثال آنها نمیتوانند تصمیم بگیرند چه چیز با ارزش و چه چیز دورانداختنی است.
- ناتوانی در تصمیم گیری درباره اینکه با این مایملک چه کند.
- مشکل در یادآوری محل قرار دادن هر شیء (به همین دلیل این افراد از ترس فراموش کردن محل اشیاء، همه آنها را در مقابل دید قرار میدهند.) اعتقادات خاص درباره مایملک. افراد مبتلا به وسواس احتکار معمولا:
- دارای حس شدید وابستگی به دارایی خود هستند و برای مثال اشیاء خاصی را بخشی از خود میدانند.
- احساس نیاز به کنترل دائمی مایملک خود داشته و به همین دلیل نمیخواهند کسی به وسایل و اشیاء آنها دست زده یا آنها را جابجا کند.
- نگرانی از فراموش کردن و به کاربردن داراییهایشان به عنوان ابزار یادآوری.
تصور "دورانداختن" آنها را دچار درهم ریختگی عصبی و احساسی میکند. افراد دچار وسواس احتکار معمولا:
- هنگام تصمیم گیری درباره دورانداختن اشیاء به شدت مضطرب و آشفته میشوند.
- هنگام دیدن چیزی که میخواهند پریشان و شده، بهترین و خوشترین حالت آنها زمانی است که آن شیء را بدست آورده باشند.
- احساس ناراحتی خود را با طفره رفتن از تصمیم گیری یا موکول کردن آن به زمانی دیگر، کنترل میکنند.
● درمان وسواس احتکار
متاسفانه برای این وسواس، درمانی وجود ندارد، به این معنا که هیچ روشی برای از بین بردن کامل و تضمین عدم بازگشت وسواس احتکار شناخته نشده است. با این وجود دکتر تولین درباره اینکه چگونه بعضی از درمانها میتوانند به کنترل موفق علایم این اختلال کمک کنند، توضیح میدهد.
▪ دارو
تحقیق درباره استفاده از داروهای ضد افسردگی (که میزان فعالیت سروتونین در مغز را افزایش میدهند) نشان میدهد که بعضی افراد مبتلا به وسواس احتکار به خوبی نسبت به این داروها واکنش نشان میدهند. اما عده ای نیز نسبت به آنها عکس العمل مطلوب نشان نمیدهند. در کل به نظر نمیرسد این افراد به اندازه اشخاصی که مبتلا به انواع دیگری از ناهنجاریهای وسواسی هستند ، نسبت به دارو واکنش مثبت نشان دهند.
● درمانهای رفتار شناختی
درمانهای رفتار شناختی نوعی مشاوره هستند که فراتر از یک "گفتگو" هستند.در این شیوه درمان، درمانگر معمولا به خانه شخص بیمار رفته و به آنها میآموزند که چگونه به درستی درباره مایملک خود فکر کرده و درباره آن تصمیم بگیرند. درباره این روش درمان تحقیق زیادی انجام نشده است و میزان تاثیر واقعی آن چندان مشخص نیست. اما با مشاهده نمونه های موجود در درمان وسواس احتکار میتوان چنین برداشت کرد که این شیوه درمان بیش از دارو بر افراد مبتلا به وسواس احتکار تاثیر داشته است.

oprah.com
wikipedia.com

منبع : سایت فریا