همکاری هسته ای آمریکا و هند

او قصد دارد کره شمالی را از تجارت تولید بمب هسته ای بر حذر دارد و از پیشرفت های صلح آمیز هسته ای ایران جلوگیری کند. آمریکا مدعی است که سردمدار دولت هایی است که با تجارت غیرقانونی مواد شیمیایی و هسته ای ضد بشری مبارزه می کنند. این در حالی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد با انتقال مواد و تکنولوژی تولید سلاح های کشتار جمعی به تروریست ها مخالفت می ورزد. حال این سؤال مطرح می شود که چرا دولت بوش خطر شکستن پیمان منع گسترش سلاح های کشتار جمعی را به جان می خرد و به کشوری چون هند که از پیمان منع گسترش سلاح های کشتار جمعی خارج شده است پیشنهاد می کند که حاضر است در زمینه گسترش فناوری هسته ای کمک کند؟ این همن سؤالی است که به تازگی کنگره آمریکا نیز مطرح کرده است و از کابینه بوش انتظار پاسخی صریح دارد.
بوش می گوید توافق ماه ژوئیه وی با مانموهان سینگ، نخست وزیر هند دارای سه مزیت است. نخست این که با پیشنهاد همکاری هسته ای به هند آمریکا قصد دارد رابطه دوستانه خود را با یکی از دموکراسی های بزرگ جهان حفظ کند. در حالی که ده ها سال است پیشنهاد همکاری هسته ای هند توسط آمریکا رد شده است. دوم آن که با این کار آمریکا می تواند هند را به حفظ و اجرای تعهدات پیمان منع گسترش سلاح های کشتار جمعی ترغیب کند. با این حال سال ها پیش هند به طور مخفیانه اقدام به تولید سلاح هسته ای کرده و آن را در سال ۱۹۹۸ مورد آزمایش نیز قرار داده است. این امر باعث شده که آمریکا کشور هند را به عنوان یک قدرت هسته ای بشناسد و نام آن را «کشوری مسؤول با فناوری پیشرفته هسته‌ای» بگذارد و در زمینه تولید بمب به این کشور کمک نکند. سوم آن که افزایش انرژی هسته ای هند به این کشور امکان آن را می دهد که بدون آسیب رساندن به محیط زیست، اقتصاد خود را بهبود بخشد.
مشکل کار این جاست که بوش برای فروش سوخت هسته ای و دیگر فناوری های وابسته قصد دارد تلاش های ۳۰ ساله کنگره آمریکا و ۴۵ کشور عضو پیمان هسته ای را زیرپا بگذارد. کشورهای عضو سازمان انرژی اتمی قصد دارند با صدور قطعنامه‌ای کشور هند را متعهد به اعطای مجوز برای بازرسی‌های این سازمان کنند. هند از پیمان منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی خارج شده است و همکاری آمریکا با این کشور سایر کشورهای به اصطلاح خاطی را در نوعی سردرگمی باقی می گذارد. کره شمالی و ایران کشورهایی هستند که به این پیمان پیوسته اند ولی هرگز مورد الطاف پر مهر کشورهای غربی قرار نگرفته اند. همکاری آمریکا و هند این انگیزه را ایجاد می کند که سایر کشورها نیز به فکر کسب این قبیل کمک ها بیفتند. به خصوص که کشورهایی نظیر انگلستان، فرانسه و کانادا اعلام کرده‌اند که در رابطه با مسایل هسته ای هند سخت گیری های پیشین را کنار می گذارد. حتی روسیه نیز به جمع این کشورها پیوسته است. همه این مسایل باعث شده که پاکستان نیز بخواهد از امتیازاتی نظیر هند بهره مند شود زیرا پاکستان همچون هند از پیمان منع گسترش سلاح های کشتار جمعی خارج شده است.
مسأله جالب تر این که هند به همکاری هسته ای آمریکا و یا هر کشور دیگری نیازمند است زیرا اورانیوم کافی برای نیروگاه های هسته ای خود ندارد. از آن جا که در هند برای تهیه انرژی گرمایی هنوز چوب و پهن می سوزانند بعید به نظر می رسد که مردم فقیر این کشور استطاعت استفاده از انرژی گران بهای هسته‌ای را داشته باشند. با این وجود صنایع صلح آمیز هسته‌ای هند با صنایع نظامی آن ارتباطی تنگاتنگ دارد. نخستین آزمایش «صلح آمیز» هسته ای هند در سال ۱۹۷۴ صورت گرفت. بمبی که در این آزمایش مورد استفاده قرار گرفت از اورانیومی تهیه شد که از سوخت مصرفی فناوری صلح آمیز به دست آمده بود. از آن جا که هندی ها سهوا اختلاف میان آزمایشات صلح آمیز و نظامی را دریافته اند،‌ آنان قصد دارند کارخانه های مربوط به هر دو بخش تولید خود را از یکدیگر متمایز کنند و به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه بدهند که از این تأسیسات بازدید کنند.
برای انجام این بازدیدها قاعده خاصی وجود ندارد زیرا هند قرار است خود فهرست تاسیسات قابل بازدید را به آژانس بین المللی انرژی اتمی ارایه کند.
در رابطه با دیگر تعهدات، هند قرار است که نظارت بر صاردات خود را افزایش دهد. از آن جا که بوش شخصا پیمان منع کامل آزمایشات هسته ای را قبول ندارد نمی تواند هند را وادار به پذیرش این پیمان کند. از طرفی آمریکا بارها تأکید کرده که سهمیه آزمایشات هسته ای خود را به حال تعلیق درآورده است. هند توافق کرده است که در زمینه ایجاد پیمان کاهش تولیدات مواد هسته‌ای با آمریکا همکاری کند ولی هر دو کشور به خوبی می دانند که مذاکره بر سر این موضوع سال هاست که به تعویق افتاده است. کشورهایی نظیر ایالات متحده،‌ روسیه، انگلستان و فرانسه سال هاست که بعضی تولیدات مواد هسته ای را به طور داوطلبانه متوقف کرده اند و هند از پیوستن به جمع این داوطلبان واهمه دارد. چین توقف تولید مواد هسته ای خود را اعلام نکرده است و کی گمان می رود که بسیاری از فعالیت های هسته ای خود را متوقف کرده باشد. عدم پیوستن هند به جمع این داوطلبان شاید به دلیل آن باشد که این کشور فعلا قصد دارد بمب های بیشتری تولید کند. چنانچه موانع موجود بر سر راه تولید نیروی هسته ای صلح آمیز در هند برداشته شود این کشور می تواند با سهولت بیشتری برنامه های نظامی خود را به اجرا درآورد.
آیا همکاری میان آمریکا و بزرگ ترین دموکراسی جهان می تواند بدون چشم داشت به منافع استراتژیک صورت گرفته باشد؟ احتمالا بوش با نیم نگاهی به چین، به همین موضوع اندیشیده است. داشتن رابطه بهتر میان دو کشور که فاصله زیادی از هم دارند بسیار جالب است ولی هند با صراحت اعلام کرده که قصد ندارد توسط آمریکا بازی گرفته شود و در برابر چین نقش یک «مترسک» را ایفا کند.
در دنیای امروز دیگر مشکل می توان دریافت که کدام همکاری هسته ای انگیزه نظامی دارد و یا صلح آمیز. خیلی از کشورها می پندارند که انرژی هسته‌ای باعث تولید انرژی با آلودگی کم‌تر خواهد شد. هند به شدت به سوخت هسته‌ای نیازمند است. این در حالی است که هند به راحتی می‌تواند از این سوخت در تولید بمب هسته‌ای نیز استفاده کند. اگر همکاری‌های هسته‌ای به جای آن که روی صداقت صورت گیرد از روی سلیقه انجام شود این امر باعث می‌شود که دیگر کشورهای علاقمند به انرژی هسته‌ای بهانه و مفرری برای دستیابی به بمب هسته‌ای بیابند.

منبع : خبرگزاری آفتاب