مزایا و تأثیر آهک پاشی در پرورش ماهی

جهت سودمندی آهک در استخرهای پرورش ماهی روی هم رفته سه نوع استخر در برابر آهک دهی واکنش خوبی نشان می دهند :
الف) استخرهای دیستروفیکDis tropic ( آب های آلوده به مواد آلی با رنگ قهوه ای ) که با آب آنها به شدت با مواد هومیفی و رس کدر گشته و دارای مقدار زیادی مواد آلی می باشند که به کندی تجزیه می شوند .
ب) استخرهای دارای آب اسیدی و PH پائین که قلیائیت آن کم بوده و حالت اسیدی آن به علت وجود گل بستر نسبتاً اسیدی و یا خاک های حوزه آبخیز نسبتاً اسیدی آنهاست .
ج) استخرهای دیستروفیک دارای آب با اسیدیته معدنی ناشی از خاک های اسیدی گوگردی حوزه آبخیز آن ، اما آهک دارای یکسری مزایا برای اکثر مزارع پرورش ماهی به شرح زیر می باشد :
۱) آهک دهی با اثر بر قلیائیت آب ، مقدار دی اکسید کربن برای فتوسنتز را افزایش می دهد ، زیرا که باعث زیاد شدن بی کربنات شده و با تجزیه آنها Co۲ افزایش می یابد .
۲) کاربرد آهک ، غلظت مواد کلوئیدی را کاهش می دهد و عمق نفوذ نور کافی برای فتو سنتز را افزایش می دهد و همچنین کدورت ناشی از مواد هومینی و ذرات کلوئیدی خاک را کاهش می دهد .
۳) طی آهک دهی ، فعالیت میکروبی و تجزیه ای زیادتر شده ، تجزیه باکتریایی و مواد آلی تسهیل می گردد و مصرف اکسیژن محلول برای این فعل و انفعالات هم کاهش می یابد .
۴) آهک پاشی انگل ها و سایر موجودات ناخواست را نابود می نماید ، خاصیت مهم آهک ضدعفونی استخر می باشد ، زیرا بسیاری از آفات ، بیماری ها و انگل ها را نابود می سازد .
۵) با افزایش PH توسط آهک ، حدود ۸ جامعه پلانکتونی احیاء می شود و دسترس یه مواد غذایی آسانتر و غلظت لحظه ای Co۲ افزایش می یابد . حجم و تعداد زی شناوران گیاهی در استخرهای آهک دهی شده بیشتر می شود ، ولی بر روی ترکیب جنسی آنها اثر ندارد .
۶) ثابت شده که آهک دهی تولید موجودات کفزی یا ۱۳ enthic را افزایش می دهد که خود غذای ماهیان .
۷) چنانچه میزان کوددهی به استخر پرورش ماهی ثابت باشد ، تولید ماهی از طریق آهک دهی تقریباً دو برابر می شود .
۸) با توجه به اینکه برای سنجش باروری استخر قلیائیت شاخص است ، با افزودن آهک این میزان افزایش یافته و حاصلخیزی آب فزونی می یابد و کلسیم مورد نیاز گیاهان آبزی بهتر در دسترس آنها قرار می گیرد .
۹) آب استخر در PH بین ۹ – ۷ قلیایی است و در آن بیکربنات ها غالب می شوند ، بهترین میزان PH و تغییرات آن برای پرورش ماهی ۸/۶ الی ۴/۷ و نیز حد مطلوب آن بین ۵/۸ – ۵/۶ است ، با افزودن آهک به استخر این منظور حاصل می شود .
۱۰) با افزودن آهک به استخر سبب افزایش کلسیم می گردد که برای رشد و نمو اسکلت ماهیان ضروری است۰ البته اغلب آنها به میزان لازم از کلسیم برخوردارند .
۱۱) در نتیجه فعالیت های بیولوژیک آبزیان ، ازت حاصل می شود که به صورت آمونیوم یا آمونیاک به محیط آب وارد می شود و برای آبزیان سمی و خطرناک است . جمعیت ترکیبات آمونیوم به ترکیبات قابل استفاده گیاهان مانند نیترات ها در واکنش نیتریفیکاسیون ، وجود آهک به مقدار مناسب الزامی و ضروری است .
۱۲) کاربرد آهک سبب کنترل رشد بیش از حد گیاهان آبزی و جلبک ها می شود می شود و از رشد نابجای جمعیت زی شناوران گیاهی و گیاهان غوطه ور و شناور جلوگیری می نماید .
۱۳) کاربرد آهک زنده موجب می شود تا جلبک ها و احتمالاً موجودات مزاحمی که در کانال های آبرسانی استخرها جای گرفته اند ، بر طرف شوند .
۱۴) آهک به عنوان ماده تعدیل کننده PH آب است و حالت بافری ایجاد می کند .
همچنین آهک علاوه بر مزایای بالا دارای تأثیرات کختلفی در محیط استخر می باشد .
الف) بالا بردن PH و قدرت خنثی سازی
ب) فراهم سازی کلسیم برای بی مهرگان
ج) تسریع تجزیه و معدنی شدن مواد آلی بویژه سلولز
د) رسوب مواد آلی معلق
ه) به عنوان یک گند زدا
● عوامل مؤثر در تأثیر گذاری آهک
در تأثیر گذاری آهک عواملی چون نوع آهک ، درجه خنثی سازی آن و قطر ذرات آهکی مؤثر است . چنانچه سنگ آهک در استخر بکار رود میزان آن تقریباً نصف میزان آهک زنده است . همچنین درجه خنثی سازی مواد آهکی که در واقع توانایی آنها برای خنثی کردن اسیدیته محیط است و باید مورد توجه باشد . CaCo۲ خالص دارای میزان خنثی سازی ۱۰۰ درصد است .
قطر ذرات آهکی نیز مهم است ، ذرات ریز به تناسب وزن نسبت به ذرات درشت دارای مساحت بیشتری هستند . در واقع با کاربرد ذرات ریز سطح تماس آ نها با آب زیادتر شده ، سریعتر از ذرات درشت اثر می کنند . در میان آهک های متداول بیشترین قابلیت خنثی سازی را آهک زنده و کمترین را کربنات کلسیم دارد .
● افزایش تولید توسط آهک پاشی
آهک پاشی در استخرهای پرورش ماهی از طریق افزایش قلیائیت آب و تأمین دی اکسید کربن مورد نیاز در فتوسنتز ، با افزایش تولیدات اولیه و ماهی همراه است . در آب های سبک و با قلیائیت ناچیز ، کوددهی اغلب باشکست مواجه می شود ، بنابراین توصیه می شود . آهک پاشی مثل کوددهی تنظیم شود . قلیائیت ناچیز در آب ، علی رغم کوددهی مناسب ، می تواند به عنوان یک عامل محدود کننده در تولید اولیه ظاهر گردد و در حقیقت با کمبود کربن رشد فیتوپلانکتون ها محدود شده که این کمبود با آهک پاشی در استخر برطرف می شود .
آهک دهی در آب های دیستروف که بر اثر مواد هومینی و رسی کدر گشته و حاوی ذخایر زیادی از مواد آلی بوده و یا استخرهای حاوی آب با PH و قلیائیت کم که به علت وجود گل بستر نسبتاً اسیدی هستند ، بهترین بازدهی را دارند.
از مهمترین تأثیرات آهک پاشی ، کاهش نوسان PH استخرها در بعد از ظهرها می باشد . یون های Ca و Mg موجود در آب ، رسوب مواد کلوئیدی را مساعدتر و عمق نفوذ نور را افزایش می دهند . آهک دهی در دریاچه ها باتلاقی عمق رؤیت صفحه سکشی را از ۲ متر به ۵ متر رسانده و توزیع اکسیژن آب را به همان میزان زیاد می کند . آهک دهی میزان Co۲ آزاد شده از گل بستر را در شرایط مناسب فعالیت باکتریایی بهبود می بخشد .
جذب فسفر توسط آهک بستر می تواند منبع خو بی برای تأمین فسفر مورد نیاز گباهان آبزی محسوب شود ، همانند کوددهی اگرچه آهک پاشی سبب افزایش تولید فیتوپلانکتون ها و زئوپلانکتون ها می شود ولی تأثیر بر روی ترکیب جنسی فیتوپلانکتون ها ندارد . قابلیت زمان تولید سخت پوستان در آبهای آهک دهی شده به نصف تقلیل می یابد .
● رابطه آهک پاشی و لجن
آهک دهی در بستر استخر از طریق قلیایی کردن محیط سبب فعال شدن لجن بستر و سرعت در تجزیه مواد آلی می گردد . میزان آهک دهی جهت این منظور تابعی از عمق لجن است . استخرهای با عمق لجن کمتر از ۱۰ سانتیمتر ، حداقل به میزان ۷۵۰ کیلوگرم ، ۲۰ – ۱۰ سانتیمترحدود ۱۵۰۰ کیلوگرم و بیش از ۲۰ سانتیمتر معادل ۲۰۰۰ کیلوگرم آهک جهت بهبود فعالیت باکتریایی ، نابودی انگل های و موجودات ناخواسته نیاز دارند .

محمد انتظامی
منابع مورد استفاده
۱- ( کتاب ) اصول کوددهی در استخرهای پرورش کپور ماهیان - مؤلف : مرتضی هدایت .
۲- ( پایان نامه ) اصول کوددهی در استخرهای پرورش ماهیان گرمابی .
۳- ( کتاب ) پرورش ماهیان گرمابی ( عمومی ) - مؤلفان : قناعت پرست ، فرحجود .
۴- ( کتاب ) تکثیر و پرورش کپور و سایر ماهیان پرورشی ( چاپ دوم ) - تألیف : لاسلوهوروات ، گیزلاتاماس – ترجمه : محمدرضا خوش خلقی .
۵- ( جزوه درسی ) کاربرد و اهمیت آهک در پرورش ماهی – دکتر مسعود هدایتی فرد .
۶- ( پایان نامه ) کوددهی و تأثیر آن در رشد و نمو کپور ماهیان در استخر پرورش ماهیان گرمابی .
۷- ( کتاب ) مدیریت پرورش ماهیان گرمابی – ترجمه : دکتر بهروز دهدشتی .
۸- ( کتاب ) هیدروشیمی بنیان آبزی پروری – تألیف : دکتر عباس اسمائیلی ساری .