بانکداری از طریق موبایل

در حال حاضر رشد فراگیر ارتباطات الكترونیكی و ماهواره‌ای تاثیر عمیقی بر همه فعالیت‌های روزمره بشر داشته است و متخصصین این فن سعی در بكارگیری این تكنولوژی و استفاده از این فناوری روز در جهت تسهیل امور روزانه دارند تا صاحبان صنایع، سازمان‌های خدماتی و دیگر مراكز بتوانند در كمترین زمان و با پایین ترین هزینه و مستقل از زمان و مكان، با مشتریان خود ارتباط برقرار كنند و كالا و خدمات خود را ارایه كرده و حتی به خرید و فروش بپردازند. یكی از جدیدترین فعالیت‌هایی كه از سرویس‌های الكترونیكی استفاده می‌كند، ارایه خدمات بانكی و مالی به مشتریان از طریق اینترنت، تلفن همراه و غیره می‌باشد.
در اینجا می‌خواهیم به بررسی تكنولوژی بانكداری از طریق تلفن همراه، خدمات ارایه شده و موارد دیگر در این زمینه بپردازیم.
تعریف بانكداری از طریق موبایل
سرویسی كه مشتریان را قادر می‌سازد اطلاعاتی مانند مانده حساب بانكی خود و غیره را از طریق گوشی تلفن همراه خود مطلع شوند. این كار با امنیت و محرمانه‌ای بالا صورت می‌پذیرد.
وضعیت بانكداری موبایل در دنیا
بر اساس تحقیقات انجام شده توسط Data Monitor ، انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا تا سال ۲۰۰۴ در حدود ۷۳ درصد از تجارت خود را در اروپا بر روی تجارت موبایل قرار خواهند داد. پیش بینی‌ می‌شود در ایتالیا كه بیشترین پیشرفت در زمینه موبایل را در بین ۵ كشور فوق دارد، تا سال ۲۰۰۴ بانكداری موبایل از بانكداری اینترنت پیشی خواهد گرفت و در انگلستان، بانك Woolwich كه بانك پیشگام در ارائه خدمات بانكداری خرد از طریق موبایل می‌باشد، به توسعه سرویس‌های مبتنی برWAP اقدام كرده است. مدیر پروژه WAP این بانك، WAP Banking را چنین تعریف می‌كند: WAP Banking، نه تنها توانایی دسترسی موبایل به سرویس‌های سنتی بانكها را داراست بلكه در حقیقت سازماندهی مجددی برای مدل تجاری (بانكها)‌ به منظور سهیل كار و افزودن به توانایی مشتریان برای انجام تراكنشهایشان می‌باشد.
خدمات ارائه شده در بانكداری موبایل
نمونه‌ای از خدماتی كه بانكها بر روی تلفن‌های همراه به مشتریان خود ارائه می‌دهند عبارتند از:
-چك كردن مانده حساب شخصی
-مشاهده چند مبادله مالی آخر كه بر روی حساب خود مشتری انجام شده است.
-درخواست صورتحساب
-دستور انتقال پول از یك حساب مشتری به حسابهای دیگر او.
-درخواست دسته چك
-ارسال پیامهای كوتاه از طرف بانك به مشتری كه این پیامها بعنوان SMS شناخته شده است. این سرویس را می‌توان در سیستم تلفنهای بیسیم دیجیتالی بر روی شبكه CSM استفاده نمود. با استفاده از سرویس SMS پیامهای كوتاه (۱۶۰ حرف) به تلفن همراه فرستاده شده و نمایش داده می‌شود. پیامها توسط شبكه GSM تا زمانی كه تلفن فعال شود، در بافر می‌ماند. این پیامها را می‌توان به‌گونه‌ای تنظیم نمود كه هنگامی حساب شخص به یك سقف معین ( حداقل موجودی)‌رسید، پیامها به تلفن همراه مشتری فرستاده شود.
-تغییر رمز عبور و كلمه عبور
استانداردها و پروتكل‌ها مورد استفاده در بانكداری موبایل
مهمترین مساله برای كاربرانی كه از خدمات بانكداری موبایل استفاده می‌كنند، امنیت است و اگر این مساله مورد توجه قرار نگیرد، بانكداری موبایل با استقبال مواجه نخواهد شد.
به نظر بعضی از كارشناسان، بانكداری موبایل به طور بالقوه بسیار امن تر از بانكداری از طریق اینترنت است.
در رابطه با امنیت این نسل باید گفت:
-رمزنگاری آن با استفاده از كلیدهای ۱۲۸ بیتی انجام می‌شود.
-روش تایید دوسویه با استفاده از كلیدهای رمزنگاری برای بررسی هویت دو طرف استفاده می‌شود.
استفاده از پروتكلها و استانداردهای امنیتی موبایل دارای تغییر و تحول بوده است. در اینجا گذری بر سیر تكنولوژی موبایل خواهیم داشت.
صنعت ارتباطات موبایل دارای ۳ مرحله می‌باشد:
آنالوگ
دیجیتال
چند رسانه‌ای
هركدام از این مراحل به عنوان نسلی از موبایل شناخته شده است. در اینجا به بررسی نسلهای آن خواهیم پرداخت.
نسل اول
این نسل تلفن همراه دارای خصوصیات زیر است:
-آنالوگ
-مدارهای سوئیچ
-صدای ضعیف
-قابلیت پایین
-عدم وجود تدابیر امنیتی: یكی از نگرانی‌های اولیه در رابطه با امنیت در تلفن های آنالوگ این بود كه سیگنالها رمزنگاری نمی‌شدند و بنابراین در مسیر عبور براحتی قابل گوش دادن بودند. هر چند تلفن های آنالوگ هنوز در آمریكا استفاده می‌شوند و تكنولوژی آنها پیشرفت نموده است ولی تحول و دگرگونی منطقی به سمت دیجیتال بوده است.
نسل دوم
خصوصیات این نسل عبارتند از:
-تكنولوژی دیجیتال كه در تلفن‌های همراه دیجیتالی در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
-مدارهای سوئیچ
-با بهره گیری از تكنولوژی دیجیتال، قابلیت نمونه گیری صدا به صورت صفر و یك و انتقال آن بر روی شبكه بیسیم برای انتقال به تلفن دیگری از همین نسل و یا تلفنهای سنتی كه در آنجا به موجهای صوتی تبدیل می‌شود، در این نسل موجود است.
-انتقال محدود اطلاعات
-پشتیبانی داده، فاكس و SMS
-امكان بهره گیری از رمزنگاری ( با كلید رمز ۴۰ بیتی)
-سیستم جهانی برای ارتباطات موبایل (GSM) استانداردی دیگر برای نسل دوم می‌باشد.
-سیستم GSM در دامنه فركانس بین ۹۰۰-۸۰۰ مگا هرتز عمل می‌كند.
می‌توان خصوصیاتی كه از نسل اول به نسل دوم بهبود یافته است را به شرح زیر معرفی نمود:
تلفن دیجیتالی
پست صوتی
دریافت پیامهای الكترونیكی ساده
نسل ۲،۵
سرویس جهانی رادیویی بسته‌ای (GPRS) را می توان مانند سرویس GSM برای دسترسی به اینترنت در نظر گرفت. نسل ۵، ۲ داده ها را با سرعت بالاتری پشتیبانی می‌كند. (۱۷۱ بیت در ثانیه)‌ همچنین اتصالات دائمی داده‌ها را حفظ می‌كند. به این صورت كه كاربران می‌توانند بطور دائم به اینترنت دسترسی داشته و تنها در زمان دریافت و ارسال داده‌ها هزینه‌ای را پرداخت خواهند نمود و در حالت معمولی هیچ هزینه‌ای مربوط به اتصال به اینترنت از كاربران دریافت نمی‌شود.
سرویس GPRS، برای مرورگرهای محدود، پست الكترونیكی، معاملات مالی با استفاده از كارت و غیره در نظر گرفته شده است.
GPRS، یك پروتكل اینترنتی با امكان سوئیچینگ بسته‌ها است.این استاندارد نیز از بسیاری از آسیب پذیری‌های موجود در اینترنت رنج می‌برد. همه خدمات مورد استفاده در اینترنت مانند انتقال فایل، مرورگرهای وب، گپ‌های دوستانه، پست الكترونیكی، اتصال به یك كامپیوتر از راه دور بر روی شبكه موبایل قابل دسترسی می‌باشد.
مزایای : GPRSسرعت انتقال داده‌ای سریعتر
اتصال به منابع اطلاعاتی زیادی در اطراف دنیا با پشتیبانی از چندین پروتكل مانند IP
یك مرحله نزدیكتر به سوی خدمات نسل سوم
نسل ۲،۷
این نسل EDGE نامیده می‌شود و انتقال داده آن حداكثر با سرعت ۴۳۷ كیلو بیت در ثانیه انجام می‌شود. بسیاری از شركتها در آمریكا این نسل را به عنوان نسل سوم تلقی می‌كنند چرا كه سخت افزار لازم در زیر ساخت آن با هزینه كمی قابل ارتقا می‌باشد.
در رابطه با امنیت این نسل باید گفت كه مانند GPRS مبتنی بر IP می‌باشد.
نسل سوم
نسل سوم كه با ۲۰۰۰_ IMT نیز شناخته شده است، نسل جدیدی از ارتباطات بیسیم می‌باشد، ( اینترنت همراه).
به دلیل این كه سیستم‌های نسل سوم تكامل یافته سیستم‌های متفاوت و ناسازگار نسل دوم مانند CDMA، GSM ، TDMA می‌باشند، قابلیت كار و سازگاری با سیستم‌های مختلف را دارا باشند.
در اینجا به بعضی از مشخصات این نسل اشاره می‌كنیم:‌
-پهنای باند گسترده
-مبتنی بر پروتكل بسته‌ای
-انتقال متن، صدا بر روی ‌IP، تصاویر ویدئویی، چند رسانه‌ای با سرعت داده‌ای حداكثر ۲ مگابیت در هر ثانیه در محیط بیسیم و ۳۸۴ بیت در ثانیه در محیط موبایل.
نسل سوم بسته به موقعیت مكانی در جهان متفاوت می‌باشد:
در اروپا نسل سوم، UMTS است.
در ژاپن نسل سوم CDMA با پهنای باند عریض و فقط با امكان FDD می باشد.
در امریكا از EDGE و یا CDMA با پهنای باند گسترده به عنوان نسل سوم استفاده می‌شود.
تكنولوژی سازگار با نسل سوم

Bluethoot
Bluethooth جایگزین كابلها بین دستگاهها می‌باشد و سرعت انتقال داده‌ها حداكثر تا ۷۲۰ كیلو بیت در ثانیه انجام می‌شود. این دستگاهها شامل: كامپیوترها، صفحه كلید، چاپگرها، استریوها، تلویزیون‌ها، تلفن‌های ثابت و تلفن‌های همراه و بسیاری از وسایل دیگر می‌باشد.
Bluethooth این امكان را فراهم می‌آورد كه هر كدام از دستگاهها آدرس واحدی داشته باشند و امكان نظارت، تایید، رمزنگاری را در شبكه‌های كوچك داراست.
WAP/WML
WAP، استاندارد جهانی برای ارائه ارتباطات اینترنتی بر روی تلفن‌های همراه دیجیتالی، دستگاههای دیجیتالی شخصی و دیگر ترمینال‌های بیسیم می‌باشد.
WAP، به منظور استفاده امن و كارای پهنای باند، سرعتهای پایین اتصال، نمایشگرهای كوچك و غیره طراحی شده است.
WAP كه مشابه پروتكل انتقالی HTTP باشد، بعنوان WML عمل می‌كند و برای مرورگرهای كوچك بر روی تلفن‌های دستی طراحی شده است.
برای استفاده از خدمات WAP باید موارد زیر را مورد توجه قرار داد:
دستگاههای تلفن همراه زیر سرویس WAP را پشتیبانی می كنند:
‌۶۲۱۰ NOKIA، MOTOROLA، SIEMENS، ERICSSON ، ۷۱۱۰ NOKIA
تنها می‌توان WAP را از سرویس دهندگان اینترنتی كه دروازه‌هایی برای استفاده از WAP دارند دریافت نمود.

امنیت WAP
برای انتقال امن اطلاعات بین كاربر و دروازه WAP، از پروتكلی به نام WTLS استفاده می‌شود. این استاندارد نسخه استاندارد صنعتی TLSمی‌باشد كه معادل با پروتكل استفاده شده SSL است. به منظور ارائه امنیت، WTLS ارتباط امن بین دستگاه WAP و سرور WAP را فراهم می‌كند.
وضعیت بانكداری موبایل در ایران
متاسفانه هنوز بسترهای مناسب برای پیاده سازی بانكداری موبایل در ایران فراهم نشده است. مهمترین مسایلی كه در این رابطه باید در نظر گرفته شود، عبارتند از:
بستر مخابراتی پرسرعت برای ارتباطات اینترنتی و پشتیبانی از پروتكل‌هٔا و استانداردهای مورد استفاده در تلفن‌های همراه
تنظیم و تصویب قوانین حقوقی مربوطه
تربیت نیروی متخصص در زمینه طراحی، پیاده سازی و پشتیباتی از سیستم‌های مورد نیاز
فرهنگ سازی و جلب اعتماد مردم به وجود امنیت در ارتباطات بیسیم
كاهش هزینه‌ها و ارائه خدمات ویژه به استفاده كنندگان موبایل در بانكداری از طریق موبایل و بسیاری موارد دیگر.
البته ناگفته نماند این مساله تلاش جدی مسؤولان و مدیران اجرایی را می‌طلبد و به نظر می‌رسد اگر همه مشكلات در زمینه راه اندازی بانكداری موبایل حل شود، بانكداری موبایل به عنوان یكی از شاخه های بانكداری الكترونیكی مورد استقبال قرار گیرد.
پاورقی
۱. Mobile Commerce
۲. Retail Banking
۳. Wireless Application Protocol
۴. Account Balance
۵. Transation
۶. Short Message Service
۷. Global Service For Mobile Communication
۸. First Generation (۱G)
۹. Circuit _ Switched
۱۰. Second Generation (۲G)
۱۱. Global System for Mobile Communication (GSM)
۱۲. General Packer Radio Service (GPRS)
۱۳. FTP
۱۴. Chat
۱۵. Telnet
۱۶. Third Generation (۳G)
۱۷. Packet _ Based
۱۸. Voice over IP
۱۹. Universal Mobile Telecommunication system
۲۰. Frequently Division Duplex
۲۱. Wireless Application Protocol/ Wireless Markup Language
۲۲. PDA (personal digital assistant)
۲۳. Gateway
۲۴. WAP Gateway
۲۵. Wireless Transport Level Security
۲۶. Transport Level Security
۲۷. Secure Socket Layer

منبع : بانک سپه