داستان نخستین خودپرداز بانکی

این روزها تقریبا ۴۰سال از خدمت‌گزاری اولین دستگاه خودپرداز (ATM) به بشر می‌گذرد. دستگاهی كه به طور مسلم در آغاز نه ریخت و قواره‌ای اینچنین داشته و نه مكانیسمی امروزی. اما بی شك مهمترین انگیزه اختراع چنین ابزاری كاهش رودرویی با كارمند باجه‌نشین بوده است.
سهولت دستیابی به پول نقد آن هم بدون ارائه هر گونه مشخصات فردی و یا سوال و جواب اضافی نیز شاید بهانه دیگری از این دست بوده. (اگر چه امروزه به ویژه در كشور ما خرابی و كارایی اندك این دستگاه گاهی اوقات مشتری را مجبور می سازد كه دوباره راهی باجه‌های شلوغ شود.)
بد نیست بدانیم كه انگیزه اولیه اختراع چنین دستگاهی كه بتوان به طور مستقیم از آن پول نقد دریافت كرد در حمام به مخترع آن الهام شد.جان شفرد بارون John Shepherd-Barron) ۸۲)ساله انگلیسی نزدیك به چهل سال پیش در سال ۱۹۶۷ موفق شد اولین دستگاه خودپرداز (ATM) را اختراع كند. او كه در زیر دوش حمام بیشتر به ساخت دستگاهی فكر می‌كرد كه بتوان شكلات‌های كاكائویی را مستقیما از آن تحویل گرفت سرانجام فكر خود را به این معطوف داشت كه كاش بتوان دستگاهی ساخت كه آدمی پول خود را در انگلستان و یا سراسر دنیا از آن بیرون كشد.بارون با ساخت این دستگاه خیلی زود توانست نظر مدیر عامل بانك انگلیسی Barclays را به خود جلب كند و بلافاصله قرارداد ساخت و نصب اولین مدل‌های این خودپرداز را برای شعب بانك مذكور منعقد سازد.به این ترتیب اولین خودپرداز جهان در شعبه بانك انگلیسی Barclays در خیابان Enfield واقع در شمال شهر لندن نصب شد. آن زمان شفرد بارون مشغول كار در شركت چاپ DelaRue بود. اولین كسی كه از این دستگاه پول نقد بیرون كشید از كاركنان یك شبكه تلویزیونی بود. وی Reg Varney نام داشت.
● طرز كار اولین خودپردازها
برای كار با دستگاه‌های خودپرداز، كارت پلاستیكی به شیوه امروزی وجود نداشت در عوض در استفاده از ماشین خودپرداز ساخت شفرد بارون باید از یك برگ چك كه با كربن ۱۴ (نوعی ماده اشباع شده با مواد ملایم رادیواكتیو) آغشه شده بود، بهره می‌گرفت.دستگاه پس از شناسایی برگه چك عدد رمز مربوطه را تطبیق می‌داد. بارون اگرچه تماس دست با این چك‌ها را خالی از نگرانی‌های بهداشتی نمی‌دانست اما معتقد بود كه یك فرد حداقل باید ۱۳۶هزار از این چك‌ها را بخورد تا تاثیری بر سلامتش داشته باشد.
این ماشین در هر بار (تراكنش) حداكثر ۱۰ پوند پول نقد می‌پرداخت. در آغاز فعالیت این خودپردازها خالی از اشكال نبود و با اعمال خرابكاری‌هایی نیز مواجه شد و حتی نمونه‌های بعدی كه در شهر زوریخ سوئیس كار گذاشته شد مشتریان را سردر گم می‌ساخت.عمده ابزار كلیدی در استفاده از این دستگاه‌ها رمز عددی آن است. بارون كه روزی تلاش می‌كرد یك كد ۶ رقمی را (به یاد عدد شش رقمی پرسنلی خود در زمان خدمت نظام) در این دستگاه‌ها طبقه‌بندی كند زمانی كه موفق نشد بیش از ۴ رقم آن را به خاطر بیاورد در كنار همسرش كارولین در سر میز شام بالاخره به یك عدد ۴ رقمی رضایت داد.
● غفلت از اولین‌ها
اغلب مردمی كه هر روزه از كنار شعبه بانك BARCLAYS در خیابان ENFIELD لندن گذر می‌كنند توجهی به این مكان ندارند. اگرچه یك پلاكارد در بیست و پنجمین سالگرد این بهره‌برداری در آن محل نصب شد اما كمتر كسی به آن توجه می‌كند.امروزه در سراسر جهان بیش از ۶/۱میلیون دستگاه خودپرداز وجود دارد.شفرد بارون می‌گوید زمانی از اختراع خود به وجد آمده و اهمیت جهانی آن را دریافته است كه بعدها به همراه همسر خود در سفری به كشور تایلند كشاورزی را مشاهده می‌كند كه از گاری خود پیاده شده و از دستگاه (ATM) خودپرداز پول نقد دریافت می‌كند.
او می‌گوید: تازه آن زمان متوجه شدم كه چگونه دنیا را با این اختراع تغییر داده‌ام.آنچنان كه بارون پیش‌بینی كرده بود كم‌كم استفاده از این دستگاه‌ها كاهش یافته و استفاده از تلفن همراه (موبایل) برای نقل و انتقالات پول وسیله‌ای متداول‌تر شده است.او می‌گوید: نقل و انتقال پول هزینه‌بر است و این كار طی حداكثر ۵ سال آینده در انگلیس منسوخ خواهد شد.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد