نکات کلیدی در دور اول انتخابات

دومین دور انتخابات مجلس هشتم جمعه هفته جاری در حالی برگزار می‌شود که مرحله اول این انتخابات با حاشیه‌ها و ابهامات مواجه بود. اولین نکته در دور اول انتخابات، درصد شرکت‌کنندگان بود. میزان مشارکت در انتخابات مجلس هشتم به‌شدت کاهش یافت و این خوشایند هیچ‌یک از احزاب و گروه‌های سیاسی نیست و تنها از سوی برخی جریان‌های سیاسی که پیروزی خود را در عدم‌مشارکت می‌دیدند، نقطه مثبت محسوب می‌شد. این موضوع برای کلیت نظام هم پیام خوبی ندارد؛ چراکه وقتی یک جریان مشخص و شناسنامه‌دار در سراسر کشور به دلیل عدم‌امکان حضور در انتخابات یا ردصلاحیت، امکان رقابت نیابد، مردم به کسانی روی می‌آورند که از حوزه ردصلاحیت‌کنندگان خارج باشند و همین امر باعث شد که در انتخابات مجلس هشتم افرادی که حداقل در ظاهر به هیچ‌یک از دو جناح وابسته نبودند، رای بیاورند. در بسیاری از حوزه‌ها، افرادی که مشخصا و آشکارا خود را منتسب به جناح اصلاحات معرفی کرده بودند، ردصلاحیت شدند و از این رو بسیاری از افراد به صورت چراغ خاموش حرکت کرده و با داشتن گرایش‌های اصلاح‌طلبانه در امور اقتصادی،‌ سیاسی و... در زمره مستقلین قرار گرفتند تا از جریان ردصلاحیت‌ها در امان بمانند. البته این امر هم در جای خود بحث‌انگیز است. چراکه اعتقاد ما بر این است که هر قدر افراد با شناسنامه حزبی و با داشتن مانیفست مشخص و برنامه تبیین‌شده وارد عرصه شوند، یک گام در جهت دموکراتیک کردن و توسعه سیاسی کشور پیش خواهیم رفت، چرا که یک جریان سیاسی با حمایت از افراد و کاندیداها، برای خود تعهداتی ایجاد می‌کند که ملزم به رعایت آنهاست. در واقع، افرادی که سابقه سیاسی پشتوانه کار آنها نباشد، به‌راحتی و در شرایط مختلف تغییر موضع می‌دهند و در صورتی که به وعده‌های خود عمل نکنند، هیچ کاری از مردم برنخواهد آمد. در حالی که در رقابت حزبی، اشتباهات و خطاها به حساب آن حزب نوشته می‌شود و احزاب مجبور می‌شوند با مردم روراست باشند، چرا که باید مجددا از همین مردم رای بگیرند. بنابراین، باید تاکید کرد که کسب آرا توسط مستقل‌ها نقطه قوت محسوب نمی‌شود و پیام خوبی به همراه نخواهد داشت، چرا که در صورتی که تحزب در سراسر کشور رمق قوی داشت، مستقل‌ها رای نمی‌آوردند و این باعث می‌شد که مردم از شخص‌محوری به برنامه‌محوری روی‌ آورند. با تقویت تحزب، احزاب مجبور می‌شوند به جای نخبه‌سازی‌های یک‌شبه به نخبه‌پروری بپردازند و افرادی را آماده حضور در عرصه رقابت کنند که در کوران حوادث آبدیده شده‌ باشند. نکته دیگر در تحلیل این انتخابات به ویژه در تهران و شهرهای بزرگ این است که در ادوار اخیر، انتخابات‌ به سمتی پیش رفته که در دور اول تکلیف مشخص نمی‌شود. ریشه این اتفاق به عدم‌مشارکت گسترده مربوط می‌شود به ویژه در تهران که میزان مشارکت از سطح کشور نیز کمتر بوده است. همچنین، روند انتخابات‌ به سمتی در حال پیشروی و هدایت هستند که رقابت از برون‌جناحی به رقابت درون‌جناحی تبدیل شده و کاندیداهای در ظاهر رقیب، هر دو از یک جناح خاص هستند که این خود معنای رقابت را از میان می‌برد و شکل و صورتی ظاهری به آن می‌دهد.
نکته دیگر درباره دور اول انتخابات، به برخی اعتراضات و شکایات نسبت به نتایج انتخابات برمی‌گردد. اما و اگرهای دور اول انتخابات جدی است به ویژه در تهران. طبق قانون کاندیداها باید برای هر صندوق، نماینده می‌داشتند ولی این اتفاق نیفتاد. جریان اصلاح‌طلب، کار وزارت کشور را آسان کرده بود و از طرف همه کاندیداهای اصلاح‌طلب به طور جمعی یک نماینده سر هر صندوق فرستاد که با این حال هیات نظارت از صدور کارت خودداری کرد و حوزه‌ها را نیز آنگونه که می‌خواستند تغییر دادند. برای آن تعدادی هم که کارت صادر کردند، در آخرین ساعات روز پنج‌شنبه (۲۳ اسفندماه) بود. همه این بار به گونه‌ای رخ داد تا اصلاحات نتوانند در حوزه‌های اخذ رای نماینده سر صندوق بفرستند و به این ترتیب اکثریت کاندیداهای این جناح را از این حق قانونی خود محروم سازند. در سیستمی که نظارت، اجرا، بازرس همه یکی هستند و تنها نماینده جریان اصلاحات را نیز از محل شمارش رای بیرون می‌کنند. بدون شک برای هر فرد عاقلی این سوال پیش می‌آید که آیا نتیجه این انتخابات صحت دارد یا خیر؟! حال آنکه طبق قانون باید صورتجلسه شمارش آرا به هر یک از نمایندگان کاندیداها ارائه می‌شد در حالی که نه‌تنها این کار صورت نگرفته بلکه وزارت کشور هم از ارائه ریز شمارش آرا طفره می‌رود و در سایت این وزارتخانه نیز این گونه آمار ارائه نشده است. به هرحال، اما و اگرها و ابهامات در دور اول انتخابات به حدی جدی است که نمی‌توان از آنها چشم پوشید و بهترین راه وزارت کشور برای اینکه خود را از ایجاد بحران تبرئه کند،‌ این است که لیست صندوق‌های رای را اعلام کند هرچند که خیلی دیر شده است.

نویسنده : محسن ترکاشوند

منبع : روزنامه کارگزاران