شرایط روزه

●شرایط وجوب و صحت روزه
س: دختری كه به سن تكلیف رسیده ولی به علت ضعف جسمانی توانائی روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارك رمضان هم نمی‏تواند قضای آن را بجا آورد تا اینكه ماه رمضان سال بعد فرا می‏رسد، چه حكمی دارد؟
ج: ناتوانی از گرفتن روزه و قضای آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضای روزه نمی‏شود، بلكه قضای روزه ‏های ماه رمضان كه از او فوت شده، بر وی واجب است.
س: دخترانی كه تازه به سن تكلیف رسیده‏ اند و روزه گرفتن بر آنها مقداری مشكل است، چه حكمی دارند؟ آیا سن بلوغ شرعی دختران اكمال نه سال قمری است؟
ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعی دختران همان تكمیل نه سال قمری است كه در این هنگام روزه بر آنها واجب است و ترك آن به مجرد بعضی از عذرها جایز نیست، ولی اگر روزه گرفتن به آنها در بین روز آسیب برساند و یا موجب مشقت آنها شود، افطار برای آنها جایز است.
س: من زمان دقیق رسیدن به سن تكلیف خود را نمی‏دانم، از جناب عالی خواهشمندم بیان فرمائید كه از چه زمانی قضای نماز و روزه بر من واجب است؟ و آیا كفاره روزه بر من واجب است یا به علت جهل به مسئله قضای آن كفایت می‏كند؟
ج: فقط قضای آن مقدار از نمازها و روزه‏ ها كه یقین به فوت آن بعد از رسیدن به سن قطعی تكلیف شرعی دارید، بر شما واجب است، و در مورد روزه اگر بعد از رسیدن قطعی به سن تكلیف عمدا افطار كرده باشید، علاوه برقضا كفاره هم واجب است.
س: اگر دختر نه ساله‏ای كه روزه بر او واجب شده، به دلیل دشواری، روزه‏ اش را افطار نماید، آیا قضا بر او واجب است یا خیر؟
ج: قضای روزه‏ هائی كه از ماه رمضان افطار كرده بر او واجب است.
س: اگر فردی بخاطر عذری قوی، پنجاه درصد احتمال دهد كه روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولی بعدا معلوم شود كه روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و كفاره چه حكمی دارد؟
ج: اگر افطار عمدی روزه ماه مبارك رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وی باشد، در فرض سؤال بر او علاوه بر قضا كفاره هم واجب است. بله، اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلائی داشته باشد، كفاره واجب نیست ولی قضا بر او واجب است.
س: شخصی مشغول انجام خدمت سربازی است و به علت مسافرت و حضور در محل خدمت، نمی‏تواند روزه ماه رمضان سال گذشته را بگیرد، و هنگام حلول ماه رمضان امسال نیز در محل خدمت است و احتمال دارد كه باز هم نتواند روزه بگیرد، آیا اگر پس از پایان دوره خدمت سربازی بخواهد روزه این دو ماه را قضا نماید، كفاره هم بر او واجب است یا خیر؟
ج: كسی كه بر اثر عذر مسافرت، روزه ماه رمضان از او فوت شده و آن عذر تا ماه رمضان سال آینده استمرار داشته، فقط قضای آن بر او واجب است و كفاره تأخیر واجب نیست.
س: اگر شخصی بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولی در راه بخاطر پیشامد حادثه ‏ای نتواند در زمان معین به مقصد برسد، آیا روزه او اشكال دارد؟ و آیا كفاره بر او واجب است یا اینكه باید فقط قضای روزه آن روز را بجا آورد؟
ج: روزه اش در سفر صحیح نیست و بر او فقط قضای روزه آن روزی كه پیش از ظهر به محل اقامتش نرسیده واجب است و كفاره‏ای ندارد.
س: اگر هواپیما در ارتفاع بالا و مسیر طولانی در حال پرواز باشد و پرواز حدود دو ساعت و نیم تا سه ساعت طول بكشد، مهماندار و خلبان هواپیما برای حفظ تعادل خود هر بیست دقیقه احتیاج به نوشیدن آب دارند، در این صورت آیا در ماه مبارك رمضان، كفاره و قضای روزه بر آنها واجب می‏شود؟
ج: اگر روزه برای آنها ضرر داشته باشد، جایز است با نوشیدن آب افطار نمایند و قضای آن را بجا آورند و در این حالت كفاره بر آنها واجب نیست.
س: كسی كه با پوشیدن لباس مخصوص (مانند لباس غواصی) بدون اینكه بدنش خیس شود در آب فرو رود، روزه‏ اش چه حكمی دارد؟
ج: اگر لباس به سر او چسبیده باشد، صحت روزه ‏اش محل اشكال است و بنا بر احتیاط وجوبی قضای آن لازم است.
س: آیا مسافرت عمدی در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
ج: مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد، و در صورت مسافرت ولو اینكه برای فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.
س: شخصی كه روزه واجب بر عهده ‏اش است و قصد دارد آن را بگیرد ولی بر اثر پیشامدی نتواند روزه بگیرد مثلا بعد از طلوع خورشید آماده مسافرت شد و به سفر رفت و بعد از ظهر برگشت و در بین راه هم مرتكب هیچیك از مفطرات نشد، ولی وقت نیت روزه واجب از وی فوت شد، و آن روز هم از روزهائی است كه روزه در آن مستحب است، آیا می‏تواند نیت روزه مستحبی كند یا خیر؟
ج: اگر قضای روزه ماه رمضان بر ذمه ‏اش باشد، نیت روزه مستحبی حتی بعد از فوت وقت نیت روزه واجب، از وی صحیح نیست.
س: من معتاد به سیگار هستم و در ماه مبارك رمضان هر چه تلاش می‏كنم كه تندخو نباشم نمی‏توانم و همین باعث ناراحتی زیاد افراد خانواده‏ ام شده است و خودم هم از وضعیت دشوارم رنج می‏برم، تكلیف من چیست؟
ج: روزه ماه مبارك رمضان بر شما واجب است و جایز نیست در حال روزه سیگار بكشید، و نباید بدون دلیل با دیگران تند برخورد كنید.
●بیماری و منع پزشك‏
س: بعضی از پزشكان كه به مسائل شرعی ملتزم نیستند، بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع می‏كنند، آیا گفته این پزشكان حجت است یا خیر؟
ج: اگر پزشك امین نباشد و گفته او هم اطمینان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتباری ندارد.
س: مادرم تقریبا سیزده سال بیمار بود و به همین دلیل نمی‏توانست روزه بگیرد. من دقیقا اطلاع دارم كه علت روزه نگرفتن او احتیاج به مصرف دارو بوده است، امیدواریم ما را راهنمائی فرمائید كه آیا قضای روزه‏ ها بر او واجب است؟
ج: اگر عدم توانائی او از روزه گرفتن بر اثر بیماری بوده، قضا ندارد.
س: من بر اثر ضعف جسمانی از ابتدای سن بلوغ تا دوازده سالگی روزه نگرفته‏ ام، در حال حاضر چه تكلیفی دارم؟
ج: واجب است، روزه‏ هائی را كه در ماه مبارك رمضان با اینكه به سنّ تكلیف رسیده بودید نگرفته‏ اید، قضا كنید، و اگر افطار روزه ماه رمضان عمدی و اختیاری و بدون عذر شرعی بوده، كفاره هم بر شما واجب است.
س: چشم پزشك مرا از روزه گرفتن منع كرده و گفته است كه به علت ناراحتی چشم به هیچ وجه نباید روزه بگیرم ولی من به گفته او توجه نكرده و شروع به روزه گرفتن كردم كه باعث بروز مشكلاتی برای من در اثنای ماه رمضان شد. بطوری كه در بعضی از روزها هنگام عصر احساس ناراحتی می‏كنم، لذا متحیر و مردد هستم بین اینكه روزه نگیرم و یا ناراحتی ام را تحمل كرده و روزه را تا غروب ادامه دهم. سؤال این است كه آیا اصولا روزه گرفتن بر من واجب است؟ و در روزهائی كه روزه می‏گیرم و نمی‏دانم قدرت ادامه آن را تا غروب دارم یا نه، آیا روزه ‏ام را ادامه دهم؟ و نیت من چگونه باید باشد؟
ج: اگر از گفته پزشك متدین و امین اطمینان حاصل كنید كه روزه برای چشم شما ضرر دارد و یا خوف ضرر داشته باشید، روزه گرفتن برای شما واجب نبوده و بلكه جایز هم نیست، و با خوف ضرر نیت روزه صحیح نیست. و در صورت عدم خوف ضرر نیت روزه اشكال ندارد ولی صحت روزه متوقف بر این است كه برای شما واقعا ضرر نداشته باشد.
س: من از عینك طبی استفاده می‏كنم و در حال حاضر چشمانم بسیار ضعیف است. هنگامی كه به پزشك مراجعه كردم به من گفت اگر برای تقویت چشمانم تلاش نكنم، ضعیف‏تر خواهند شد، بنابراین اگر از روزه ماه رمضان معذور باشم، چه وظیفه ‏ای دارم؟
ج: اگر روزه برای چشمان شما ضرر دارد، واجب نیست روزه بگیرید، بلكه واجب است افطار كنید، و اگر بیماری شما تا ماه رمضان آینده استمرار پیدا كرد، قضاء روزه بر شما واجب نیست، ولی واجب است عوض هر روز یك مد طعام به فقیر بدهید.
س: مادرم به بیماری شدیدی مبتلاست و پدرم نیز از ضعف جسمانی رنج می‏برد و در عین حال هر دو روزه می‏گیرند كه گاهی مشخص است كه روزه باعث تشدید بیماری آنها می‏شود، تاكنون نتوانسته‏ ام آنها را قانع كنم كه لااقل هنگام شدت بیماری روزه نگیرند. خواهشمندیم ما را در مورد حكم روزه آنها راهنمائی فرمائید.
ج: ملاك تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخیص خود روزه دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه برای او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد و در عین حال بخواهد روزه بگیرد روزه گرفتن برای وی حرام است.
س: در سال گذشته توسط پزشك متخصص موردعمل جراحی كلیه قرار گرفتم. وی مرا از گرفتن روزه تا آخر عمر منع نمود، ولی در حال حاضر هیچ مشكل و دردی احساس نمی‏كنم و حتی بطور طبیعی غذا می‏خورم وآب می‏نوشم و هیچیك از عوارض بیماری را هم حس نمی‏كنم، وظیفه من چیست؟
ج: اگر خود شما از ضرر روزه خوف ندارید و حجت شرعی هم بر آن ندارید، واجب است روزه ماه رمضان را بگیرید.
س: از آنجا كه مبتلایان به مرض قند مجبورند هر روز یك یا دو بار آمپول انسولین تزریق كنند و نباید در وعده‏ های غذائی آنها تأخیر و فاصله بیفتد زیرا باعث پایین آمدن میزان قند خون و در نتیجه نوعی تشنج و بیهوشی می‏شود، لذا گاهی پزشكان به آنها توصیه می‏كنند كه در روز چهار نوبت غذا بخورند، خواهشمندیم نظر شریف خود را درباره روزه این افراد بیان فرمائید.
ج: اگر بدانند خودداری از خوردن و آشامیدن از طلوع آفتاب تا غروب، به آنان ضرر می‏رساند یا خوف ضرر داشته ‏باشند، روزه گرفتن بر آنها واجب ‏نبوده ‏و بلكه ‏جایز نیست.
●مبطلات روزه و احكام آن
س: آیا اگر از دهان شخص روزه دار خون بیاید، روزه ‏اش باطل می‏شود؟
ج: روزه به سبب آن باطل نمی‏شود ولی واجب است از رسیدن خون به حلق جلوگیری كند.
س: نوعی داروی طبی برای اشخاص مبتلا به تنگی نفس شدید وجود دارد كه عبارت است از یك قوطی كه در آن مایع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروی مایع بصورت پودر گاز از طریق دهان وارد ریه شخص بیمار شده و موجب تسكین حال وی می‏گردد. گاهی بیمار مجبور می‏شود در یك روز چندین بار از آن استفاده كند، آیا با وجود استفاده از این دارو، روزه گرفتن جایز است؟ با توجه به اینكه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غیرممكن و یا بسیار سخت خواهد بود.
ج: اگر ماده‏ ای كه از طریق دهان وارد ریه می‏شود، فقط هوا باشد، ضرری برای روزه ندارد، ولی اگر هوای فشرده شده همراه با دارویی هر چند بصورت گاز یا پودر باشد و وارد حلق شود صحت روزه محل اشكال است و باید از آن اجتناب شود، و اگر روزه گرفتن بدون آن دارو ممكن نباشد مگر با تحمل مشقت و سختی، استفاده از آن جایز خواهد بود.
س: من در بیشتر روزها آب دهانم با خونی كه از لثه ‏هایم می‏آید مخلوط می‏شود و گاهی نمی‏دانم آب دهانی كه فرو می‏برم همراه با خون است یا خیر؟ روزه ‏ام با این حال چه حكمی دارد؟ امیدوارم مرا راهنمایی فرمائید.
ج: اگر خون لثه در آب دهان مستهلك شود، محكوم به طهارت است و بلعیدن آن اشكال ندارد و مبطل روزه نیست، و همچنین در صورت شك در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشكال ندارد و به صحت روزه ضرر نمی‏زند.
س: در یكی از روزهای ماه رمضان روزه گرفتم ولی دندانهایم را مسواك نزدم، و بدون اینكه باقیمانده غذاهای لابلای دندانها را عمدا ببلعم، خودبخود بلعیده شده است. آیا قضای روزه آن روز بر من واجب است؟
ج: اگر علم به وجود باقیمانده غذا در بین دندانهایتان و یا علم به رسیدن آن به حلق نداشته‏ اید و فرو رفتن آن هم عمدی و با التفات نبوده، چیزی در رابطه با روزه بر شما واجب نیست.
س: از لثه شخص روزه ‏داری خون زیادی خارج می‏شود، آیا روزه‏ اش باطل می‏شود؟ و آیا برای او ریختن آب با ظرف بر سرش جایز است؟
ج: با خروج خون از لثه تا آن را فرو نبرده است، روزه ‏اش باطل نمی‏شود، همچنین ریختن آب بر روی سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمی‏رساند.
س: نظر شریف جنابعالی درباره تزریق آمپول توسط دندانپزشك و سایر تزریقات نسبت به روزه داران در ماه مبارك رمضان، چیست؟
ج: تزریق آمپول برای روزه داران، اشكال ندارد مگر سرم‏های غذائی كه احوط، اجتناب از آن در حالت روزه است.
س: آیا رساندن مایعات مغذی به بدن از طریق رگها كه در بیمارستانها معمول است، روزه را باطل می‏كند یا خیر؟
ج: رساندن مایعات مغذی از طریق رگها به بدن در حال روزه محل اشكال است، لذا احتیاط به پرهیز از آن، ترك نشود.
س: آیا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جایز است یا خیر؟
ج: اگر خوردن آن در ماه رمضان برای درمان فشار خون ضروری باشد، اشكال ندارد، ولی با خوردن آن روزه باطل می‏شود.
س: اگر من و بعضی از مردم بر این عقیده باشیم كه بر استفاده از قرصها جهت مداوا عنوان خوردن و آشامیدن صدق نمی‏كند، آیا عمل به آن جایز است و به روزه‏ام ضرر نمی‏زند؟ج: اگر استفاده از آن قرص‏ها به صورت شیاف باشد، به روزه ضرر نمی‏رساند، ولی اگر به صورت بلعیدن باشد، روزه را باطل می‏كند.
س: آیا تبعیت از اهل سنت در وقت افطار روزه در مراسم عمومی و مجالس رسمی و غیر آن، جایز است؟ اگر مكلّف تشخیص دهد كه این متابعت از موارد تقیه نیست و دلیلی برای التزام به آن وجود ندارد، وظیفه ‏اش چیست؟
ج: تبعیت از دیگران در افطار روزه بدون احراز دخول وقت افطار، جایز نیست، و اگر از موارد تقیه باشد افطار جایز است ولی روزه آن روز قضا دارد، و جایز نیست بطور اختیاری افطار نماید مگر بعد از آنكه داخل شدن شب و پایان یافتن روز را با یقین حسی و یا با حجت شرعی احراز نماید.
س: اگر روزه ‏دار باشم و مادرم مرا وادار به خوردن غذا یا نوشیدن كند، آیا روزه ‏ام باطل می‏شود؟
ج: خوردن و آشامیدن روزه را باطل می‏كند هر چند بر اثر درخواست و اصرار شخص دیگری باشد.
س: اگر چیزی به زور وارد دهان روزه دار شود و یا سر او به همان صورت داخل آب گردد، آیا روزه‏ اش باطل می‏شود؟ و اگر وادار به باطل كردن روزه ‏اش شود، مثلا به او بگویند كه اگر روزه ‏ات را نخوری، ضرری به خودت یا مالت وارد می‏سازیم، او هم برای دفع این ضرر غذا بخورد، آیا روزه‏ اش صحیح است؟
ج: روزه شخص روزه دار با داخل شدن چیزی در حلقش بدون اختیار و یا با فرو بردن سرش به همان صورت به زیر آب باطل نمی‏شود، ولی اگر خودش بر اثر اكراه دیگری مرتكب مفطری شود، روزه ‏اش باطل خواهد شد.
س: اگر روزه دار جاهل باشد به اینكه تا به حد ترخص نرسیده نباید قبل از زوال افطار كند، و قبل از حد ترخص به این اعتبار كه مسافر است، افطار نماید، روزه این شخص چه حكمی دارد؟ آیا قضا بر او واجب است یا حكم دیگری دارد؟
ج: حكم او همان حكم افطار عمدی است.
س: اگر روزه دار آمپولهای غذائی و ویتامین تزریق كند، روزه ‏اش چه حكمی دارد؟
ج: اگر آمپول غذائی باشد و از طریق رگ تزریق شود، احوط این است كه شخص روزه دار از آن اجتناب كند و اگر از آن استفاده كرد، احوط این است كه قضای روزه آن روز را بجا آورد.
س: شخص روزه داری در خلال ایام ماه مبارك رمضان مرتكب كاری می‏شود كه معتقد است به روزه ‏اش ضرر می‏رساند، ولی بعد از ماه رمضان برای وی آشكار می‏شود كه آن كار ضرری برای روزه اش نداشته است، روزه او چه حكمی دارد؟
ج: اگر قصد شكستن روزه ‏اش را نداشته و مرتكب عملی هم كه واقعا ً روزه را باطل می‏كند نشده، روزه‏ اش صحیح است.
● كفاره روزه و مقدار آن
▪قضای روزه
س: آیا دادن پول یك مد طعام به فقیر تا با آن غذائی برای خودش بخرد، كافی است؟
ج: اگر اطمینان داشته باشد كه فقیر به وكالت از او طعام خریده و سپس آن را به عنوان كفاره قبول می‏كند، اشكال ندارد.
س: اگر شخصی وكیل در غذا دادن به عده ‏ای از مساكین شود، آیا می‏تواند اجرت كار و پختن غذا را از اموالی كه به عنوان كفاره به او داده شده است، بردارد؟
ج: مطالبه اجرت كار و پخت غذا برای وی جایز است ولی نمی‏تواند آن را بابت كفاره حساب نماید و یا از اموالی كه باید به عنوان كفاره به فقرا داده شود بردارد.
س: زنی به علت بیماری از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا كردن آنها تا ماه رمضان سال آینده هم نیست در این صورت آیا كفاره بر او واجب است یا بر شوهرش؟
ج: اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بیماری و تأخیر قضای آن هم از جهت ادامه بیماری بوده است برای هر روز یك مد طعام به عنوان فدیه بر خود زن واجب است و چیزی بر عهده شوهرش نیست.
س: شخصی ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بیستم شعبان شروع به روزه گرفتن می‏كند، آیا در این صورت می‏تواند عمدا روزه خود را قبل یا بعد از زوال، افطار كند؟ و در صورتی كه قبل یا بعد از زوال افطار نماید، چه مقدار كفاره دارد؟
ج: در فرض مذكور افطار عمدی برای او جایز نیست و اگر عمدا افطار كند، در صورتی كه قبل از زوال باشد، كفاره ‏ای بر او واجب نیست و اگر بعد از زوال باشد، كفاره بر او واجب است كه عبارت است از غذا دادن به ده مسكین، و در صورت عدم تمكّن، واجب است سه روز روزه بگیرد.
س: زنی در دو سال متوالی در ماه مبارك رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولی در حال حاضر توانائی روزه گرفتن را دارد، حكم او چیست؟ آیا كفاره جمع بر او واجب است یا فقط قضای آن را باید بجا آورد؟ تأخیر او در قضای روزه چه حكمی دارد؟
ج: اگر بر اثر عذر شرعی روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنین یا كودكش بوده، باید علاوه بر قضا، برای هر روز یك مد طعام به عنوان فدیه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعی به تأخیر انداخته، فدیه هم بر او واجب است یعنی باید برای هر روز یك مد طعام به فقیر بدهد.
س: آیا رعایت ترتیب بین قضا و كفاره، در كفاره روزه واجب است یا خیر؟
ج: واجب نیست.
س: هجده روز روزه به علت مسافرت در ماه رمضان برای انجام مأموریت دینی بر عهده ‏ام می‏باشد، وظیفه من چیست؟ آیا قضای آنها بر من واجب است؟
ج: قضای روزه‏ های ماه رمضان كه بر اثر مسافرت از شما فوت شده، واجب است.
س: اگر كسی برای گرفتن روزه قضای ماه رمضان اجیر شود و بعد از زوال افطار كند، آیا كفاره بر او واجب است یا خیر؟
ج: كفاره بر او واجب نیست.
س: كسانی كه در ماه رمضان برای انجام وظیفه دینی در مسافرت هستند و به همین دلیل نمی‏توانند روزه بگیرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تأخیر، بخواهند روزه بگیرند، آیا پرداخت كفاره بر آنها واجب است؟
ج: اگر قضای روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذری كه مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداخته باشند، قضای روزه ‏هایی كه از آنان فوت شده كافی است، و واجب نیست برای هر روزی یك مد طعام فدیه بدهند، هر چند احتیاط در جمع بین قضا و فدیه است. ولی اگر تأخیر در قضای روزه بخاطر سهل ‏انگاری و بدون عذر باشد، جمع بین قضا و فدیه بر آنها واجب است.
س: شخصی به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلاً توبه نموده و به سوی خدا بازگشته و تصمیم بر جبران آنها گرفته است ولی توانائی قضای همه روزه‏های فوت شده را ندارد و مالی هم كه با آن كفاره‏ هایش را بپردازد، ندارد، آیا صحیح است كه فقط به استغفار اكتفا كند؟
ج: قضای روزه‏ های فوت شده در هیچ صورتی ساقط نمی‏شود، ولی نسبت به كفاره افطاره عمدی روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسكین برای هر روز نداشته باشد، واجب است به هر مقداری كه می‏تواند به فقرا صدقه بدهد.
س: اگر شخصی بر اثر جهل به وجوب قضای روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضای روزه‏ هایش را به تأخیر اندازد، چه حكمی دارد؟
ج: فدیه تأخیر قضای روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمی‏شود.
س: فردی كه به مدت صدو بیست روز روزه نگرفته چه وظیفه‏ ای دارد؟ آیا باید برای هر روز شصت روز روزه بگیرد؟ و آیا كفاره بر او واجب است؟
ج: قضای آنچه از ماه رمضان از او فوت شده، بر او واجب است، و اگر افطار عمدی و بدون عذر شرعی باشد، علاوه بر قضا كفاره هر روز هم واجب است كه عبارت است از شصت روز روزه یا اطعام شصت فقیر و یا دادن شصت مد طعام به شصت مسكین كه سهم هر كدام یك مدّ است.
س: تقریبا یك ماه روزه گرفته ‏ام به این نیت كه اگر روزه‏ای بر عهده ‏ام باشد قضای آن محسوب شود و اگر روزه‏ای بر عهده‏ ام نیست به قصد قربت مطلق باشد، آیا این یك ماه روزه به حساب روزه‏ های قضائی كه بر ذمّه دارم محسوب می‏شود؟
ج: اگر به نیت آنچه كه در زمان روزه گرفتن شرعا مأمور به آن بوده ‏اید، اعم از روزه قضایا مستحبی، روزه گرفته ‏اید و روزه قضا هم بر عهده شما باشد، به عنوان روزه قضا محسوب می‏شود.
س: كسی كه نمی‏داند چه مقدار روزه قضا دارد و با فرض داشتن روزه قضا روزه مستحبی بگیرد، آیا اگر معتقد باشد كه روزه قضا ندارد، به عنوان روزه قضا محسوب می‏شود؟
ج: روزه ‏هائی را كه به نیت استحباب گرفته به جای روزه قضایی كه بر عهده ‏اش هست، محسوب نمی‏شود.
س: نظر شریف جنابعالی درباره شخصی كه بر اثر گرسنگی و تشنگی و جهل به مسئله، عمداً روزه ‏اش را افطار كرده، چیست؟ آیا فقط قضا بر او واجب است یا اینكه كفاره هم باید بدهد؟
ج: اگر جاهل مقصر باشد، بنابر احوط، علاوه بر قضا، كفاره هم بر او واجب است.
س: كسی كه در اوائل سن تكلیف بر اثر ضعف و عدم توانائی، نتوانسته روزه بگیرد، آیا فقط قضا بر او واجب است یا قضا و كفاره با هم بر او واجب است؟
ج: اگر گرفتن روزه بر او حرجی نبوده و عمدا ً افطار كرده، علاوه بر قضا، كفاره نیز بر او واجب است.
س: كسی كه تعداد روزهائی كه روزه نگرفته و مقدار نمازهایی را كه نخوانده نمی‏داند، وظیفه‏ اش چیست؟ و كسی هم كه نمی‏داند روزه ‏اش را بر اثر عذر شرعی افطار كرده و یا عمدا ً آن را خورده است، چه حكمی دارد؟
ج: جایز است به قضای آن مقدار از نماز و روزه‏ هایش كه یقین به فوت آنها دارد، اكتفا نماید، و در صورت شك در افطار عمدی كفاره واجب نیست.
س: اگر شخصی كه در ماه رمضان روزه دار است در یكی از روزها برای خوردن سحری بیدار نشود و لذا نتواند روزه را تا غروب ادامه دهد و در وسط روز حادثه ‏ای برای او اتفاق بیفتد و روزه را افطار كند، آیا یك كفاره بر او واجب است یا كفاره جمع؟
ج: اگر روزه را تا حدی ادامه دهد كه روزه بر اثر تشنگی و گرسنگی برای او حرجی شود و در نتیجه آن را افطار نماید، فقط قضا بر او واجب است و كفاره‏ای ندارد.
س: اگر شك كنم در اینكه اقدام به گرفتن قضای روزه‏ هائی را كه بر عهده‏ ام بوده، كرده ‏ام یا خیر تكلیف من چیست؟
ج: اگر یقین به اشتغال قبلی ذمّه خود به قضای روزه دارید، واجب است به مقداری كه موجب یقین به انجام آن می‏شود روزه قضاء بگیرید.
س: كسی كه هنگام بلوغ فقط یازده روز از ماه رمضان را روزه گرفته و یك روز را هم در موقع ظهر افطار كرده و در مجموع هجده روز روزه نگرفته است، و در مورد آن هجده روز نمی‏دانسته كه با ترك عمدی روزه كفاره بر او واجب است، چه حكمی دارد؟
ج: اگر روزه ماه رمضان را از روی عمد و بدون عذر شرعی افطار كرده، باید علاوه بر قضا، كفاره هم بدهد اعم از اینكه هنگام خوردن روزه عالم به وجوب كفاره و یا جاهل به آن باشد.
س: اگر پزشك به بیماری بگوید كه روزه برای شما ضرر داد و او هم روزه نگیرد، ولی بعد از چند سال بفهمد كه روزه برای وی ضرر نداشته و پزشك در تشخیص خود اشتباه كرده است، آیا قضا و كفاره بر او واجب است؟
ج: اگر از گفته پزشك متخصص و امین و یا از منشاء عقلائی دیگر، خوف از ضرر پیدا كند و روزه نگیرد، فقط قضا بر او واجب است.

منبع : واحد مرکزی خبر