گزارشی از آخرین وضعیت .IR

صدهزارمین دامنه اینترنتی باپسوند.IR تا پایان هفته اول آبان ماه به ثبت می رسد.
این خبری بود که دکتر سیاوش شهشهانی رئیس مرکز ثبت دامنه ‎/IR با سر بلندی به مطبوعات وجامعه گسترده کاربران اینترنتی سپرد.
فروردین ماه سال ۱۳۷۳ با وجود مخالفت های بعضی مراجع امریکا و به پشتیبانی اینترنت سوسایتی (Internet Society) پژوهشگاه دانش های بنیادی، مجوز دامنه کشوری ایران ‎/IR ، را از جاناتان پاستل «استاد کامپیوتر در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و از بنیان گذاران اینترنت وسرپرست گروه اینترنیک که توزیع کل دامنه های اینترنتی را از اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز کرده بود» دریافت کرد.
در آن زمان نحوه برخورد دولت با اینترنت کاملاً نامعلوم بود، وزارت پست هم تقریباً همکاری خاصی در این زمینه نمی کرد و تنها دانشگاه ها اطلاع نسبی از این موضوع داشتند. به همین دلیل، توزیع دامنه های ‎/IR هم به دلیل نامشخص بودن فضا بسیار محدود آغاز شد. در ابتدا ‎/IR تنها به یک سری دانشگاه ها و پژوهشگاه ها سپرده شد، بعد به وزارتخانه ها و سازمان های دولتی. در ابتدا همه دامنه ها زیر یکی از چهار پسوند به ثبت می رسید، AC.IRبرای دانشگاه ها CO.IRبرای شرکت ها و or.IR هم برای بخش دولتی که در این مورد هم از پسوند gov استفاده نمی شد، چون بنا به مشکلات ایران و امریکا، همواره ترس از نفوذ به این سایت ها وجود داشت. برای شرکت های خدمات اینترنتی همNET.IR در نظر گرفته شد.
قبل از سال ۱۳۸۰ ثبت مستقیم زیر IR. نیز آغاز شد ولی همراه با محدودیت هایی بود. تا شهریور ۱۳۸۰ که تجدید سازمانی در ثبت دامنه صورت گرفت تعداد کل دامنه ها حدوداً ۶۷۰ بود.
گر چه در این زمان رشد دامنه با کندی پیش می رفت ولی در دی ماه ۸۲ که پیاده سازی نظام جدید آغاز شد، تعداد دامنه ها به ۲ هزار و در مرداد ماه ۸۳ زمانی که مجوز توزیع وفروش دامنه به کارگزارها داده شد ، تعداد دامنه ها به ۸ هزار رسیده بود. در مهر ماه سال ۸۴ ثبت دامنه های فارسی آغاز شد.
این تاریخچه زندگی کودکی بودکه حالا در هفته اول آبان ماه دامنه بزرگی اش به ۱۰۰ هزار می رسد.
ثبت دامنه اینترنتی به زبان فارسی در ایران از اول مهرماه ۸۴ با ثبت دامنه برای نهادهای دولتی پا به دنیای پهناور دیجیتالی گذاشت. نو ظهوری که به کاربران ایرانی اجازه داد دامنه اینترنتی را به شکل «نام.ایران» به فارسی ثبت کنند.
● تهران بیشترین، ایلام کمترین
بنا به آمار حدود ۱۷۰ میلیون دامنه اینترنتی در دنیا وجود دارد که ۶۵ میلیون آن در کشور امریکا ثبت شده است.در بین دامنه های کشوری به ترتیب دامنه کشوری آلمانDE. ، چینCN.، انگلیسUK.، هلند NL. و ایتالیا IT. بالاترین رتبه ها را به خود اختصاص داده اند. و این در حالی است که ایران نیز در این میان حرفی برای گفتن دارد ‎/ به گفته شهشهانی ایران از نظر رتبه بین نام دامنه های کشوری که بیش از ۲۴۰ رتبه است، در جایگاه ۴۰ ایستاده است و در زمینه رتبه دامنه های عمومی هم حدوداً به همین شکل است.
از نظر رشد دامنه ها هم ایران رشد قابل توجهی داشته است و در حال حاضر در جدول رشد، ایران مقامدار رتبه چهارم بعد از کشورهای چین، اسپانیا و ویتنام است.
طی پنج سال اخیر ثبت دامنه ‎/IR با روند روبه رشد مواجه بوده است به طوری که در آغاز این دوره نسبت تعداد دامنه های عمومی فعال در کشور به دامنه IR. بیش از ۱۰ بود ولی اکنون مجموع تعداد دامنه های عمومی که (معمول ترین دامنه های عمومی کشور عبارتند از: COM ،NET ، ORG ، INFO و.BIZ ) در ایران مورد استفاده است، کمتر از تعداد دامنه های ‎/IR است.
این در حالی است که تهران با بیش از ۵۰ درصد و ایلام با کمتر از نیم درصد بیشترین و کمترین سهم در ثبت دامنه ‎/IR را به خود اختصاص داده اند.
طبق آمار در دسترس، ایران از نظر تعداد دامنه کشوری در رتبه ۴۰ جهان و نهم آسیا قرار دارد و از نظر تعداد دامنه های عمومی، رتبه ۴۲ در جهان و رتبه یازدهم آسیا را دارا است.
به اعتقاد شهشهانی عوامل زیادی در رشد دامنه های کشور مؤثر هستند که از جمله می توان از نفوذ اینترنت، افزایش تعداد فعالان در حوزه آی تی، رونق تجارت الکترونیک و غیره نام برد.
رویش اینترنت در ایران هنوز سیر تکاملی خود را پشت سر نگذاشته اما به اعتقاد رئیس مرکز ثبت دامنه ‎/IR ،دو دسته عامل را می توان به عنوان عوامل رشد تعداد دامنه در نظر گرفت.
یک دسته عوامل فراگیر راهبردی هستند که به طور کلی می توانند موجب رشد تعداد دامنه اعم از کشوری و عمومی شوند،عمده اینها عبارتند از میزان جمعیت با سواد ،ضریب نفوذ اینترنت ،توسعه تجارت الکترونیک ،امکان وسهولت ثبت دامنه وسهولت تراکنش های بانکی بر خط و بالاخره میزان آگاهی نسبت به جامعه اطلاعاتی و درجه امید به رشد و گسترش آن.
در اکثرکشور های پیشرفته صنعتی نسبت تعداد دامنه اینترنتی ،اعم از عمومی وکشوری ،به جمعیت رقم قابل ملاحظه ای است.در هلند ودانمارک به ازای هر چهار نفر شهروند یک دامنه اینترنتی موجود است.در سنگاپور برای هر ۲۴ نفر یک دامنه ،در برزیل یک دامنه برای ۱۰۴ شهروند ،در ایران یک دامنه برای هر ۳۶۶ نفر و در مصر برای هر ۱۴۵۵ نفر یک دامنه اینترنتی ثبت شده است.
شاید توسعه تجارت الکترونیک را بتوان مهمترین عامل رشدثبت دامنه دانست و در کشور ما که عملاً این امر تحقق نیافته و میزان استفاده از معاملات بانکی بر خط نیز بسیار محدود است،آگاهی به نسبت خوب قشر جوان از پتانسیل اینترنت در حال حاضر جایگزینی برای این عامل است.
ثبت دامنه در ایران، بخصوص ثبت دامنه کشوری،برای بعضی جنبه نوعی سرمایه گذاری در جامعه اطلاعاتی آینده دارد.علاوه بر این عوامل کلی ،ویژگی های خاص کشور مانند رژیم حقوقی ناظر بر اینترنت، سیاست ها و روش های حل اختلاف در زمینه دامنه کشوری ،اعتماد فنی ،اداری و حقوقی نسبت به عوامل ثبت کننده دامنه سهولت مراحل ثبت و خدمات جانبی را می توان ازعوامل اثر گذار دیگر تلقی کرد.
شهشهانی با اشاره به مشکلات پشت سر گذاشته عنوان می کند: محافظه کاری مرکز ثبت به سبب نبود اطمینان از جایگاه قانونی اینترنت در کشور ازدلایل کندی رشد شمار دامنه های «دات آی آر» تا سال ۱۳۸۲ ، بود.
مسئول ثبت نام دامنه های ‎/IR در خصوص مزایای استفاده از دامنه های «دات آی آر» می گوید: از مزایای این دامنه ها می توان به ملی بودن آن اشاره می کرد. با ثبت ‎/IR ارزی از کشور خارج نمی شود به طوری که در حالت عادی به ازای هر دامنه دات کام و دات نت حدود شش دلار و نیم به یک شرکت امریکایی داده می شود.
دامنه ها به دو نوع دامنه های عمومی و کشوری تقسیم می شوند. حدود ۲۰ دامنه عمومی وجود دارد. شمار دامنه های کشوری نزدیک به ۲۵۰ عدد است که مطابق فهرست کدهای دو حرفی سازمان استاندارد جهانی تخصیص داده شده اند.
● دامنه های محدود
محدودیت نرم افزارها در ایران به دلایل تحریم از جمله دلایل محدودیت دامنه های فارسی است.
این را هم دکتر سیاوش شهشهانی مسئول ثبت دامنه ‎/IR می گوید: در حال حاضر تعداد دامنه های ‎/IR بیش از دامنه های عمومی در کشور است؛ فعلاً کمتر از ۵ هزار دامنه فارسی موجود است و دلایل متعددی برای این نبود استقبال وجود دارد.
در اکثر کشورهای پیشرفته و بزرگ دنیا تجارت الکترونیک موتور محرکه رشد تعداد دامنه های اینترنتی است،این در حالی است که هنوز تجارت الکترونیک در ایران پا نگرفته است.
به گفته وی کار فنی کارشناسان مرکز ثبت دامنه ‎/IR بخصوص در زمینه فارسی سازی از اعتبار بالایی در دنیا برخوردار است، تا آنجا که از این دامنه ها به عنوان یکی از دقیق ترین و کاربردی ترین دامنه ها یاد می شود. سرورهای مادر دامنه ‎/IR در داخل کشور قرار دارد، ولی بدیل آنها درچند کشور خارجی موجود است که شش ساعت یک بار باز خوانی می شوند.
به گفته شهشهانی، ضوابط جدید مبتنی بر آزادسازی ثبت دامنه مستقیماً زیر ‎/IR با شرط پذیرش سیاست نامه و آئین نامه حل اختلاف در دی ماه سال ۱۳۸۲ ، از جمله تمهیداتی بود که موجب رشد ثبت دامنه ‎/IR شد.
وی می افزاید از این زمان سازمان جهانی مالکیت فکری داوری موارد اختلاف را پذیرفت. مراجع داخل کشور نیز فعال شدند ولی با این حال مرجع کاملاً تخصصی وجود ندارد.
شهشهانی با تأکید بر این که تاکنون حتی یک مورد حمله به پایگاه داده های «دات آی آر» موفق نبوده است، امنیت حقوقی و امنیت فنی دامنه کشوری نسبت به دامنه عمومی را از جمله دلایلی خواند که به رشد ثبت این دامنه کمک کرده است.
وی می افزاید: بعضی دشواری های مربوط به ثبت دامنه عمومی در ایران نیز به رشد دامنه کشوری کمک کرده است.
● کارگزاران دامنه
درحال حاضر بیش از ۵۰ کارگزار شامل ۵ کارگزار خارجی بیش از ۸۷ درصد دامنه ها را ثبت کرده اند.
ارزانتر بودن و ارائه خدمات جانبی نظیر میزبانی دامنه در کنار تخفیف ۲۵ تا ۷۵ درصدی علت رشد فعالیت کارگزاران است. کارگزارها موظفند حقوق ثبت کننده ها را به طور شفاف به آنها اطلاع دهند.
شهشهانی هدف بعدی را تبدیل کارگزاران بزرگ و با کیفیت به عاملان ثبت (registrar) بیان می کند.
وی همچنین خبر می دهد: در اواخر سال «۲۰۰۸» یا اوایل سال «۲۰۰۹» فراخوان جدیدی برای دامنه های عمومی جدید داده خواهد شد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی ITanalyze