حاکمیت اینترنت در دستان کیست!؟

اینترنت یک اشتراک است. موجودی دیجیتالی که به درخواست تجربه انسان حرکت می کند و می تواند انواع اطلاعات و دانستنی ها را در دسترس ما قرار دهد، به عنوان نمونه از ساختار اتم گرفته تا نتایج مسابقات اسب دوانی. اما بحث بر سر این مساله است که اساساً اینترنت تاکنون چگونه کنترل شده و به عبارتی چگونه به موجودیت خود ادامه می دهد و به طور کلی اصولاً اینترنت باید کنترل شود؟
گفته می شود در سال ۱۹۸۹ برنرزلی و کی کیو فیزیکدانان مرکز اروپایی برای تحقیقات اتمی ژنوسیستم Hypertext و World wide web را خلق کردند که موجب دسترسی عمومی و گسترش چشمگیر و وسیع اینترنت شد و از ده سال بعد یعنی سال ۱۹۹۸ تا امروز شبکه جهانی توسط ICANN اداره می شود. ICANN سازمانی خصوصی و غیرانتفاعی است و مرکز آن در لس آنجلس و تحت پوشش قوانین کالیفرنیا و تحت کنترل وزارت بازرگانی ایالات متحده قرار دارد. این سازمان هدایت کننده اصلی شبکه جهانی است و بر یک ساختار تکنیکی تکیه دارد که از سیزده ابررایانه که سرورهای اصلی خوانده می شوند تشکیل شده است. این سرورها در ایالات متحده(۴ عدد در کالیفرنیا و ۶ عدد در واشنگتن)، اروپا(استکهلم و لندن) و ژاپن(توکیو) قرار دارند. وظیفه اصلی ICANN هماهنگی نام قلمروهای اینترنتی (DNS (Domain Name Sistem است که برای کاربران امکان حرکت روی اینترنت را فراهم آورده است.
ICANN وظیفه خود را حفظ ثبات کاربردی اینترنت و اشاعه رقابت دانسته و اضافه می کند باید صیانت از نمایندگی های جهانشمول در ارتباطات اینترنتی را به عهده گیرد و با پیاده کردن سیاستی هماهنگ با این وظیفه عملکردی در جهت یک توافق عمومی را دنبال کند. بنابراین با تاکید بر این مساله می توان گفت که ایالات متحده این توانایی را خواهد داشت که دسترسی به هر سامانه یی از شبکه را محدود کند. هر چند تا امروز دست به چنین کاری نزده اما توانایی انجام آن را دارد و وجود همین امکان است که مسوولان درجه اول بسیاری از کشورها را نگران کرده است.
به رغم این سلطه نامحسوس می توان گفت مشخصه اصلی اینترنت و دلیل رشد و مقبولیت عمومی آن عدم تمرکز، حرکت خودجوش پایین به بالا مبتنی بر ملاحظات و اولویت های فنی و حساسیت به نیازهای ملموس و ابتکارهای بخش خصوصی همگی بدون هدایت مرکزی بوده است.
در اجلاس ژنو، سران جامعه اطلاعاتی(WSIS) در ۲۰۰۳ برخی بحث های جنجال برانگیز، سازمان نیافته و گاه بی نتیجه را پیرامون اینترنت مطرح کردند که نهایتاً منجر به طرح تشکیل کارگروه راهبری اینترنت(WGIG) شد. همچنین در اجلاس بعدی در تونس یعنی در سال ۲۰۰۵ تهیه یک تعریف عملیاتی برای راهبری اینترنت، شناسایی مسائل نیازمند به سیاستگذاری عمومی که باید در راهبری اینترنت مورد توجه قرار گیرد و دستیابی به تفاهم در مورد نقش و وظایف دولت ها، سازمان های بین الدولی و بین المللی موجود و سایر مراجع و نیز بخش خصوصی و جامعه مدنی، هم در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهای در حال رشد، شاخصه هایی بودند که باید بر سر این اصول تحقیق، تحلیل و اجماع شود. در مجموع می توان نتیجه گرفت که اینترنت توسط یک مجموعه مرکزی در ایالات متحده هدایت می شود که این سرآغاز مناقشه یی بزرگ در دنیا است که بر سر کنترل بر اینترنت به وجود آمده است.
زمانی که ایالات متحده با زمزمه های مخالفت اروپا با انحصار ICANN بر اینترنت مواجه شد تنها متحد خود در این مورد را از دست داد و یکی از سرسخت ترین اختلاف نظرها بین اروپا و امریکا شکل گرفت. در اولین گام وزارت بازرگانی ایالات متحده با اعمال تغییراتی در فایل های حوزه ریشه Root Zone Files موافقت کرد. اتحادیه اروپا در پیشنهاد جدیدش تصریح می کند که این تشکیلات جدید می تواند درخصوص اینکه چه کسی کنترل چه آدرس اینترنتی(یعنی مکانیسم اصلی برای یافتن اطلاعات روی شبکه جهانی) را برعهده بگیرد و در یاری رساندن به ایجاد سیستمی برای حل اختلافات چه نقشی ایفا کند، رهنمون هایی ارائه دهد.
تحت مفاد یادداشت تفاهمی در سال ۱۹۹۸ قرار بود ICANN تا سال ۲۰۰۶ از وزارت بازرگانی جدا و مستقل شود اما دولت بوش می گوید ایالات متحده نقش تاریخی خود را در به رسمیت شناختن اصلاحاتی بر فایل های حوزه ریشه حفظ می کند و با چنین اقدامی می خواهد حافظ امنیت و ثبات در پشتیبانی های فنی اینترنت باشد. به هر حال اینها گوشه یی از درگیری های بزرگ جهانی بر سر کنترل اینترنت است اما حکومت ها در چارچوب مرزها پیش از این به تکاپو افتادند تا هر چقدر می توانند براساس ایدئولوژی و منافع ملی شان دست به سانسور اینترنت بزنند.
رافائل روهوزینکی یکی از محققان دانشگاه کمبریج انگلستان طی بررسی با همکارانش معتقد است که سانسور اینترنت تا حدودی بستگی به موقعیت جغرافیایی کشورها دارد. گروه ( ONI Open Net initia Tive) متشکل از استادان و محققان دانشگاه های تورنتو دانشگاه حقوق هاروارد، آکسفورد و کمبریج برخی از عوامل اصلی فیلتر کردن وب سایت ها را مسائل سیاسی، قدرت امنیت و هنجارهای اجتماعی عنوان کردند. سانسور اینترنت در تمام دنیا جریان دارد و سایه سنگین خود را بر سر ارتباطات گسترانده است. به جز کشورهای جنوب که موارد کنترلی اینترنت را گستاخانه و آشکار اعلام می دارند، این سانسور حتی در اروپا و امریکا نیز جریان دارد. لایحه مبارزه با تروریسم در آلمان موجب شد تا تمام فعالیت های اینترنتی تحت تاثیر قرار گیرد.
گفته می شود طبق قانون-۳۶ C ضدتروریست کانادا، پلیس این کشور حق نصب دستگاه شنود و کنترل تلفن و اینترنت را دارد و پارلمان اسپانیا نیز در ۲۷ ژوئن قانون اینترنت این کشور را با نام LSSICE به تصویب رساند. همچنین تلاش برای کنترل اینترنت در امریکا ساعاتی پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر آغاز شد.
هنگامی که پلیس فدرال امریکا از ISP های بزرگ کشور مانند مایکروسافت، AOL و earthlink خواست تا نامه های احتمالی رد و بدل شده بین تروریست ها را کشف کنند، نشریه آنلاین Wired در همان زمان گزارش داد که اف بی آی درصدد نصب سیستم Carnivor در ISP های عمده امریکاست. در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۱ نیز کنگره امریکا قانون pataot act USA را به تصویب رساند که بعداً به USA ACT تغییر نام داد و طبق این قانون اف بی آی حق نصب هرگونه سیستم جاسوسی را برای کنترل ارتباطات اینترنتی به دست آورد.
در خصوص وضعیت اینترنت در کشور خودمان نیز باید گفته شود زمانی که سخن از ایجاد یک اینترنت ملی به میان می آید، قاعدتاً مفروضاتی برای دولتمردان می توان تصور کرد. در این خصوص مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی با عنوان سوءاستفاده از پیام های اینترنتی، این رسانه را تهدیدی برای امنیت ملی اشخاص و عفت عمومی ارزیابی کرده است. در این گزارش ضمن تاکید بر اینکه سوءاستفاده از اینترنت گاه به دلایل امنیتی صورت می گیرد برخی از کاربران اینترنت را به معارضه با نظام، جاسوسی، تشویش اذهان عمومی و… متهم می کند.
با تمام موارد ذکر شده این سوال مطرح می شود که آیا اینگونه کنترل ها در قالب جهانی و نیز حاکمیت مرزی برای دولت ها و ملت ها نتیجه بخش است؟ آنچه در اجلاس ژنو مطرح شد بر این اساس بود که برای ایفای نقش سازمانی بین المللی و موجه تر سازمان ملل در کنترل اینترنت جای چند بحث و ایراد است. این نکته که یک رژیم بین المللی کنترل کننده اینترنت باشد بسته به عواملی از این دست است؛ ضعف اساسی همکاری بین المللی در زمینه تنظیم و کنترل به خاطر منازعه بر سر ارزش های مختلف فرهنگی و سیاسی، چون بازیگران عرصه بین المللی از لحاظ الگوی اقتصادی، ایدئولوژی، اجتماعی و ساختار جامعه متفاوت هستند. مقررات بین المللی باید از لحاظ علمی یا مفهومی مصالحه یی و سازشی باشد و دیگر اینکه سنت های حقوقی ملل مختلف بر چگونگی کنترل اینترنت تاثیر دارد.
مجموعه این دلایل نظارت بین المللی بر شبکه جهان گستر را با چالشی جدی روبه رو می سازد زیرا تاریخ همیشه به تفاهمات بین المللی با دید شک و تردید نگریسته است. سازمان هایی نظیر WTO، OECD، ISO و… همواره در هسته از پوسته بین المللی خود متفاوتند. مستمسک شدن به حکومت ها و نیز اجماع جهانی برای سلطنت بر اینترنت یا حداقل حاکمیت بر آن کاری عبث و بیهوده است که با نفس وجودی اینترنت سازگاری ندارد و هر دو نوع مالکیت مطرود است.
به هرحال جهان به این نتیجه رسیده است که جریان وجودی اینترنت نباید به صورت لجام گسیخته وجود داشته باشد و آزادی در تعریف اصلی آن که عدم صدمه رساندن به دیگران تعریف می شود، اعمال شود. در مجموع این کنترل می تواند در چارچوب هر فرهنگی با کنتراستی مناسب صورت گیرد

منبع : سایت پیشگو