دروغ‌پردازی‌ و تضعیف سرمایه اجتماعی

برخی از رسانه‌های منتقد دولت وارد یک فاز غیراخلاقی شده‌اند. این دست روزنامه‌‌ها با “دروغ‌پردازی” و دامن زدن به شایعات کذب پروژه “تخریب دولت” و “تضعیف مجلس” را در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی در پیش گرفته‌‌اند.روزنامه شرق روز گذشته پاسخ دفتر امور رسانه‌ای ریاست جمهوری را با عنوان “دروغ‌پردازی‌های شرق علیه رئیس جمهور” بر اساس قانون مطبوعات به عنوان تیتر اول خود منتشر کرد. این روزنامه در هفته گذشته نیز چندین بار متهم به کذب گویی علیه دولت شده بود. روزنامه اعتماد ملی نیز چندی پیش با انتساب تیتر کذبی به رئیس جمهور وانمود کرده بود که دولت در صدد سهمیه‌بندی برق است .
اما واقعیت چیست که پس از صد سال فعالیت مطبوعاتی در کشور برخی از ارباب رسانه‌ها خود را به اخلاق حرفه‌ای مقید نمی‌دانند.هر چند مطبوعات ایران نموداری از جامعه مدنی هستند اما در عین حال هنوز نتوانسته‌اند به عنوان حد فاصل سازمان رسمی قدرت و مردم نقش مطلوبی را ایفا کنند. بخشی از وظیفه تجمیع، تالیف و انتقال منافع شهروندان به درون ساختار حکومت بر عهده رسانه‌هاست. این رسانه‌ها هستند که قسمتی از واقعیات و انتظارات زندگی اجتماعی را برای حاکمان تبیین می‌کنند. از سویی یک رسانه به عنوان بخشی از جامعه مدنی وظیفه دارد سرمایه اجتماعی را تقویت کند و موجبات همدلی و اعتماد عمومی را فراهم سازد. دروغ‌پردازی رسانه‌ها علیه شهروندان یا دولت، سرمایه اجتماعی را کاهش می‌دهد و از میزان اعتماد و مشارکت عمومی می‌کاهد. اما سوال اصلی اینجاست که چرا وقتی در فضای سیاسی حاکم می‌توان تعامل داشت برخی بنا را بر تقابل می‌گذارند .
بازیگران و کنشگران یک سیستم سیاسی چه آنانی که در راس قدرت هستند و چه آنهایی که رقیب جناح حاکم‌اند، اگر رقابت را بازی برد - باخت ببینند هر برد و باختی که محقق می‌شود لطمه‌ای بر پیکره نظام سیاسی است. در حالی که بازی مطلوب جریانات رقیب در یک نظام سیاسی در قالب برد - برد تعریف می‌شود.در قصه نامه ۵۷ اقتصاددان به رئیس جمهور رسانه‌های منتقد بنا را بر تقابل و فضا‌سازی مسموم علیه دولت گذاشتند در حالی که دولت با دعوت این عده عملا در مقام تعامل وارد شد. البته رئیس دولتی موفق است که از منظر خریدار به نقد‌های محیطی خود بنگرد.نشست‌ اقتصاددانان منتقد با رئیس جمهور نشان داد که می‌توان با وجود اختلاف دیدگاه، تقابل را به تعامل و تعامل را به همدلی و همفکری در جهت حل مشکلات اقتصادی کشور تبدیل کرد.استراتژی تخریب دولت و تضعیف مجلس از جانب برخی روزنامه‌های دوم خردادی رویکرد صوابی نیست و مطمئنا اقبال عمومی را به سوی اصلاح‌طلبان جلب نمی‌کند . اساسا جبهه اصلاحات زمانی موفق خواهد بود که بتواند در مقام ایجاب نقش سازنده‌ای را ایفا کند و در عمل قابلیت‌های خود را بروز دهد.
تخریب، شایعه‌سازی، دروغ‌پردازی و بدگویی نوعی رفتار منحرف خارج گودی است که در هیچ یک از استاندارد‌های اخلاقی حتی غربی نیز نمی‌گنجد.از سویی دروغ‌پردازی علیه دولت با تضعیف سرمایه ‌اجتماعی، آتیه کار را برای رقبای دوم خردادی سخت‌تر می‌کند. به هر حال گردونه رقابت در گردش است و اگر روزی مجددا اصلاح‌طلبان به قدرت برسند با سرمایه اجتماعی ضعیف شده نمی‌توانند به نحو مطلوبی سیستم اجرایی و تقنینی کشور را اداره کنند.در پاتولوژی و آسیب‌شناسی رفتار غیراخلاقی برخی روزنامه‌های دوم خردادی باید بین مفهوم سرمایه‌ اجتماعی و مقوله امنیت ملی پیوند زد. تخریب سرمایه اجتماعی با کذب گویی رسانه‌ای اقدام علیه امنیت ملی است . صاحبان رسانه‌های جبهه دوم خرداد به خوبی بر این موضوع واقف هستند و بایستی در روزنامه‌های تحت نظر خود بازنگری جدی کنند. چشم‌ها را باید شست ،‌جور دیگر باید دید . می‌توان بازی را از فاز تقابل که به نفع هیچ‌کس نیست وارد فاز تعامل و همدلی کرد.

صالح اسکندری

منبع : روزنامه رسالت