قدرت سیاسی در اندیشه‌ی ایرانی: از فارابی تا نائینی

نویسنده : حقدار - علی‌اصغر
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۲/۳۰
رده دیویی : ۳۰۳.۳۰۹۵۵
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۲۲۴
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : JC۳۳۰/ح۷ق۴
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۱۱۰۰
شابک : ۹۶۴-۶۱۴۴-۹۴-۲

کتاب حاضر در بر گیرنده ایده‌ها و اندیشه‌های سیاسی‌ای است که در دوره میانه, از تاریخ فرهنگ ایرانی ناشی شده است .این دوره شامل عصر فروپاشی شاهنشاهی ساسانی تا انهدام شاهنشاهی قاجاریه است .به‌زعم نویسنده در این دوره تمامی ره یافت‌های نخبگان به امور سیاسی, نشات گرفته از تعالیم دینی و کشورداری ایران باستان بوده است .تنها با وقوع جنبش مشروطیت و حوادث در پی آن بود که پارادایم کهن, جای خود را به ساختارها و دانش‌های جدیدی داد که الگوهای معرفتی و زیر ساخت‌های غیر گفتمانی را از دنیای مدرن غرب گرفته بود .در این کتاب اندیشه سیاسی, از فارابی تا نائینی بررسی شده وی فارابی را بنیانگذار اندیشه سیاسی سنتی در تمدن ایرانی دوره میانه می‌داند و میرزا محمد حسین نائینی را آخرین نماینده جریان سنتی و گرانیگاه ظهور اندیشه سیاسی مدرن در سر آغاز شکوفایی ایران معاصر به شمار می‌آورد .نویسنده در کتاب تصریح می‌کند : 'قدرت یکی از محورهای اساسی است که در تاریخ فرهنگ و تمدن ایرانی با این که بیشترین مشغولیت ذهنی نخبگان را به خود اختصاص داده است, اما به شکل شفاف و روشنی از آن سخن به میان نیامده است ;قدرت نیز در فرهنگ سنتی, رنگ و شکل اعتقادی به خود گرفته و با این که به روایتی, سراسر تاریخ سنتی ایران آمیخته با قدرت طلبی و جنگ‌های قدرت خواهانه بوده است, اما ساختارهای قدرت واقع بینانه مورد استفاده قرار نگرفته و در عرصه‌های معرفتی و دانش‌ها تحت تاثیر بینش خردمندانه تبیین و تشریح نشده است ;خلافت, وزارت, وکالت, ولایت و ...عناوینی هستند که در طی تاریخ گذشته در بحث از قدرت و اعمال حاکمیت بر جامعه مورد استفاده نویسندگان و نخبگان ایرانی بوده و هر کدام از آنها به تناسب پیش انگاشته‌ها و زمینه‌های اجتماعی ـ سیاسی خویش, از اقتدار و نظام حاکم سخن گفته‌اند ...اگر چه جنبش مشروطیت ثمرات اجتماعی ـ اقتصادی و سیاسی خود را با تاخیری بیست ساله توانست نهادینه کند, اما اندیشه ایرانی هیچ گاه نتوانست ایده‌های فکری و فرهنگی مدرنیته را جذب کرده و صدای معدود اندیشمندانی که سخن از مدرنیته و تجدد به میان آوردند, پژواکی درخور نیافت .'