تئاتر و ارتقای فرهنگ اجتماعی

اعظم بروجردی، کارگردان، نمایشنامه نویس و مدرس تئاتر، از بانوان فعال در حوزه مدیریت و آموزش تئاتر کشور است.
وی که سابقه نویسندگی سریال تلویزیونی «پهلوانان نمی میرند» را در کارنامه دارد با سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز همکاری دارد.
▪ تئاتر مردمی چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟ وارد شدن تئاتر به حوزه های اجتماعی و مردمی شدن آن چگونه باید صورت بگیرد؟
ـ اگر به خاستگاه ها و ریشه های شکل گیری تئاتر در دوره های مختلف هنرهای نمایشی نگاهی بیندازیم خواهیم دید تئاتر، اساساً هنری مردمی است و از دل گروه و یک جامعه مردمی زاده شده است.
این هنر برای پویایی و حرکت که ویژگی ذات آن است باید وارد زندگی مردم شود تا ارزش یک هنر مردمی را پیدا کند. برای این کار باید یک حرکت و عزم ملی در حوزه مدیریتی و هنری صورت پذیرد؛ باید همه فضاها، ظرفیتها و فرصتهای ممکن مورد استفاده قرار گیرند و در صورت کمبود و کاستی در این حوزه فضاسازی و ظرفیت سازی شود. تئاتر را باید وارد محافل عمومی، بازارها، بوستانها و خیابانها کرد تا در هر زمان و در هر شرایط در کنار مردم قرار بگیرد.
▪ به نظر می رسد کمبود فضاها و سالنهای نمایشی در نقاط مختلف شهرهای کشور مهمترین مشکلی است که تئاتر را به نقاط خاص و تماشاگران خاص محدود کرده است.
ـ به هر حال مشکل کمبود سالن و فضای اجرای تئاتر در جامعه ما وجود دارد و در حال حاضر نمی توانیم به میزان قابل قبولی در سالنهای نمایش به ارائه و تولید آثار هنری بپردازیم، اما در عوض راههای دیگری وجود دارند که با برنامه ریزی و توجه بیشتر به آنها می توان تئاتر را با شکلها و راههای دیگر به مردم نزدیک کرد.
▪ آیا تئاتر اجتماعی که موضوعات و مضامینش در ارتباط با زندگی اجتماعی مردم قرار گیرد می تواند راه حل دیگری برای جلب و جذب مخاطبان عام به سمت تئاتر باشد؟
ـ تئاتری به نام تئاتر اجتماعی به عنوان یک ژانر هنوز در تقسیم بندی ها وجود ندارد، اما یک هنرمند تئاتری می تواند بدون تقید به قواعد این چنینی مسائل و زندگی اجتماعی مردم را به نمایش درآورد. اما باز هم باید تأکید و توجه داشت که این گستره نباید درگیر شیوه ها و مدلهای یکبار مصرف باشد! هنرمند باید به اجتماع عمق بدهد و در مورد جامعه به گونه ای حساس و جدی به تحلیل برسد.
منظورم این است که به اصطلاح باید پیشرفت کنیم، بالا برویم و به تئاتر ناب برسیم؛ به تئاتری که انسانها را رشد می دهد و تعالی می بخشد. تئاتری که باعث ارتقا و بالا کشیدن سطح فرهنگ جامعه می شود. در نقطه مقابل باید بتوانیم جلو نزول و پایین رفتن سطح کیفی و کمی تئاتر را بگیریم. تئاتر با یک اجرا تمام نمی شود و یکبار مصرف نیست!
منتها باید حمایتها و مدیریتها و برنامه ریزیها در جهتی باشد که کاستی ها برطرف شده و از نزول جلوگیری و در مقابل بر قوتها افزوده شود.
▪ هنر تئاتر چگونه می تواند به عنوان یک ابزار در خدمت فرهنگسازی اجتماعی قرار گیرد؟ اصلاً این هنر در صورت اجتماعی شدن می تواند بسترساز فرهنگ باشد؟
ـ تئاتر اگر در جهت درست قرار گیرد و ابزارها و ظرفیتهای مورد نیاز را در اختیار داشته باشد، در جهت فرهنگسازی از هر هنر و ابزار دیگری مؤثرتر است. تئاتر فرصتی را فراهم می کند که در آن می توان بسیاری از مسائل فرهنگی را در قالب آداب و رسوم مردم درآورد.
این هنر به دلیل زنده بودن و در لحظه اتفاق افتادن می تواند تأثیر عمیق تر و جدی تری بر مخاطب اش بگذارد و زندگی مردم را تحت تأثیر قرار دهد. اما نکته مهمی که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد آن است که تئاتر باید آگاهی دهنده باشد و مخاطبش را رشد بدهد.
▪ مهمترین آسیبهای موجود در راه رسیدن به چنین اهدافی در مورد تئاتر چیست؟
ـ بدترین آسیب در حوزه رسالت تئاتری آن است که تئاتر همان کاری را که تلویزیون در حال حاضر دارد با مردم می کند، انجام بدهد. تلویزیون در مواردی سطح توقع و آگاهی مخاطب را پایین می آورد، اما باید در مورد تئاتر آن اجازه را بدهیم که مقام و منزلت خودش را حفظ بکند، هر چند ممکن است در حقش اجحاف شود؛ چه در بحث بودجه و چه در همه مسائل دیگر.ما باید بگذاریم تئاتر جایگاه خودش را حفظ کند و در شرایط مطلوب ارتقا یابد و آگاهی دهنده و بالابرنده سطح فرهنگ جامعه باشد.

آی سان نوروزی

منبع : روزنامه قدس