اپراتور سوم در ابتدای راه

● آرزوهای بزرگ
بیش از ۱۳ سال از ورود نخستین تلفن همراه به کشور می گذرد. از زمانی که اولین اپراتور تلفن همراه در کشور آغاز به کار کرد تا به امروز که تعداد مشترکان به بالغ بر ۲۸ میلیون نفر رسیده، دو اپراتور دیگر وارد این حوزه شده اند. در این میان بیشترین رقم مشترکان به اپراتور اول یا همان سیم کارتهای دولتی تعلق دارد. اپراتور دیگری که وارد این بازار خواهد شد، نسل سوم خدمات تلفن همراه را ارائه می دهد و به عنوان اپراتور سوم تلفن همراه به شبکه تلفن همراه کشور وارد می شود. اپراتوری که قرار است ۱۵ میلیون سیم کارت واگذار کند و به این ترتیب به نظر می رسد دور جدیدی از رقابت بین اپراتورها پیش آید.
خدمات جدیدی که این اپراتور ارائه خواهد کرد دلیلی بر این ادعا خواهد بود. اپراتور سوم ۱۹ درصد بازار را پوشش می دهد که پیش بینی می شود تا نیمه دوم سال آینده فعالیت خود را آغاز کند. بر اساس خبرها، طبق برنامه پنج ساله چهارم توسعه، دولت مکلف شده ضریب نفوذ تلفن همراه را تا پایان سال ۸۸ به ۳۵ درصد برساند. این رقم در حال حاضر ۲۵ درصد است که با راه اندازی اپراتور سوم می توان این کمبود را جبران کرد و طبق برنامه پیش رفت.به گفته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پروانه این اپراتور پانزده ساله بوده و پیش بینی شده است فعالیت این اپراتور سال نخست در مرکز استان ها باشد و خدمات نسل دوم و سوم را ارائه دهد. همچنین وی در خصوص تاخیر در اجرای مزایده اپراتور سوم اعلام کرده بود که به علت محدودیت قانونی در قرارداد ایرانسل، امکان برگزاری زودتر مزایده اپراتور سوم وجود نداشت.
اپراتور سوم نیز همچون اپراتور دوم تابع قوانین سرمایه گذاری خارجی است به گونه ای که خارجی ها با ۴۹ درصد سهام و داخلی ها با ۵۱ درصد سهام می توانند در این مزایده شرکت کنند. طبق پیش بینیهای انجام شده در اسناد مزایده اپراتور سوم، سهامداران اپراتورهای موجود که دارای سهام بیش از ۵ درصد هستند، حق شرکت دراین مزایده را ندارند. این اپراتور پس از شبکه تلفن همراه دولتی، شبکه اپراتور دوم (ایرانسل)، شبکه تلفن همراه اعتباری اصفهان (سپادان)،شبکه تلفن همراه کیش و شبکه اعتباری تالیا، پا به عرصه تلفن همراه کشور می گذارد تا نسل جدید فناوری تلفن همراه را به ارمغان بیاورد. نسل سوم مخابرات سیار در مرکز تحقیقات مخابرات ایران در شهریور ماه ۸۶ به صورت آزمایشی اجرا شد. این پروژه به کمک شرکت چینی عملیاتی و در آن نصب، راه اندازی و بهره برداری از نسل سوم شبکه تلفن همراه به صورت پایلوت اجرا شد. به گفته محامدپور، هدف از اجرای پایلوت یاد شده این است که توانمندی های تکنولوژی نسل سوم تلفن همراه را با نسل موجود در کشور ( ۲و ۲/۵) مورد مقایسه قرار گیرد.
نسل سوم به تعداد محدودی از مشترکان تلفن همراه جهت امتحان ارائه خواهد شد. پایلوت این طرح در تهران دارای ۴سایت تلفن همراه است که یک سایت در ساختمان تلفن همراه، یک سایت در وزارت ارتباطات و دو سایت نیز در مرکز تحقیقات مخابرات قرار داده شده است. طرح پایلوت برای بررسی نحوه انطباق این تکنولوژی (نسل سوم) با نسل ۲و ۲/۵ است.
● مجری اپراتور سوم
آبان ماه ۸۶،سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، از مرکز تحقیقات خواست که اجرای مزایده اپراتور سوم تلفن همراه را بر عهده گیرد، اما این مرکز پیشنهاد را نپذیرفت.
به عقیده کمال محامدپور مرکز تحقیقات مخابرات ایران برای اجرای مزایده اپراتور سوم جنبه مشاوره ای دارد و نباید به عنوان مجری وارد این موضوع شود.
بنابراین طی حکمی از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، سعید مهدیون مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات به سمت مجری پروژه اپراتور سوم تلفن همراه منصوب شد.
محمد سلیمانی در این حکم کلیه مسوولیت های برگزاری مزایده، مدیریت نظارت و کنترل عملکرد تعهدات اپراتور سوم تلفن همراه تا مرحله نهایی واگذاری پروانه مربوطه و انجام هماهنگی های لازم بین سازمان ها و شرکت های ذیربط را به مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات محول کرد.
به گفته مسوولان شرکت مخابرات در حال حاضر شراکت خارجی بر اساس نوع مزایده، قرار داد و پروانه فعالیت اپراتور سوم، صورت می گیرد ودر این خصوص هیچ گونه منعی برای حضور شرکتهای خارجی وجود ندارد.
همچنین، شریک خارجی شرکتهای داخلی شرکت کننده در مزایده اپراتور سوم باید دارای اطلاعات فنی و سایر شرایط خاص باشند. معاون وزیر ارتباطات نیز اعلام کرده بود که علاوه بر دریافت مشاوره از اتحادیه بین المللی مخابرات، یک مشاور خارجی نیز برای پروژه اپراتور سوم انتخاب خواهد شد و پیش بینی می شود برنده نهایی این مزایده تا تیر یا مرداد ماه سال آینده اعلام و تا نیمه اول سال ۸۷ نیز پروانه مربوطه صادر شود.
پیش ازاین مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده بودند که چند شرکت خارجی منطقه آمادگی حضور در این مناقصه را دارند که از جمله می توان به ترکسل اشاره کرد. دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی نیز شرایط برگزاری این مناقصه را به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و به تایید دولت در بهمن ماه سال ۸۵ با شروط زیر مجاز اعلام کرده بود:
۱) استفاده از نسل سوم تلفن سیار در شبکه اپراتور سوم تلفن همراه.
۲) سرمایه گذاری خارجی باید با مشارکت سرمایه گذاران داخلی انجام شود به طوری که ضمن هماهنگی مسایل ایمنی و امنیتی، سرمایه گذاری خارجی پروژه حداکثر ۴۹ درصد بوده و مدیریت فنی با شریک داخلی باشد.
۳) شبکه می تواند به صورت منطقه ای و به چند اپراتور مستقل واگذار شود.
صنعت مخابرات ایران نیز به عنوان بخش خصوصی قصد دارد از این پس حضور پررنگی در مخابرات کشور داشته باشد. سندیکای صنعت مخابرات کشور به همه اعضای خود پیشنهاد کرده که در قالب کنسرسیومی همراه با اپراتورهای خارجی در پروژه اپراتور سوم شرکت کنند.
با این وجود عوامل اجرایی و برگزار کننده این مزایده باید مشکلاتی را که بر سر راه اپراتورهای قبلی بود در نظر بگیرند و با چاره اندیشی برای دوری از این موانع که تاخیر در اجرای روند کار است، برنامه ریزی داشته باشند.
نمونه بارز این مشکلات اپراتور دوم تلفن همراه است که در ابتدای کار با بحران شریک خارجی مواجه شد. بعد از انتخاب شریک جدید، واگذاری سیم کارت های این اپراتور خود داستان جدیدی بود که آغاز شد. به هر صورت اپراتور دوم نیز بعد از کش وقوسهای فراوان تا به امروز توانسته بیش از ۵ میلیون مشترک سیم کارت دائمی و اعتباری داشته باشد.
● نسل سوم تلفن همراه
از جمله کشورهایی که شبکه موبایل نسل سوم درآنها به صورت تجاری راه اندازی شده است می توان به انگلستان، اتریش، آلمان، یونان، دانمارک، ایتالیا، هلند، سوئد، استرالیا، امارات متحده عربی، هنگ کنگ و اسپانیا اشاره کرد و پیش بینی می شود که شبکههای تجاری موبایل نسل سوم در فاصله سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ میلادی به اوج شکوفایی تجاری خود برسند.
کره جنوبی سه سال پیش تنها کشوری بود که در سطح تجاری به عرضه خدمات نسل سوم تلفن همراه پرداخت و از این کشور بود که نسل سوم به سراسر جهان صادر شد.
در حال حاضر بیش از ۶۰ اپراتوردر ۳۲ کشور جهان خدمات نسل سوم تلفن همراه را ارائه می دهند.
این نسل از تلفن همراه اوایل سال ۲۰۰۰ با این رویکرد ارائه شد: نسل سوم تلفن همراه می تواند به عنوان تلویزیون، کامپیوتر، تلفن، پیجر، روزنامه و دفتر یادداشت روزانه و حتی کارت اعتباری باشد. بنابراین نسل سوم تلفن همراه زمینه ای برای رشد ایدههای تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی و... است. نسل سوم سیستم های مخابرات سیار، می تواند سرویس های چندرسانه ای (صدا، دیتا و تصویر) را با سرعت مناسب در اختیار مشترکان قرار دهد. در حقیقت ویژگی کلیدی یک شبکه نسل سوم قابلیت انتقال حجم بالایی از اطلاعات در سرعت بالا است که تا دو مگابایت بر ثانیه می رسد و مکالمه ویدیویی، دانلود ویدیوها، مرور وب،پست الکترونیکی و... را امکان پذیر می سازد.
نسل سوم تلفن همراه که توسط اپراتور سوم ارائه می شود، نرخ ارسال اطلاعات بالاتری داشته و می تواند دیتا و صوت و تصویر خوبی را انتقال دهد. با ارائه سرویس این اپراتور افراد می توانند در هر جایی که پوشش سیار دارد اینترنت هم با خود داشته باشند.
ورود هر فناوری به بسترهای فرهنگی از پیش نهادینه شده ای نیازدارد تا در مسیر رشد با موانع روبرو نشود.
یکی از شرط های لازم برای آنکه سرویس های نسل سوم اجرایی شود، تدوین مقررات در حوزه محتوای آن است که تا در زمان راه اندازی( شبکه ی اپراتور سوم) با مشکل مواجه نشود.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نیز سال گذشته با ارائه راهکارهایی خواستار استفاده بهینه از فناوریهای نسل سوم و چهارم مخابرات سیار (تلفن همراه) در کشور شد.
در بخشی از نتایج بررسی مرکز پژوهش ها آمده است؛ در بسیاری از کشورها روند حرکت در فناوری تلفن همراه از نسل ۲ به ۵/۲ و ۳ بوده است و در حال حاضر محققان بر روی فناوری وایمکس که صرفا در زمینه خدمات داده ای کاربرد دارد، مطالعه می کنند. با توجه به شبکه فیبر نوری و سایر امکاناتی که در کشور وجود دارد، این سوال مطرح می شود که آیا می توان خدمات صوت را در حد نسل ۲ یا ۵/۲ نگه داشت و برای ارائه خدمات داده ای از این فناوری بهره برد؟
● موانع و مشکلات حضور
بسترهای سخت افزاری اپراتور سوم در کشور مهیاست اما ورود این اپراتور به کشور از لحاظ نرم افزاری و روابط بین اپراتورهای موجود با موانع روبه رو است؛ بنابراین باید برای ورود اپراتور سوم روابط بین اپراتورها شفاف باشد و این امر یکی از مکانیزمهای نظارتی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است که باید به آن پرداخته شود.
وجود تقاضا و نیازی که در کشور وجود دارد، از مهمترین دلایل راه اندازی اپراتور سوم تلفن همراه است. در سالهای آینده با امکاناتی که فناوریهای روز برای ما فراهم می کنند نیاز به وسایل پیشرفته ارتباطی و در دسترس همگان بیش تر از پیش احساس می شود. بنابراین وجود اپراتورهایی همانند اپراتورسوم تلفن همراه با امکانات نسل سوم تلفن همراه می تواند پاسخگو باشد.
در حال حاضر رتبه ایران در ضریب نفوذ تلفن همراه در بین ۲۲۰ کشور جهان ۱۳۵ است و از همین منظر در منطقه در بین ۱۵ کشور رتبه ۱۱ را دارد.
بنابراین امید است که با ورود اپراتور سوم و تغییر در روند بازار خریدو فروش سیم کارت و همچنین تحولی که این نسل از تلفن همراه ایجاد می کند، رتبه و ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور در مقایسه با دیگر کشورها رشد صعودی داشته باشد.

نویسنده: سارا منصوری

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات