بوش روی پوتین حساب می کند

جورج بوش و ولادیمیر پوتین در جریان ملاقات اخیر خود در ویلای خانوادگی بوش در کنبانکپورت، بر لزوم ارسال پیامی مشترک برای ایران تاکید کردند. روسای جمهور امریکا و روسیه که آخرین دوره حضور در کاخ سفید و کرملین را سپری می کنند، در تلاشند افتخار احیای روابط واشنگتن- مسکو را در کارنامه فعالیت های خود به ثبت برسانند و در این میان دستیابی به موضعی مشترک در راه تعامل با ایران، بستر مناسب برای تقویت روابط را فراهم می کند.
در حال حاضر بخش قابل توجهی از وعده های همکاری های امریکا به روسیه- شامل همکاری هسته ای و حمایت از عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی- در مقابل قطع روابط هسته ای و نظامی مسکو با تهران مطرح شده است و پیروی کرملین از سیاست های کاخ سفید در قبال جمهوری اسلامی، گرمابخش روابط امریکا- روسیه خواهد بود.
روابط واشنگتن- مسکو مدت کوتاهی پس از روی کار آمدن دولت بوش (۲۰۰۱) و حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر امریکا به شدت تضعیف شد و از آن پس روسیه در قالب مدافعی فرو رفت که با مداخله امریکا در انتخابات گرجستان (۲۰۰۳) و اوکراین (۲۰۰۴) و اتهام نقض حقوق بشر مقابله می کند. علاوه بر این روسیه کوشش کرد از طریق مخالفت با سیاست های امریکا از جمله تحت فشار قرار دادن ایران به بهانه ادامه فعالیت های هسته ای، خشم خود را نسبت به رویکرد دولت بوش علیه مسکو به نمایش بگذارد.
هرچند در آغاز دلسردی روسیه از رفتار امریکا، برای مقامات دولت بوش چندان پراهمیت نبود، اما با گذشت زمان و افزایش نیاز امریکا به حمایت روسیه از استراتژی ایران، روند احیای روابط مسکو- واشنگتن آغاز شد.
در پی رایزنی های مکرر مقامات امریکایی و سفرهای گاه و بی گاه آنها به روسیه آنها توانستند با وجود اکراه کرملین، چراغ سبز آن را برای تصویب اولین قطعنامه شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی دریافت کنند و پس از مدت کوتاهی (فروردین) دومین قطعنامه شورای امنیت با رای موافق عضو کلیدی آن یعنی روسیه به تصویب رسید. اکنون در حالی که ایالات متحده پروژه صف آرایی برای گسترش دامنه فشار را در دستور کار دارد، بار دیگر تلاش برای ترغیب کرملین به قرارگیری در جبهه غرب شدت گرفته است.
● مذاکره در قایق
هرچند فضای ملاقات اخیر بوش و پوتین در ویلای ییلاقی واقع در ساحل آتلانتیک با دیدار رسمی ماه گذشته آنها در چارچوب نشست سران گروه هشت متفاوت بود، اما به نظر می رسد گپ و گفت دوستانه آنها در نزدیکی مواضع دو طرف موثر واقع شده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در این زمینه می نویسد؛ روسای جمهور امریکا و روسیه سوار بر قایق و در حال ماهیگیری ساعت ها به گفت وگو در مورد مساله هسته ای ایران پرداختند و موافقت پوتین با همکاری مشترک دو کشور به منظور حل این مساله این امید را در قلب بوش احیا کرد که سرانجام از روزهای تاریک روابط فی مابین عبور کرده است. بوش پس از سپری کردن تعطیلات دوروزه خود با پوتین اعلام کرد برای ارسال پیامی مشترک به تهران، روی روسیه حساب می کند. در مقابل رئیس جمهور روسیه نیز ابراز امیدواری کرد موضوع هسته ای ایران از طریق همکاری در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل حل شود.
وی افزود؛ علائم مثبتی- شامل همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی- از جانب تهران ارسال می شود که روند مذاکرات را تقویت می کند. آسوشیتدپرس با اشاره به تلاش بوش برای تاکید بر نگرانی های امریکا در قبال مساله هسته ای ایران به نقل از وی می نویسد؛ «هنگامی که روسیه و امریکا از موضعی متحد سخن می گویند تاثیرگذار خواهد بود.» رئیس جمهور امریکا تصریح کرد؛ بنابراین رفتار روسیه در سازمان ملل را تحسین می کنم. وی افزود؛ برای ارسال پیامی مشترک به تهران تلاش می کنیم و راه های متعدد را برای ادامه ارسال پیام های متعدد بررسی خواهیم کرد.
● اعتبار از دست رفته روسیه
این در حالی است که طی ماه های اخیر تنش هایی در روابط ایران- روسیه پدید آمده است که بارزترین آنها تعلل روسیه در تکمیل نیروگاه بوشهر و پیشنهاد پوتین در مورد استفاده از تجهیزات ضدموشکی آذربایجان به شمار می آید. روسیه علاوه بر منافع مشترک اقتصادی و ژئواستراتژیک با ایران، بزرگ ترین شریک هسته ای تهران به شمار می آید که در هدف مقابله با هژمونی امریکا در منطقه با ایران شریک است. اما در مقابل روسیه با امریکا و متحدان عرب آن در منطقه روابط اقتصادی نزدیکی دارد و به نظر می رسد، حسابگری های سیاسی در روند مشارکت استراتژیک روسیه با ایران رخنه کرده است.
در مقابل مقامات ایرانی نیز طی این مدت به موضوع بی اعتمادی به سیاست های روسیه اشاره کرده اند. علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور خارجی در جریان سفر بهمن ماه گذشته به روسیه نارضایتی تهران از روند همکاری مسکو در نیروگاه بوشهر را به اطلاع پوتین رسانید. چندی بعد وزیر امور خارجه ایران در دیدار با معاون وزیر امور خارجه روسیه این نکته را خاطرنشان کرد؛ مسکو اعتبار خود را از دست داده است.
نمی توان انکار کرد که قشر زیرین روابط ایران- روسیه تحت تاثیر تحولات اخیر دستخوش تغییری بنیادین شده است. اولین گفت وگوی ایران- امریکا (۷ خرداد)، احیای مذاکرات هسته ای ایران- اروپا و به تعویق افتادن بررسی پرونده هسته ای ایران در شورای امنیت از جمله تحولاتی است که توجه روسیه را به لزوم بازبینی سیاست های خود در قبال تهران جلب کرده است.
اکنون بار دیگر ایران از روسیه و استراتژی نگاه به شرق فاصله گرفته است تا امکان حل مساله هسته ای در مذاکره با اروپائیان را - با پشتوانه امریکا- بسنجد و این رویکرد زنگ خطرها را برای منافع روسیه به صدا درآورده است. در حال حاضر مسکو در شرایط دشواری قرار دارد که در آن ادامه همکاری با ایران ریسک سقوط روابط روسیه- امریکا را به همراه دارد و از سویی دیگر قرارگیری در جبهه ایالات متحده منافع قابل توجه روسیه در ایران را نابود می کند.

منبع : روزنامه شرق