جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا
قیمتگذاری دولتی و اخلاق
چند روز پیش خبرگزاری رسمی ایران به نقل از یک مقام سیاسی شهر راور در استان کرمان خبر داد بدهی معوقه دریافتکنندگان وام از بانکهای این شهر به ۶۰ میلیارد ریال رسیده است. این مقام تاکید کرده بود کمیتهای برای بررسی موضوع تشکیل شده تا راههای دریافت طلب معوقه بانکها را بررسی و سازمان دهد. چرا دریافتکنندگان وام و تسهیلات از بانکها در این شهر کوچک، پرداخت بدهیهای خود را با تاخیر انجام میدهند؟
یک دلیل میتواند این باشد که آنها با کسادی کسب و کار مواجه شده و توانایی مالی برای پرداخت بدهیهای خویش در زمان تعیین شده را نداشتهاند. در صورتی که چنین چیزی باشد، جای نگرانی نیست و اتفاق غیرعادی و فوقالعادهای رخ ندادهاست. در این وضعیت یک راه منطقی و قانونی برای حل مسئله وجود دارد. مدیران بانکهای طلبکار با دریافتکنندگان وام و تسهیلات مذاکره کرده و توافق میکنند در برابر هر دوره زمانی تاخیر مبلغی به عنوان جریمه دیرکرد پرداخته و مهلت تازهای برای آنها در نظر گرفته میشود، اما اگر بدهکاران بانکها به دلایلی غیر از این در پرداخت بدهی خویش تاخیر کرده باشند، جای نگرانی وجود دارد و رفتار آنها باید در کانون توجه قرار گیرد.
واقعیت این است که رفتار بدهکاران شهر راور کرمان در بقیه شهرهای کشور نیز دیده شده و منابع رسمی خبر میدهند نسبت بدهی معوقه بانکها به کل اعتبارات و تسهیلات پرداختی، روند فزایندهای را تجربه و از استانداردهای معمول عبور کرده و فعالیت همین نظام بانکداری را نیز به سمت فلج شدن پیش میراند.
شاید برخی معتقد باشند کسب و کار عمومی جامعه رونق ندارد و فزاینده شدن رشد بدهی معوقه بانکها به همین دلیل است، اما گروه دیگری معتقدند برخی رفتارها و گفتارها و تصمیمهای اتخاذ شده از سوی مسوولان دولتی یکی از دلایل پدیدار شدن این وضعیت است. به این معنی که مسوولان دولت – با گرایشهای سیاسی گوناگون – در همه ۲۵ سال اخیر برای سپردههای مردم در بانکهای دولتی «قیمت اداری» تعیین کردهاند که عموما بسیار کمتر از قیمت پول در بازار غیررسمی است و به همین دلیل تقاضا برای دریافت وام و اعتبارات از بانکهای دولتی تحریک شده است. علاوه بر این، در سالهای اخیر بخشودگی طلب بانکها از اقشار گوناگون نیز یک رویه عمومی از سوی دولت شده و انگیزه بدهکاران را برای تاخیر تقویت کرده است.
نوشته حاضر اعتقاد راسخ دارد «قیمتگذاری دستوری» کالاها و خدمات خصوصی توسط نهاد دولت – هر دولتی با هر گرایش سیاسی و تفکر – علاوه بر اینکه حتما منجر به اختلال در فعالیتهای اقتصادی میشود و زیان آن اختلال به کل جامعه میرسد، احتمال ظهور رفتارهای ضداخلاقی را نیز افزایش میدهد. به طور ساده منظور از رفتارهای ضداخلاقی در این نوشته، فقدان وفاداری افراد به پیمانهایی است که براساس قانون یا عرف باید آن را انجام دهند، است. شاید برخی معتقد باشند اگر جامعهای داشته باشیم که اخلاق – به معنای یاد شده – در آن نهادینه شده باشد، قیمتگذاری دولتی و دستوری دولتها منجر به نتیجهگیری یاد شده نخواهد شد و دادن حکم کلی نادرست است. برای اثبات ادعای این نوشته که «قیمتگذاری دستوری و اداری دولت، احتمال ظهور انگیزهها و رفتارهای ضداخلاقی را افزایش میدهد» چه میتوان کرد؟ رجوع به متن جامعههایی که دولتهایشان به دلایل و انگیزههای سیاسی، اقدام به قیمتگذاری دستوری کالاها و خدمات خصوصی کردهاند، راهی است که میتواند به اثبات این ادعا کمک کند. رشد بدهی معوقه بانکهای دولتی در سالهای اخیر که شرح کوتاهی از آن داده شد، مصداق خوبی است.
بررسی رفتار تولیدکنندگان فرآوردههای لبنی در ۲ سال اخیر به عنوان مصداق برای اثبات ادعای یاد شده در این نوشته نیز میتواند در کانون توجه قرار گیرد. براساس دستور و اراده و خواست دولت، برخی از محصولات لبنی مثل ماست مشمول تثبیت قیمتها شده است و دولت به کارخانهها هشدار داده است ماست کمچرب نباید افزایش قیمت را تجربه کند. کافی است این روزها که به فروشگاههای عرضهکننده فرآوردههای لبنی از جمله ماست مراجعه میکنید کمی دقت کنید. تولید ماست پرچرب به یک دستور عمومی تبدیل شده و تولیدکنندگان برای فرار از اراده دولت تولید ماست کمچرب را از دستور کار حذف کردهاند و یا سهم آن را به شدت کاهش دادهاند. اتفاق غیراخلاقی که رخ داده این است که فروشندگان ماست کمچرب را از معرض دید مشتریان دور نگه داشته و آن را به افراد آشنا داده و یا خود به نوعی تعدیل قیمت کرده و عرضه میکنند. این مصداق را میتوان درباره شیر یارانهای نیز به خوبی ملاحظه کرد. میزان شیر مشمول یارانه به اندازه کافی نیست و تفاوت قیمت آن با شیر غیریارانهای نیز قابل توجه است.
این قیمتگذاری دستوری، چند فساد و رفتار ضداخلاقی را ترویج میکند. دیده شده است که برخی از فروشندگان، بخشی از شیر یارانهای را بلافاصله پس از ورود به فروشگاه از دسترس خارج کرده و آن را به مصارف دیگر اختصاص میدهند که این یک رفتار ضداخلاقی و پیمانشکنی است.
علاوه بر آن، برخی از خانوادهها به این دلیل که فرصت دارند به چند مغازه مراجعه میکنند و شیر یارانهای بیشتری میگیرند که این نیز به لحاظ افزایش احتمال رفتار ضداخلاقی قابل توجه است. از این دست مصداقها میتوان درباره کالاها و خدمات خصوصی دیگر نیز که مشمول قیمتگذاری دولتی شدهاند باز هم آورد. این بخشی از ماجراست و بخش مهمتر آن را میتوان در تعامل بین دولت و ملت جستوجو کرد. واقعیت این است که نهاد دولت با قیمتگذاری ارادی و دستوری با هر هدف و نیتی که باشد نقش خود را در برابر ملت فراتر از چیزی نشان میدهد که باید باشد. در دنیای امروز که دموکراسی و قلب آن یعنی انتخابات برای گزینش مدیران دولت یک رویه عمومی شده است، دولتها توسط مردم استخدام میشوند تا در برابر دریافت مبلغ معینی دستمزد برای یک دوره معین تواناییهایشان را برای مدیریت جامعه عرضه کنند. در جامعههایی که مالیات سهم غالب در درآمدهای دولت است، دستمزد پرداختی به دولتمردان از محل مالیات است. اگر دولتها نتوانند وعدههای خویش را در یک دوره معین محقق کنند، مالیاتدهندگان آنها را برای دوره بعدی انتخاب نمیکنند. در جامعههایی مثل ایران که دولت علاوه بر درآمد مالیاتی، درآمد حاصل از صادرات نفت را نیز در چنگ دارد، این توانایی را دارد که با قیمتگذاری دستوری و ارادی برخی کالاها و خدمات، سطحی از محبوبیت سیاسی نزد جامعه رایدهنده را تحت هر شرایطی از کارآمدی یا ناکارآمدی حفظ کند و این یک رفتار ضداخلاقی است. نهاد دولت با هر گرایش سیاسی در جامعههایی مثل ایران که دولت توانایی مالی برای مقابله با تولیدکنندگان را دارد، احتمال گریز از اراده دولت توسط شهروندان، کاهش را تجربه میکند. دیده شده است که دولتها برای تحت فشار قرار دادن تولیدکنندگان از اهرم تعرفه واردات و میزان واردات استفاده میکنند و آنچه اراده خویش است را به کرسی مینشانند.
قیمتگذاری ارادی و دستوری کالاها و خدمات خصوصی اصل تفکیک قوا میان نهادهای مدنی و نهاد دولت که اصلی مبتنی بر اخلاق مدرن برای تقسیم قدرت و مسوولیتهاست را نیز خدشهدار میکند و دولت با ارائه کالاها و خدمات ارزان وارداتی استقلالطلبی شهروندان را که یک اصل اخلاق مدرن است نادیده میگیرد و احتمال وقوع آن را کاهش میدهد.
محمد صادق جنان صفت
منبع : رستاک
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل غزه مجلس شورای اسلامی دولت نیکا شاکرمی روز معلم معلمان رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی دولت سیزدهم
هلال احمر یسنا قوه قضاییه آتش سوزی پلیس تهران بارش باران سیل شهرداری تهران آموزش و پرورش سازمان هواشناسی دستگیری
حقوق بازنشستگان قیمت خودرو بازار خودرو قیمت طلا قیمت دلار خودرو دلار سایپا ایران خودرو بانک مرکزی کارگران تورم
فضای مجازی شهاب حسینی سریال تلویزیون نمایشگاه کتاب مسعود اسکویی عفاف و حجاب سینما سینمای ایران دفاع مقدس موسیقی
رژیم صهیونیستی فلسطین آمریکا حماس جنگ غزه اوکراین چین نوار غزه ترکیه انگلیس یمن ایالات متحده آمریکا
استقلال فوتبال پرسپولیس علی خطیر باشگاه استقلال لیگ برتر لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید بایرن مونیخ باشگاه پرسپولیس
کولر هوش مصنوعی تلفن همراه گوگل اپل آیفون همراه اول تبلیغات اینستاگرام ناسا
فشار خون کبد چرب بیمه بیماری قلبی دیابت کاهش وزن داروخانه رابطه جنسی