بررسی وضعیت آدرس های IP در اینترنت

همزمان با افزایش تعداد کاربران اینترنت و وب در جهان، خطر کمبود IPv۴ جدی تر شده است. سازمان های مختلف منطقه ای موسوم به (Regional Internet Registries)که به اختصار (RIR’s) نامیده شده و از جمله وظایف آنها نظارت و رسیدگی به نحوه اختصاص آدرس های IP در جهان است، با انتشار اطلاعیه های جداگانه به این نگرانی دامن زده اند.
در این اطلاعیه ها هشدار داده شده که اگر هر چه سریع تر تلاش های جدی برای مهاجرت به نسل جدید IP موسوم به IPv۶ انجام نشده و کمبود ظرفیت فعلی برطرف نشود، ممکن است در آینده فروش یا انتقال زیرزمینی آدرس های IP افزایش یابد و زمینه برای استفاده تجاری نامشروع و حتی خصوصی سازی و محدود کردن دسترسی عموم به شماره های IP فراهم شود. امری که تحقق آن باعث دشواری های تازه ای در زمینه استفاده ارزان قیمت از اینترنت برای کاربران در نقاط مختلف جهان خواهد شد.
برخی کارشناسان از این نگرانند که ممکن است خرید و فروش آدرس IP در آینده به یک تجارت زیرزمینی مبدل شود و با توجه به آنکه هر کاربر برای اتصال به اینترنت نیازمند اختصاص یک شماره IP است، گسترش چنین پدیده ای هزینه بهره مندی از اینترنت را برای مصرف کننده نهایی به میزان قابل توجی افزایش خواهد داد. این در حالی است که شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنتی، دولت های کشورهای در حال توسعه و بسیاری از شرکت های خصوصی در صدد یافتن راه هایی برای کاهش قیمت استفاده از اینترنت هستند. گفتنی است علت اولیه آغاز این بحث انتشار گزارش هایی در مورد فروش آدرس های IP در اینترنت، و به ویژه سایت مشهور eBay است. البته این مساله به سرعت تکذیب شد، اما به منظور جلوگیری از ایجاد بازار سیاه فروش IP و تبعات غیرقابل جبران آن RIR ها به سرعت وارد معرکه شدند. البته این سازمان ها در مبارزه شان تنها نیستند و برخی دیگر از سازمان های بین المللی فعال در زمینه مدیریت اینترنت هم پیش از این خواستار وضع قوانینی تازه در این حوزه شده بودند.
در جدیدترین تحول در این زمینه یکی از RIR های محلی موسوم به RIPE NCC نشستی را در برلین، در مورد قوانین تخصیص IPv۴ برگزار کرده است. RIPE NCC یکی از ۵ سازمان منطقه ای فعال در زمینه اختصاص منابع اینترنت، ارائه خدمات ثبت و هماهنگ سازی سایر فعالیت هایی است که به منظور پشتیبانی فنی از اینترنت در سطح جهان انجام می شود. گفتنی است که بسیاری از ISP های شناخته شده جهان، سازمان های مخابراتی و شرکت های بزرگ اروپا، خاورمیانه و آسیای مرکزی در این سازمان غیرانتفاعی عضویت دارند. دفتر اصلی این نهاد در مرکز شهر آمستردام پایتخت هلند قرار دارد.
در جریان نشست مذکور موسوم به RIPE ۵۶ که از تاریخ ۵ تا ۹ می سال جاری میلادی در برلین آلمان برگزار شد، ۴۰۴ نماینده از ۴۶ کشور جهان و نمایندگانی از سازمان های مشهوری همچون APNIC، ARIN، LACNIC و ICANN حضور داشتند. در کنار موضوع تجارت زیرزمینی IP دیگر مساله مورد توجه در این نشست انتقال آدرس های IP در اثر ادغام شرکت ها یا خرید آنها توسط موسسات بزرگتر بود. برای جلوگیری از هرگونه تجارت غیرقانونی IP ضروری است برای چنین شرایطی نیز قوانینی وضع شود و اطلاعات مربوط به مالکان IP ها در پایگاه های داده کاملا به روز باقی بماند. بدیهی است که عملی شدن چنین طرحی مستلزم همکاری گسترده شرکت های خصوصی و در مواردی دولت ها است.
متخصصان و کارشناسان حاضر در این اجلاس از آن بیم داشتند که با توجه به افزایش تعداد کسانی که هر روز با دنیای مجازی آشنا می شوند و محدودیت جدی آدرس های IPv۴ ، شرکت های خصوصی درصدد برآیند تجارت IP را نیز به یک تجارت پرسود مبدل کنند. جدیدترین براوردها نشان می دهد ذخایر منابع و آدرس های IPv۴ تا سه سال آینده به طور کامل به اتمام می رسد و در صورت تداوم وضعیت فعلی و افزایش مداوم کاربران اینترنت تا ۱۸ ماه آینده وارد وضعیت بحرانی خواهیم شد.
در چنین شرایطی چاره ای جز به کارگیری آدرس های IPv۶ نیست و این IP ها تنها از طریق RIR ها در دسترس است. در حال حاضر RIRها به شدت در تلاشند به منظور به عقب انداختن زمان آغاز بحران به بهترین نحو آدرس های IP باقی مانده را مدیریت کنند. به عنوان مثال RIPE NCC با ارسال نامه هایی برای بیش از ۱۵۰ شرکت ISP در جهان تلاش کرده همکاری آنان را در این زمینه جلب کند.
لازم به ذکر است که حتی در صورت به کارگیری گسترده آدرس های IPv۶ باز هم آدرس های IPv۴ به مدت طولانی ارزش و اهمیت خود را حفظ خواهند کرد. علت آن است که اولا هنوز هم تقاضا برای این آدرس بسیار بالاست و دیگر آن که اگر چه آدرس IPv۶ به علت ظرفیت بیشتر و طراحی متفاوت خود مشکل گشا خواهد بود، اما از آنجا که هر دو آدرس باید چند سالی به طور موازی مورد استفاده قرار گیرند تا انتقال کامل به آدرس جدید انجام بگیرد و دسترسی به منابع بهره مند از آدرس قدیمی IPv۴ مختل نشود، شاید IPv۴ تا چند سال دیگر قیمت طلا پیدا کند!
ARIN، نهاد مسوول ثبت آدرس های IP در منطقه آمریکای شمالی، پیشنهاد جالبی درباره قانون گذاری در مورد آینده تجارت IP دارد. بر طبق پیش نویس طرح این نهاد که در آدرس http://www.arin.net/policy/proposals/۲۰۰۸_۲.html در دسترس است، فروشندگان و خریداران آدرس های IP باید شرایطی را بپذیرند، از جمله این که هر گونه انتقال آدرس باید به ARIN اطلاع داده شود تا این نهاد بتواند از برآورده شدن شرایط مورد نیاز مطمئن شود. نکته دیگر آنکه آدرس های خریداری شده را نمی توان تا ۲۴ ماه انتقال داد، مگر در شرایط خاص.
البته این شرایط مورد پذیرش همگان نیست. به عنوان مثال شرکت مخابراتی انگلیسی British Telecom که بزرگترین دارنده آدرس های اینترنتی IP در انگستان است، باور دارد که چنین شرایط سفت و سختی موجب وارد شدن زیان فراوانی به ISP های بزرگ می شود. ETNO یا اتحادیه اپراتورهای بزرگ مخابراتی اروپا نیز که مقر آن در بروکسل است، به شدت با چنین تصمیمی مخالف است.
● اتحادیه اروپا IPv۶ را جدی می گیرد
در میان کشورهای مختلف جهان ، اعضای اتحادیه اروپا مشکل کمبود آدرس IP در جهان را بسیار جدی گرفته اند. کمیسیون اروپا وابسته به اتحادیه اروپا، سندی مهم را در ارتباط با ارتباطات مبتنی بر IPv۶ منتشر کرده است. جالب این که این کمیسیون روز ۳۰ ماه می هر سال را به عنوان روز IPv۶ تعیین کرده تا توجه اعضای اتحادیه را به اهمیت این موضوع جلب کند.
انتشار این گزارش در شرایطی صورت می گیرد که همین کمیسیون کمیته ای را مامور بررسی شرایط لازم برای ارائه خدمات وب بر مبنای IPv۶ تا سال ۲۰۱۰ کرده است. این کمیته در گزارشی که برای کشورهای عضو تهیه کرده، پس از تشریح کمبود جدی IPv۴ در جهان IPv۶ را کلید حل مشکل دانسته و تصریح کرده که به کارگیری آن پیشرفت تکنولوژیکی را برای شرکت ها ساده تر خواهد کرد، زیرا این استاندارد جدید قابلیت های زیر را دارد:
۱) قابلیت پیکربندی خودکار یا Auto-configuration به گونه ای که با استفاده از این استاندارد جدید IP به راحتی می توان برای هر وسیله ای که به شبکه متصل می شود ( اعم از رایانه، تلفن همراه، وسایل الکترونیک سیار، اتومبیل ها و انواع وسایل و لوازم خانگی) یک شماره IP تعریف کرد.
۲) تسهیل استفاده از برنامه های کاربردی که در آنها از فناوری هایی مانند VoIP و IP-TV استفاده می شود.
۳) تسهیل استفاده از سرویس ها و برنامه های کاربردی مبتنی بر محصولات بی سیم و سیار که با استفاده از IPv۴ چندان به سهولت قابل بهره برداری نیستند.
کمیسیون اروپا بر این باور است که به کارگیری IPv۶ خلاقیت و نوآوری را در اروپا تقویت کرده و فضای رقابتی را در بازارهای جهانی به وجود می آورد. این کمیسیون امیدوار است که تاسال ۲۰۱۰ حداقل ۲۵ درصد از کاربران در اتحادیه اروپا با استفاده از IPv۶ به اینترنت متصل شده و از مزایای آن بهره ببرند. کمیسیون مذکور برای عملی شدن این فرایند خواستار انجام اقدامات زیر توسط دولت های عضو، ارائه دهندگان خدمات و محتوای اینترنتی و بخش صنعت شده است:
▪ مقامات دولتی باید اجازه و شرایط به کارگیری IPv۶ را در وب سایت ها و سرویس های دولت الکترونیک فراهم کرده و به تدریج به کارگیری آن را اجباری کنند. دولت ها همچنین باید برای ارائه دوره های آموزشی مرتبط در دانشگاه ها و موسسات دولتی تلاش کنند.
● وظایف ارائه دهندگان خدمات و محتوای اینترنتی:
▪ حداقل ۱۰۰ وب سایت مهم اروپایی باید تا سال ۲۰۱۰ خدمات خود را به طور کامل بر مبنای IPv۶ ارائه دهند. از سوی دیگر ISP های فعال در اتحادیه اروپا باید تجهیزات ارائه خدمات به مشتریان خود را به روز کرده و کمیسیون اروپا نیز باید از این تلاش ها حمایت کند. بدین منظور برنامه های مدونی به طور جداگانه تدوین و ارائه خواهد شد.
● وظایف بخش صنعت:
▪ آن دسته از صاحبان مشاغل که به هر نحو با فناوری IP سروکار دارند باید IPv۶ را به پلاتفورم اصلی و جدی به کار گرفته شده در تولیدات خود مبدل کنند و محصولاتی همچون دوربین ها، حسگرها و ... را به گونه ای طراحی کنند که با IPv۶ سازگاری داشته باشد. کمیسیون اروپا از سال ۲۰۰۹ به منظور بررسی میزان تبعیت صنایع از این تصمیم بررسی های خود را آغاز خواهد کرد.
بر اساس تصمیم این کمیسیون دو وب سایت Europa و Cordis اولین وب سایت های وابسته به این اتحادیه خواهند  بود که تا سال ۲۰۱۰ با استفاده از فناوری IPv۶ در دسترس کاربران قرار خواهند گرفت.
این کمیسیون تاکنون ۹۰ میلیون یورو را به تحقیقات مرتبط با IPv۶ اختصاص داده و قرار است این رقم میان موسسات و شرکت هایی که تحقیقات موثری را در این زمینه انجام می دهند، توزیع شود.
برخی کارشناسان معتقدند دخالت جدی دولت ها در این بحث نشان می دهد که سیاست باز گذاشتن بیشتر دست بخش خصوصی برای سیاست گذاری در مورد IP ها کاملا درست نبوده و ضروری است نهادهای دولتی در این زمینه یاریگر بخش خصوصی باشند. به خصوص که امروزه زندگی بشر به میزان زیادی با اینترنت و خدمات مبتنی بر وب پیوند خورده و کنترل آن را نمی توان تنها به چند شرکت خصوصی که بیشتر پیشبرد منافع خود را مدنظر دارند واگذار کرد.

نویسنده: احسان موحدیان

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات