آغاز هفته پژوهش

موفقیت روزافزون علم در شناخت جهان هدفدار و قانونمند كه با تكیه بر ابتكارات خلاقیت های به ودیعه نهاده شده از سوی خدای متعال در وجود بشر و بهره برداری از قدرت شگرف اندیشه آدمی صورت گرفته، فضای زندگی جدیدی را برای انسان ها به ارمغان آورده است. این فضای جدید و این تمدن نوظهور كه خود برخاسته از تعاملات عمیق میان تمدنی و میان فرهنگی است، موجد خواست ها، نیازها، اندیشه ها مسائل و مشكلاتی است كه به نوبه خود توسعه علم و اندیشه را می طلبند.
در این مسیر اندیشه های ژرف در قالب پژوهش های بنیادین صورت بحث پذیر به خود می گیرند و دستمایه انجام پژوهش های كاربردی می شوند تا خواست ها و نیازها را پاسخ گویند و راه حل های بهتر و بیشتری برای مسائل و مشكلات جوامع بشری پیشنهاد كنند و همین جاست كه نقش موثر و سهم به سزای بخش تحقیقات در روند تحولات جوامع آشكار می شود.
تحولات زندگی بشر در قرن بیستم نشان از گسترش روز افزون اهمیت علم و تحقیق داشت، به ویژه در نیمه دوم این قرن كشورهای صنعتی و در حال توسعه با آگاهی از نقش پژوهش در خلق فن آوری و شتاب دهی برای توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقویت و ارتقای بخش تحقیق نموده اند. از این روست كه می توان گفت بین پیشرفت بخش تحقیق و شتاب توسعه فراگیر و پایدار در هر كشور ارتباط مستقیم برقرار است.
اكنون در ابتدای قرن بیست و یكم قرار داریم و باید خود را برای چالش های فراروی آماده كنیم. كشور ما در آستانه این قرن با مشكلات عظیم اقتصادی مواجه است، تورم، بیكاری، تركیب جمعیتی جوان، وابستگی به درآمد نفت و نوسان در تصمیم گیری ها سیاست گذاری های مدیریتی تنها موارد اولیه فهرست این مشكلات عظیم اند. تجربه نشان داده است كه یافتن راه حل های پایدار برای مشكلات عظیم اقتصادی مستلزم تعریف و ارائه الگو و مدل توسعه ملی سازگار با فرهنگ، تاریخ و خصوصیات نهادی در هویت هر ملت است. این مهم بدون انجام پژوهش های گسترده و مبتنی بر اصول علمی، و صرفاً با اهداف كاملاً كاربردی دست نیافتنی است.
نقش پژوهش در توسعه همه جانبه پایدار چنان برجسته و انكارناپذیر است كه می توان آن را بدون تردید نیروی محرك توسعه در همه حوزه ها اعم از فرهنگ، اقتصاد، سیاست و جامعه دانست. اما علی رغم اعتراف و اذعان نسبت به اهمیت مقوله پژوهش، این حوزه با دشواری های ساختاری و عملكردی فراوانی مواجه است.
به طور عمده اهم مشكلات مقوله تحقیق در كشور عبارت اند از:
۱) مسایل فرهنگی:
به جرأت می توان گفت تحقیق در سطوح گوناگون كشور ما جزیی از فرهنگ نیست. نه در حوزه سیاست و اقتصاد و فرهنگ و جامعه و نه در سطح عامه مردم و خواص و مدیران و سیاستگذاران و تصمیم سازان و تصمیم گیران و مجریان، فرهنگ تحقیق وجود ندارد. این امر البته خود ناشی از دلایل متعددی است كه مهم ترین آنها عدم احساس نیاز به تحقیق به دلیل وجود وابستگی و انحصارات و عدم وجود رقابت از بعد كیفیت و هزینه در همه حوزه ها و سطوح است.
نكته قابل توجه آنكه، علی رغم تعدد مسائل مبهم و ناشناس در كشور و علیرغم وجود مشكلات متعدد در زمینه های گوناگون اجتماع، ‌پرسشها و سؤال های تحقیقاتی مورد نیاز كشور هنوز بدرستی احصا و تبیین نشده اند و با این حال متاسفانه پژوهش های انجام گرفته و در حال انجام كشور بیشتر با تكیه بر فرم صورت می پذیرد تا تكیه بر محتوا و بیشتر هدف است تا ابزار.
۲) مشكلات مالی:
از جمله سطح نازل سهم تحقیقات در تولید ناخالص ملی، سطح نازل سرمایه گذاری بخش خصوصی در فعالیت های تحقیقاتی و سطح نازل بهره برداری از ظرفیت های انسانی، مالی و فیزیكی تحقیقاتی.
۳) ضعف مدیریت:
این مشكل گسسته بودن رابطه آموزش، تحقیقات و صنعت، حاكمیت قوانین دست و پاگیر اداری و مالی، ناكارآیی در مدیریت علمی، ‌عدم تمركز در سیاستگذاری، تمركز زدایی در اجرا، ‌عدم توجه به اولویت ها و نیازهای تحقیقاتی، ضعف جامع نگر، ابتلا به روزمرگی، فقدان نگرش آینده نگر، فقدان نظام نظارت و ارزیابی بر روند توسعه تحقیقات در كشور و مسایلی از این دست تجلی می یابد.
۴) ضعف ارتباطات:
كه وجه مشخصه آن نامطلوب بودن ارتباطات میان بخش تحقیقات با اقتصاد، سیاست، فرهنگ و جامعه، ضعف ارتباط با دنیای پویای علم و فن آوری، ‌ضعف مفرط پایگاه های اطلاعات و نظام اطلاع رسانی و مانند آن است.
۵) ضعف نیروی انسانی:
كه در آن می توان به كمبود تعداد محققان، تساهل و كم كاری در ابداع و تولید دانش و تحمل نكردن مشكلات برای نیل به نتیجه تحقیق،‌ سطح نازل دانش روز در میان محققان و پژوهشگران، ضعف جایگاه معنوی و اجتماعی محققان و موارد مشابه اشاره كرد.
(البته به این فهرست می توان موارد متعدد دیگری را نیز افزود.)
آنچه در روزگار ما در حكم كیمیاست، فرهیخته ای درد آشنا، رسانه شناس و متفكر است كه از عبودیت نظریه ها و آرا و دیدگاه های مسلط غربی در حوزه رسانه، همزمان با شناخت كامل آنها رهیده باشد و عقلانیت جاری و ساری در فرهنگ و سنن و رسوم این ملت را به درستی بشناسد و دغدغه او حل مشكلات فرهنگی كشور و به ویژه ارتقای رسانه ها به جایگاه در خور باشد.

منبع : واحد مرکزی خبر