مجموعه آرامگاهی تربت شیخ جام ، تربت‌جام

زیارتگاه احمد بن ابوالحسن شیخ احمد جام (536-441 هـ.ق) در شهرستان تربت‌جام، در میان جاده مشهد به هرات قرار دارد و مشتمل بر ده بنای تاریخی است كه در اطراف یك حیاط وسیع مجتمع شده است. قبر خود شیخ، بدون هیچ‌گونه بنایی، به صورت روباز در مقابل ایوان عظیمی قرار دارد.
زیارتگاه شیخ‌احمد، یكی از بزرگ‌ترین مراكز زیارتی شرق ایران و مشتمل بر بناهای زیر است كه در قرن نهم هجری به اوج شكوفایی خود رسید. مجموعه، مشتمل بر ساختمان‌هایی است كه در اضلاع غربی و شمالی حیاطی مستطیل شكل و بزرگ گرد آمده است و در قلب مجموعه‌، گنبدخانه با ایوانی در جلوی آن قرار دارد. در طرفین ایوان، دو بنا به نام‌های مسجد كرمانی و گنبد سفید یا مسجد رواق، قرار دارند.
در جبهه غربی گنبدخانه، سراچه؛ در سمت مشرق آن مسجد عتیق، و در جبهه جنوبی، مسجد جامع جدید واقع شده است كه شبستان گنبددار آن با گنبدخانه مزار، بر روی یك محور كه از درِ ورودی مجموعه شروع می‌شود،‌ قرار دارند. در جبهه غربی صحن بزرگ مقابل ایوان مزار، بنایی موسوم به گنبد سبز كه قسمتی از مدرسه جلال‌‌الدین فیروزشاه است، قرار دارد. در جلوی مجموعه نیز سردرِ ورودی و در مقابل آن،‌ آب‌انباری واقع شده است. علاوه بر این‌ها، بناهایی شامل دو خانقاه از امیرتیمور در جبهه شرقی مزار، و مدرسه‌ای از علاءالدین محمد فریوندی - وزیر خراسان در زمان ابوسعید و طغاتیمورخان - و نیز مدرسه‌ دیگری در جبهه مقابل مدرسه‌ فیروزشاه و متصل به مسجد جامع عتیق كه توسط شخصی به نام «امیرشاه ملك» ساخته شده است،‌ وجود دارد كه به معرفی هر یك می‌پردازیم :