تحلیلی اقتصادی از تاثیر اینترنت و فناوری اطلاعات بر بازارها و موسسات بیمه‌

امروزه از هر دیدگاه که به پدیده اینترنت و پیشرفت‌هایی که در زمینه فناوری اطلاعات به وجود آمده نگریسته شود به این نتیجه می‌رسیم که این پدیده تاثیر بسزا و غیرقابل انکاری در بخش خدمات مالی عموما و بازارها و موسسات بیمه خصوصا داشته و خواهد داشت.
افزون بر این اگر روندهای مهم دیگری همچون جهانی شدن، مقررات زدایی و خصوصی‌سازی صنعت بیمه را در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که این روندها موجب تحولات مهمی در هر چه بیشتر رقابتی شدن صنعت بیمه‌ گردیده است. هدف از ارائه مقاله آن است که در آغاز روند دوباره خصوصی‌سازی صنعت بیمه در ایران اجمالا تحلیلی اقتصادی از تاثیر اینترنت و فناوری اطلاعات بر نحوه عملکرد بازارها و موسسات بیمه ارائه داده شود و ضمنا این باور رایج که توسعه استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات در صنعت بیمه موجب کاهش تدریجی و نهایتا از بین رفتن امر واسطه‌گری و واسطه‌گران سنتی در این صنعت خواهد شد را زیر سوال ببرد. تا به حال گسترش استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات در صنعت بیمه با کاهش هزینه‌های جانبی موجب ایجاد امکانات جدید و بیشتر برای واسطه‌گران (شعب، کارگزاران و نمایندگان) جدید و قدیمی در این صنعت شده است. در ادامه این بحث مطرح خواهد گردید که گسترش استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات بر ارائه خدمات و محصولات جدید بیمه‌ای نیز تاثیر مثبت خواهد گذاشت به نحوی که از نظر اقتصادی بهتر خواهد بود که در برخی از خدمات و محصولات بیمه‌ای یکجا به طور جداگانه ارائه داده شوند و یا برعکس برخی از خدمات و محصولات بیمه‌ای که به طور تفکیکی ارائه داده می‌شوند یکجا عرضه گردند.
افزون بر این، گسترش استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات در صنعت بیمه با کاهش و یا حذف موانع ورود به این صنعت و در نتیجه کاهش هزینه‌های بیمه‌گری راه‌حل بازار خصوصی را برای مهمترین دل‌نگرانی‌های دستگاه‌های نظارتی و کنترل صنعت بیمه که همانا اطمینان از ایجاد بازار برای انواع مختلف بیمه و فراهم آوردن توانایی‌های خرید آنها برای بیمه‌گذاران بالقوه است تسهیل می‌نماید.
● مقدمه‌
امروزه همگان بر این باورند که اینترنت و دیگر پیشرفت‌ها در زمینه فناوری اطلاعات بگونه‌ای شگرف برکارآمدی اقتصادی و ویژگی‌های خدمات مالی به ویژه خدمات بیمه‌ای آثار غیرقابل انکاری داشته‌اند. پیدایش پدیده صندوق پرداخت/ دریافت اتوماتیک (ATM) برای انجام وظائف صندوق‌داران بانک‌ها و استاندارد شدن و اتوماسیون عملیات اعطای تسهیلات بانکی به منظور کاهش تعداد پرسنل، ارزیابی تقاضاهای متقاضیان وام‌های بانکی از جمله کاربرد فناوری اطلاعات در صنعت بانکداری می‌باشد.
همچنین در بازارهای مالی معرفی پدیده‌هایی همچون سیستم اتوماتیک فناوری الکترونیکی سفارشات، سیستم الکترونیکی ثبت سفارشات و سیستم الکترونیکی معاملات ابراز مالی همچون سهام شرکت‌ها و اوراق قرضه دولتی و خصوصی موجب کاهش و یا جایگزینی نیروی انسانی شده‌اند. در صنعت بیمه کشورهای پیشرفته بسیاری از شرکت‌های بیمه تقریبا یک‌دهه است که مبادرت به ارائه خدمات بیمه‌ای آنلاین از جمله فروش بیمه‌نامه، تحلیل نیازهای بیمه‌ای بیمه‌گذاران بالقوه و خدمات بعد از فروش مانند نگهداری آنلاین اطلاعات مربوط به حساب هر یک از بیمه‌گذاران، مدیریت و انجام امور مربوط به ادعای خسارت بیمه‌گذاران و صدور بیمه‌نامه‌های گروهی کرده‌اند. با توجه به اینکه همزمان روند جهانی شدن و مقررات‌زدایی نیز در صنعت بیمه به جد دنبال می‌شود به نظر می‌رسد که این تحولات آثار گسترده‌ای بر صنعت بیمه جهانی در جهت هر چه بیشتر رقابتی شدن آن داشته باشد.
پس از ارائه مقدمه، در بخش دوم مقاله خلاصه‌ای از روند رو به گسترش بسیار سریع استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات و سیاستگذاری‌های مربوط در دنیای امروز ارائه خواهد گردد. در بخش سوم این باور همگانی که گسترش استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات موجب تخطئه توزیع خدمات بیمه‌ای به روش‌های سنتی می‌شود‌، زیر سوال خواهد رفت. در بخش چهارم مقاله دیگر باورهای رایج درباره آثار اینترنت و فناوری اطلاعات بر هزینه‌های موسسات بیمه بررسی خواهد گردید و دیدگاهی جایگزین درباره تاثیر اینترنت و فناوری اطلاعات بر میزان هزینه‌ها و سودآوری موسسات بیمه ارائه داده خواهد شد. سرانجام بخش پنجم به نتیجه‌گیری‌ها اختصاص خواهد یافت.
● روند استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات‌
در سطح جهانی تعداد کاربران اینترنتی از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲ به بیش از ۳۰ برابر رسید، یعنی رشد مرکب سالانه‌ای معادل ۷۵ درصد داشت. به موجب آخرین آمارهای موجود در فوریه ۲۰۰۲ بیش از ۵۴۰ میلیون کاربر فعال اینترنتی وجود داشته است که این خود ۹ درصد جمعیت جهان را نشان می‌دهد. از این گروه ۳۳ درصد کاربران آمریکای شمالی، ۳۲ درصد کاربران اروپایی، ۲۹ درصد کاربران آسیایی، ۵ درصد کاربران آمریکای لاتین و کمتر از ۲ درصد کاربران آفریقایی و خاورمیانه‌ای بودند. در حال حاضر جمعیت کاربران فعال اینترنتی در ایران طبق آخرین برآوردها در حدود ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر است.
تحقیقات مرتبط نشان می‌دهند که جمعیت کاربران اینترنتی نمونه جمعیت کل نمی‌باشد. به‌نحوی که کاربران اینترنتی معمولا افراد تحصیل کرده و با درآمد بالا هستند که علاقه‌مند به استفاده از فناوری‌های جدید می‌باشند. در برخی از کشورها مانند آمریکا حتی از نظر نژادی سفیدپوستان درصد بالاتری از کاربران را تشکیل می‌دهند. در ابتدا این موضوع ازجمله نگرانی‌های موسسات بیمه‌ای جهت استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات برای فروش محصولات و ارائه خدمات بیمه‌ای به‌صورت انبوه بود. اما انتظار می‌رود به تدریج با ارزان شدن استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات و گسترش سریع دسترسی به آن به دیگر گروه‌های اجتماعی این نگرانی رو به افول گذارد و سریعا برطرف گردد. سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی عظیمی که توسط صنعت ارتباطات در سال‌های اخیر انجام گرفته است در حال به ثمر رسیدن است به نحوی که ظرفیت پهنای باندهای اینترنتی به سرعت روبه گسترش و قیمت آن شدیدا رو به کاهش است.
● واسطه‌زدایی - واسطه‌زایی مجدد
حذف واسطه‌گران در حرفه‌ای به فرآیند واسطه‌زدایی معروف است. هنگامی که این فکر جا افتاد که بنگاه‌های اقتصادی ازجمله موسسات بیمه می‌توانند محصولات و خدمات خود را از طریق اینترنت به فروش برسانند، این باور رواج پیدا کرد که این پدیده موجب از بین رفتن واسطه‌گری و واسطه‌گران بیمه‌ای خواهد شد. زیرا هنگامی که از نظر فنی امکان آن فراهم آید که شرکت‌های بیمه بتوانند مستقیما با بیمه‌گذاران خود تعامل نمایند آنگاه قادر خواهند بود عمده و خرده‌فروشان را نادیده گرفته و در نتیجه هزینه‌های صرفه‌جویی شده را با در نظر گرفتن ساختار اقتصادی صنعت بیمه به خود و بیمه‌گذارانشان منتقل نمایند.
اما تجربه نشان می‌دهد که نه تنها در دیگر تجارت‌های الکترونیکی واسطه‌زدایی رخ نداده است بلکه برعکس عملا به‌جای آنکه شغلی حذف شود همزمان شغل‌های جدید و متفاوت دیگری ایجاد شده است. این پدیده همان پدیده‌ای است که Saffo در ۱۹۹۸ آن را پدیده واسطه‌زدایی - واسطه‌زایی مجدد (Disinter - Remediation) نامید. از دید تاریخی نوآوری در فناوری معمولا نقش کاتالیزور را در تجارت بازی کرده است.
اینترنت صرفا جدیدترین نوع‌ نوآوری است که تجارت و فناوری را در تعامل با یکدیگر قرار داده است. تعاملی که سابقه آن به چندین قرن قبل برمی‌گردد. برای نمونه می‌توان به دستگاه چاپ گوتنبرگ اشاره داشت که اختراع آن موجب تعمیم دانش مربوط به مهارت‌های اولیه مانند ریاضیات ابتدایی و حسابداری دوبل و در نتیجه ایجاد طبقه گسترده‌ای از اصناف مختلف گردید که بدون وجود آنها سرمایه‌داری غیرممکن بود. این تفکر که اگر توسط فناوری‌های جدید نیازهای بشری کارآمدتر برآورده شوند، نتیجتا انسان‌ها برای برآورد نیازهایشان فعالیت کمتری به‌کار خواهند برد نه تنها درست نیست بلکه اغلب عکس موضوع صحت دارد. لذا با کاهش هزینه‌های واسطه‌گری اغلب باید انتظار داشت که میزان واسطه‌گری افزایش یابد و نه کاهش. برای مثال اگر به پدیده وب سایت نظر افکنیم مشاهده می‌کنیم که این پدیده با کاهش هزینه‌های جانبی منجر شده است که انجام معاملات کوچکتر و منحصر به‌ فردتر توجیه اقتصادی پیدا کنند و در نتیجه امکان واسطه‌گری افزایش و نه کاهش یابد.
امروزه خرید بیمه از طریق آنلاین معمولا بدین صورت انجام می‌گیرد که بیمه‌گذار بالقوه پس از اتصال به رایانه از طریق یک کاوشگر اینترنتی مثلا MS-IP به صفحه اول سامانه‌ای مانند msn.com هدایت می‌شود. آنگاه با درج عبارت مثلا <نرخ بیمه‌های زندگی به شرط حیات> در محل جست‌وجوی صفحه و فشار کلید Enter به صفحه فهرست سامانه‌هایی که نرخ‌های بیمه‌های زندگی به شرط حیات را نشان می‌دهد هدایت می‌شود. با کلیک روی هر یک از سامانه‌ها از کاربر خواسته می‌شود که آدرس خود را وارد نماید. سپس صفحه فرم کلی تقاضای بیمه‌نامه ظاهر می‌شود و از کاربر می‌خواهد که به پرسشنامه کوتاهی پاسخ دهد. آنگاه صفحه اطلاعات مربوط به نرخ‌ها همراه با رتبه‌بندی شرکت‌های بیمه و اندازه هر شرکت و اطلاعاتی از این قبیل ظاهر می‌شود. معمولا شرکت‌های بیمه که نرخ‌های پایین‌تری ارائه می‌دهند از نظر رتبه‌بندی نیز پایین هستند. پس از ارائه اطلاعات بیشتر آنلاین، کاربر به نماینده شرکت بیمه ارجاع داده می‌شود و قرارداد از طریق تلفن منعقد می‌گردد.
با کمی دقت به فرایند فوق متوجه می‌شویم که علاوه بر شرکت بیمه یک سری از واسطه‌گران در این میان صاحب درآمد شده‌اند ازجمله سایت msn، موتور جستجوگر در صفحه اول msn و سپس سامانه‌های بیمه‌ای انتخابی. به عبارت دیگر حداقل ۳ واسطه‌گر در این میان دخیل بوده‌اند. این در حالی است که طبق روش سنتی، انعقاد قرارداد بیمه فقط به یک کارگزار یا نماینده نیازمند بود و زمان بسیار بیشتری می‌گرفت تا قرارداد منعقد شود. مضافا اینکه بیمه‌گذار احتمالا امکان مقایسه آسان نرخ‌ها و رتبه اعتباری شرکت‌های بیمه را نمی‌داشت.
جنبه مهم دیگر این چنین معامله آنلاین، افزایش شفافیت آن به ویژه برای بیمه‌گذار است. بیمه‌گذار نه تنها قادر به مقایسه نرخ‌های مختلف و انتخاب بهترین است بلکه می‌تواند شرکت‌های بیمه را از نظر توانایی مالی نیز با هم مقایسه کند. یکی از توجیهات سنتی وضع مقررات برای فرم بیمه‌نامه‌ها و نرخ آنها این بوده است که بیمه‌گذاران برای ابتیاع بیمه‌ای مناسب و بررسی نرخ‌های مختلف و همچنین مقایسه کیفیت شرکت‌های بیمه همیشه با مشکل روبه‌رو هستند. ابتیاع بیمه به روش سنتی ممکن است موجب شود که بیمه‌گذاران صرفا بر اساس تفاوت بین نرخ‌ها مبادرت به خرید بیمه نمایند و متوجه نشوند که (۱) بیمه‌نامه‌های شرکت‌های مختلف بیمه ممکن است مستقیما با یکدیگر قابل مقایسه نباشند و (۲) شرکت‌های بیمه‌ای که نرخ‌های ارزان پیشنهاد می‌کنند ممکن است خدمات آنها از کیفیت کمتری برخوردار باشند و احتمال ورشکستگی آنها بالا باشد. در حالی‌که ابتیاع بیمه آنلاین این امکان را برای بیمه‌گذار به‌وجود می‌آورد که با دید بازتر و اطلاعات بیشتری هزینه‌ها و کیفیت‌ها را با یکدیگر مقایسه نموده و آنگاه انتخاب نماید.
طریق دیگری که فرآیند واسطه‌زدایی- واسطه‌زایی مجدد ممکن است به وقوع بپیوندد این است که در برخی موارد خدمات بیمه یکجا به طور جداگانه ارائه داده شوند. برای مثال ممکن است به نفع بیمه‌گذاری باشد که بیمه راننده خودرو بدون بیمه‌نامه را از یک شرکت و بیمه شخص ثالث خودرو را از شرکت دیگری خریداری نماید.
البته توجیه صدور بیمه‌نامه یکجا ظاهرا این است که ارائه خدمات بیمه‌ای در یک بیمه‌نامه هزینه‌های جانبی و واسطه‌گری و مدیریت ریسک را کم می‌‌کند اما امروزه با کاهش فاحشی که در هزینه کسب اطلاعات به وجود آمده به نظر نمی‌رسد که چنین توجیهی لزوما معتبر باشد. برخی تحقیقات نشان می‌دهند در مورد بعضی از خدمات مالی ادغام آنها از نظر اقتصادی روش کارآمدی است در حالی که در مورد برخی دیگر بهتر است که بنگاه‌های اقتصادی فقط یک نوع خدمت ارائه بدهند و در زمینه‌ای که مزیت و صلاحیت دارند متمرکز شوند.
گسترش استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات در صنعت بیمه عاملی خواهد بود که رقابت را در این صنعت بیشتر خواهد کرد و در کنار دیگر نیرو‌های بازار نهایتا موجب پیشرفت کیفیت خدمات به بیمه‌گذاران و بیمه‌شدگان توسط کارگزاران و نمایندگی‌هایی خواهد شد که در شرایط جدید بتوانند به حیات اقتصادی خود ادامه دهند.
در بازاریابی و توزیع بسیاری از کالاها و خدمات پدیده‌ واسطه‌زدایی- واسطه‌زایی مجدد اغلب موجب به وجود آمدن سیستم شبکه‌ای شده است و این امر به نوبه خود موجب پدیده آمدن و تکامل مجموعه محصولات پیچیده‌ای گردیده است.
به طور مثال در صنعت مسافرت‌های هوایی در ابتدای امر یعنی در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ شرکت‌های هواپیمایی عادت داشتند با توسل به بازاریابی مستقیم به مسافران خود خدمت ارائه دهند اما چندی نگذشت که این شرکت‌ها دریافتند نمی‌توانند پاسخگوی افزایش تقاضای مسافران باشند. لذا با همکاری تنها شرکت معتبر کامپیوتری آن زمان تصمیم گرفتند از طریق رایانه به مشتریان خود خدمت ارائه دهند.
اگرچه چنین همکاری ثابت نمود که کارآمد است و موجب کاهش هزینه‌ها می‌شود اما به زودی تصمیم گرفته شد که خدمات رزرو بلیت برای مسافران از طریق ایجاد شبکه نمایندگی‌های مسافرتی انجام گیرد و به محض اینکه استفاده از فناوری رایانه‌ای ارزان گردید این امکان برای شرکت‌های هوایی به وجود آمد که برنامه تخفیف‌های فاحش برای مسافران با مسافر‌ت‌هایی متناوب را به اجرا در ‌آورند و از این طریق توانستند خدمات دیگری از جمله: عرضه کارت‌های اعتباری، سیستم‌ رزرو هتل و کرایه خودرو از فرودگاه، بیمه‌های حوادث و تخفیف مسافت‌های دور را نیز به اجرا بگذراند. امروزه در بازار بین‌المللی مسافرت‌های هوایی دیگر مسافران فقط مبادرت به خرید بلیت برای مسافرت به مقصد خاصی نمی‌کنند بلکه اغلب خریدار مجموعه‌ای از خدمات همچون خدمات ترابری و ارتباطات و خدمات مالی هستند. این مثال مبین این واقعیت است که شرکت‌های هوایی با همکاری دیگر شرکت‌ها از فناوری اطلاعات استفاده نمود‌ه‌اند تا واسطه‌گری بیشتری ایجاد نمایند. واسطه‌گری‌هایی که قبلا امکان آنها وجود نداشت. امروزه شرکت‌های هوایی از این روش به گسترش قرارداد‌هایی با شرکت‌های بیمه در زمینه عرضه بیمه‌هایی همچون بیمه‌های ابطال مسافرت و بیمه‌های پرواز نیز مبادرت می‌ورزند.
سیستم بازاریابی و توزیع از راه شبکه‌ در بخش خدمات مالی نیز از اهمیت خاص خود برخوردار است. از آنجا که بانک‌ها و شرکت‌های کارگزاری اوراق بهادار در مقایسه با شرکت‌های بیمه با تعداد معاملات بیشتری سر و کار دارند جای شگرفی نیست که امروزه سامانه‌های بانکی و سامانه‌های شرکت‌های کارگزاری بیشتر از ساماندهی شرکت‌های بیمه مورد استفاده خریداران بیمه قرار می‌گیرند. در سال ۲۰۰۰ ده تا از مشهورترین سامانه‌های اینترنتی بیمه‌ای فقط ۵ میلیون بازدید کننده در ماه داشتند در حالی که در همان سال ۱۰ تا از مشهورترین سامانه‌های اینترنتی بانکی و کارگزاری اوراق بهادار به ترتیب بیش از ۱۰ میلیون و ۱۸ میلیون بازدید‌کننده در ماه داشتند.
افزون بر این، آمار و ارقام نشان می‌دهند که یک کاربر به طور متوسط ۱۳ دقیقه در سامانه‌های بیمه‌ای وقت صرف می‌کند در حالی که این رقم در مورد سامانه‌های بانکی ۲۲ دقیقه و در مورد سامانه‌های کارگزاری ۳۶ دقیقه است لذا برای سامانه‌های بانکی و کارگزاری آسان‌تر است که پیام‌های بازار‌یابی خود را به جای سامانه‌های شرکت‌های بیمه در این سامانه‌ها در معرض دید کاربران بگذارند. این واقعیت موقعیتی را فراهم می‌آورد که سامانه‌های بانکی و کارگزاری سامانه‌های شرکت‌های بیمه را در سامانه‌های خود معرفی نمایند و همچنین برای شرکت‌‌های بیمه این فرصت را به دست می‌دهد که همکاری خود را با سامانه‌های مالی که دارای ترافیک بالا هستند و مایلند خدمات بیمه‌ای عرضه‌کنند قوت بخشند.
● مزیت‌های هزینه‌‌ای و سودآوری توزیع‌کنندگان اینترنتی خدمات بیمه‌ای‌
دست‌اندرکاران متفق‌القولند که فروش بیمه‌ از طریق اینترنت ارزان‌تر تمام می‌شود. صرفه‌جویی در هزینه‌های فروش، هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های اطلاعاتی، هزینه‌های خدمت‌رسانی به بیمه‌گذاران همگی موجب ارزانی بیمه می‌شوند. اقتصاددانان مدت‌ها برسر این موضوع بحث داشته‌اند که بین دو سیستم توزیع خدمات بیمه‌ای از طریق <نمایندگی‌های مستقل> و <صدور مستقیم> کدام یک به صرفه است و همیشه به شدت از این بحث پشتیبانی کرده‌اند که سیستم توزیع و فروش از طریق <نمایندگی‌های مستقل> به مراتب هزینه برتر بوده است. چنین ادعایی مبتنی بر دو استدلال است: ۱- سیستم <نمایندگی‌های مستقل> در مقایسه با سیستم <صدور مستقیم> یا سیستم <کارگزاری> به مراتب ناکارآمد عمل کرده است. ۲- ادامه حیات <نمایندگی‌های مستقل> عمدتا ناشی از حمایت‌های قانونی و مقرراتی از آنها بوده است. در مقابل اقتصاددانانی که از سیستم <نمایندگی‌های مستقل> دفاع می‌کنند <فرضیه کیفیت خدمات> را ارائه می‌دهند و چنین استدلال می‌کنند که شرکت‌های <نمایندگی‌های مستقل> بیمه‌ای معمولا خدمات خود را با کیفیت بهتر ارائه می‌دهند. لذا بیمه‌گذاران مایلند که هزینه کیفیت بهتر را بپردازند.
پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که گروه دوم با ارائه <فرضیه کیفیت خدمات> درست می‌گویند. این پژوهشگران در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که گرچه سیستم توزیع و فروش بیمه از طریق <نمایندگی‌های مستقل> گران‌تر تمام می‌شود اما از نظر آماری تفاوت معناداری بین سود شرکت‌های بیمه‌ای که از سیستم <نمایندگی‌های مستقل> استفاده می‌کنند وجود ندارد.
تحقیقات تجربی درباره آثار اینترنت بر نرخ‌های بیمه محدود می‌شود به مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۲ انجام گرفت. پژوهشگران در این تحقیق متوجه شدند که در دهه ۱۹۹۰ در حالی که نرخ مرگ و میر در حال کاهش بود نرخ بیمه‌های زندگی به شرط حیات نیز رو به کاهش گذاشت. به ویژه در سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۷ که چندین سامانه بیمه‌ای شروع به کار کردند و نرخ بیمه‌های زندگی به شرط حیات را عرضه نمودند. این محققین برای آن که دریابند که آیا ارتباط معنی‌داری چه از نظر آماری و چه از نظر اقتصادی بین دو پدیده کاهش نرخ بیمه‌های زندگی به شرط حیات و شروع به کار سامانه‌های بیمه‌ای وجود دارد، اطلاعات مربوط به میزان استفاده خانوارها از اینترنت و اطلاعات مربوط به هزینه خرید این نوع بیمه‌ها را طی سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ با هم تطبیق دادند. یافته تحقیق این بود که با ثابت فرض کردن دیگر متغیرها رابطه معکوس بین هزینه‌ بیمه‌های زندگی به شرط حیات و میزان استفاده از اینترنت وجود دارد. افزون بر این، پژوهش نشان داده است که تا سال ۱۹۹۷ صرفه‌جویی سالانه خریداران بیمه‌های زندگی به شرط حیات در آمریکا بین ۱۱۵ تا ۲۱۵ میلیون دلار بوده است.
شکی نیست که با گذشت زمان و ادغام هر چه بیشتر و کامل‌تر تجارت الکترونیکی با صنعت بیمه در کشورهای پیشرفته این امکان برای پژوهشگران به وجود خواهد آمد که آثار تجارت الکترونیکی بر هزینه‌های بیمه و سودآوری بیمه‌گران اندازه‌گیری شوند و انتظار می‌رود که با رقابت بیشتری که در نتیجه الکترونیکی شدن تجارت به وجود می‌آید تفاوت بین درآمدها و هزینه‌ها و سود بین انواع روش‌های توزیع خدمات و محصولات بیمه‌ای هر چه بیشتر کمتر شود.
● خلاصه و نتیجه‌گیری‌ها
اهمیت روزافزون تجارت الکترونیکی واقعا رویداد مهمی برای بازارهای بیمه و نهادهای بیمه‌ای به شمار می‌رود. کاهش هزینه‌ جمع‌آوری و فرآوری اطلاعات و در نتیجه گسترش اینترنت و فناوری اطلاعات این امکان را برای بیمه‌گران به وجود می‌آورد که ریسک‌ها دقیق‌تر و کارآمدتر طبقه‌بندی و نرخ‌گذاری شوند و ارزان‌تر مبادرت به صدور بیمه‌نامه‌ و پرداخت خسارت نمایند. رقابت ناشی از رواج تجارت الکترونیکی باعث می‌شود که بیمه‌گران صرفه‌جویی‌هایی که در هزینه‌ها عایدشان می‌شود را به شکل کاهش حق بیمه به بیمه‌گذاران خود منتقل نمایند و از این طریق به گسترش بیمه‌های خصوصی کمک اساسی شود. گسترش تجارت الکترونیکی موجب می‌شود که بیمه‌گران بیشتر از محصول محوری به مشتری محوری روی آورند. از آنجا که هزینه‌ جستجو برای بیمه‌گذاران کمتر خواهد شد، شفافیت در نرخ‌گذاری و کیفیت محصولات و خدمات بیمه‌ای بیشتر خواهد گردید. این امر به نوبه خود موجب تقویت انضباط در بازار رقابتی بیمه خواهد شد.
بدین معنی که بیمه‌گذاران دیگر اکراه کمتری نسبت به تغییر بیمه‌گر خود نشان خواهند داد و موجب تشویق بیمه‌گران خواهد شد که روش‌های مختلف نرخ‌گذاری مانند روش مزایده معکوس را تجربه کنند. طبق روش مزایده معکوس این بیمه‌گران هستند که برای گرفتن بیمه بیمه‌گذار با پیشنهاد نرخ ارزان‌تر به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. گرچه این احتمال وجود دارد که برخی از نمایندگی‌ها و کارگزاران در یک چنین جوی دوام نیاورند اما یقینا نمایندگی‌ها و کارگزاران دیگر خود را با شرایط جدید تطبیق داده و به کار خود رونق خواهند بخشید. افزون بر این، به واسطه کاهش هزینه‌های جانبی تجارت الکترونیکی موجب خواهد شد که محصولات و خدمات بیمه‌ای حتی بیش از پیش در معرض واسطه‌گری قرار بگیرند و در نتیجه تعداد واسطه‌گران زیاد شود. تجارت الکترونیکی همچنین آثار مثبت بر طراحی و تولید و عرضه محصولات بیمه‌ای خواهد داشت و در نتیجه به بیمه‌گذاران انعطاف بیشتری در مدیریت ریسک‌هایی که با آنها مواجهند خواهد داد.
فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی همچنین ممکن است برای سازمان‌های نظارتی و قانونگذاری بیمه چالش‌هایی به وجود آورد. فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی با آسان کردن امر مقایسه بین نرخ‌های بیمه و خدمات و محصولات بیمه‌ای بین بیمه‌گران مختلف توانایی بازار خصوصی را در حل مشکلات ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی که بین بیمه‌گذاران و شرکت‌های بیمه وجود دارد را تقویت می‌کند و تا حدی که این موضوع کارآمدی اطلاعاتی را در بازارهای بیمه تقویت می‌کند زحمت سازمان‌های نظارتی و قانونگذاری صنعت بیمه را برای کنترل نرخ‌ها و تنظیم فرم‌های بیمه کمتر می‌کند و در نتیجه منابع این سازمان‌ها می‌تواند در عوض بر نحوه عملکرد بازار بیمه و جلوگیری از ورشکستگی بیمه‌گران متمرکز شود.
از دید کلی می‌توان ادعا نمود که اینترنت و فناوری اطلاعات می‌تواند سهم به سزایی در ارتقای کارآمدی بازارهای بیمه و نهاده‌های بیمه‌ای داشته باشد و با کاهش هزینه‌های جانبی و اطلاعات به نفع بیمه‌گذاران تمام شود. فناوری اطلاعات و اینترنت با کاهش هزینه خرید بیمه می‌تواند موجب افزایش تقاضا برای آن شود.
اگر کاهش هزینه‌های بیمه‌ای را بتوان به بیمه‌گذاران انتقال داد آن گاه شرکت‌های بیمه نه تنها بهتر قادر خواهند بود خسارات را پوشش دهند بلکه این امکان را برای جامعه به وجود خواهند آورد که بیشتر مبادرت به اقدامات احتیاطی و جلوگیری از وقوع ریسک بنمایند

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات