اقتصاد آمریکا در دستان بانکداری الکترونیکی

بانکداری الکترونیکی را می توان استفاده از فناوری پیشرفته شبکه ها و مخابرات برای انتقال پول در سیستم بانکداری تعریف کرد. در تعریفی دیگر بانکداری الکترونیکی عبارت است از ارائه کلیه خدمات بانکی به صورت الکترونیکی و از طریق واسطه های ایمن و بدون نیاز به حضور فیزیکی مشتری است. بانکداری الکترونیکی در واقع اوج استفاده از فناوری انفورماتیک در جهت حذف دو قید زمان و مکان از خدمات بانکی است. یکی از مهمترین زیرساخت های بانکداری الکترونیکی و بانکداری اینترنتی وجود مراکز نگهداری داده ها یا همان data center هاست. در این مکان ها امکانات حفاظتی و امنیتی و همچنین سرورهای بسیار قوی که توسط خطوط پرسرعت مخابراتی با اینترنت در ارتباط هستند، وجود دارد.دولت آمریکا به منظور ارتقای ضریب ایمنی مراکز اطلاعاتی، بانک های اطلاعاتی و کارگزاران شبکه خود را در مکان هایی با امنیت بالا نگهداری می کند.
بعضی از این اماکن محوطه های وسیعی در اعماق کوه های راکی، در نقاط پنهانی از اعماق صحراهای نوادا و آریزونا، در زیر یخچال های آلاسکا و در اعماق اقیانوس ها هستند.این نقاط با شدیدترین تدابیر امنیتی حفاظت می شوند، از طرف دیگر پیش بینی های ایمنی تهدیدات فیزیکی از جمله آتش سوزی و بلایای طبیعی را به حداقل رسانده است. تجهیزات حفاظتی، امکان دستبرد یا آسیب هوشمندانه فیزیکی را کاهش داده است. در این اماکن خطوط متعدد فیبرنوری با پهنای باند بالا بالاترین سرعت انتقال داده و اطلاعات را تامین می کنند. تجهیزات پرسرعت مانند ابرکامپیوترها و پردازنده های بسیار سریع و موازی بالاترین سرعت دسترسی را در اختیار می گذارند. سیستم های پیشرفته تنظیم دما و حرارت، تنظیم رطوبت و کنترل ترکیبات هوای محیط بهینه ترین شرایط را برای کار تجهیزات مهیا می سازند و تجهیزات مانیتورینگ دقیق، لحظه به لحظه وضعیت های مختلف را کنترل و بازنگری می کنند. مشاور امور مصرف کنندگان فدرال رزرو آمریکا، پول الکترونیکی را به این عنوان توصیف کرده است: «پولی است که به صورت الکترونیکی حرکت کرده و به گردش درمی آید، می تواند به صورت کارت هوشمند یا کارت هایی که در آنها ارزش ذخیره شده یا کیف پول الکترونیکی ارائه شود. همچنین می تواند در پایانه فروش استفاده شده یا بدون دخالت هیچ شخص دیگری و مستقیماً به صورت شخص به شخص مورد استفاده قرار گیرد و نیز می تواند از طریق خطوط تلفن به سوی بانک ها یا دیگر ارائه دهندگان خدمات یا صادرکنندگان (پول الکترونیکی) به حرکت درآمده یا خرج شود.» از تعریف و توصیف بالا می توان نتیجه گرفت پول الکترونیکی یک مکانیسم پرداخت ارزش ذخیره شده یا پیش پرداخت شده است که در آن مقداری از وجوه یا ارزش که برای مصرف کننده قابل استفاده است در یک وسیله و قطعه الکترونیکی ذخیره شده و در تصرف مشتری است. ارزش الکترونیکی توسط مصرف کننده و مشتری خریداری می شود و هر بار که مستقیماً به دستگاه های دیگر متصل شود یا مصرف کننده از دستگاه استفاده کند تا از طریق پایانه فروش یا حتی از شبکه های کامپیوتری همانند اینترنت خریدی را انجام دهد، از موجودی آن کاسته می شود.
به طور کلی بانکداری و عملیات برون مرزی با دو جهت گیری ایجاد می شود: یکی انجام عملیات مالی به ظاهر مستقل ولی برنامه ریزی شده است که می تواند بسیاری از عملیات تجاری را که کشورهای کوچک به علت تحریم یا علل دیگر نمی توانند انجام دهند، از طریق این موسسات تامین شوند. جهت گیری دیگر انجام عملیاتی است که برای شناسایی عملیات مالی کشور رقیب، از سوی این موسسات انجام می گیرد.در حال حاضر بانکداری اینترنتی هنوز گسترش قابل ملاحظه ای در رابطه با بانکداری برون مرزی نیافته است. با توجه به برخی بررسی ها در خاتمه سال ۲۰۰۰ ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی در آمریکا بر بانک های عمده متمرکز بوده است. ۶۲ درصد بانک های آن کشور دارای سایت اینترنتی بوده اند و ۳۷ درصد آنها معاملات اینترنتی ارائه می دادند که این ارقام در مقایسه با سه ماهه آخر سال ۱۹۹۹(با حجم ۲۰درصد) افزایش چشمگیری را نشان می دهند. در آمریکا بانک هایی که خدمات بانکداری اینترنتی را ارائه می دهند، بیش از ۹۰ درصد دارایی های سیستم بانکداری را به خود اختصاص داده اند. به علاوه ۱۸ درصد از بانک ها، طرح های جدیدی را برای ارائه بانکداری اینترنتی از اواسط سال۲۰۰۱ داشته اند. بانک های بزرگ تر خواهان ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی گسترده تر و متنوع تری هستند که تقاضای وام و خدمات واسطه گری را نیز شامل می شود.
با وجودی که اغلب مشتریان بانک ها در بانک هایی که خدمات بانکداری اینترنتی را ارائه می دهند حساب دارند، این مشتریان هنوز محدود بوده و به حدود چهار درصد کل مشتریان بانک ها می رسد. اگرچه این ظرفیت محدود به نظر می رسد اما بخش قابل توجهی از آن می تواند به عملیات برون مرزی اختصاص داشته باشد.در این حال، تعداد بانک های مجازی نیز اندک باقی مانده است به طوری که تا جولای ۲۰۰۱، حدود ۹ بانک مجازی با اساسنامه مستقل و ۲۰ بانک مجازی با علامت تجاری خاص خود در آمریکا فعالیت کرده اند. کشورهای آسیایی نیز برای اولین بار دو بانک مجازی خود را در سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ معرفی کرده اند. اتحادیه اروپا دارای چندین بانک مجازی فعال است که یا به طور مستقل مجوز تاسیس گرفته اند و یا تابعه یا شعبه بانک های مرسوم (brick-and-mortar) تجاری هستند. این بانک ها در عین حال زمینه خوبی را برای عملیات مالی برون مرزی فراهم می کنند.بانک های مجازی ممکن است به مجموعه ای از مجوزهای تاسیس شعب بانک مجازی یا بانک مرسوم در هر کشوری که خدمات بانکی ارائه کرده و اقدام به سپرده پذیری می کنند، نیاز داشته باشند. این روش در اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا متداول است. چنانچه یک بانک مجازی که در خارج از این مجموعه قانونگذاری مجوز فعالیت کسب کرده باشد و بخواهد به ارائه خدمات بانکداری برون مرزی و سپرده پذیری در این کشورها بپردازد، می تواند در ابتدا اقدام به تاسیس یک یا چند شعبه مجاز بر اساس قوانین خاص آن منطقه کند. این ضابطه نه فقط برای بانک های مجازی رعایت می شود بلکه شامل حال بانک های سنتی و دارای سیستم دوگانه خارجی که مشتریان داخلی دارند نیز می شود. به طور کلی همه بانک های برون مرزی ازاین قاعده پیروی می کنند. اصولاً تعیین زمان ارائه خدمات رایانه ای یک بانک که نیاز به مجوز در یک کشور یا منطقه خاص دارد، در صورت خدمات دهی اینترنتی (در مقایسه با بانکداری مرسوم) دشوارتر است. برای مثال وقتی که یک بانک مجازی در کشور «الف» مجوز فعالیت می گیرد، نمی تواند در کشور «ب» نیز مبادرت به پذیرش سپرده گذار کند (مثلاً مشتریان از طریق ارسال چک به آدرس بانک مذکور در کشور «الف» اقدام به سپرده گذاری کنند). گزینه سپرده گذاری از طریق باجه های خودپرداز در کشور «ب » به احتمال قوی سپرده گذاری در کشور «ب » محسوب می شود.کشورهای مختلف در مبارزه با فعالیت های پولشویی اقدام به انتشار قوانین و مقررات در خصوص شناسایی مشتریان کرده اند. در برخی کشورها مقرراتی که پیش از این بانکداری پستی یا تلفنی وجود داشته با روش مشابه به بانکداری الکترونیکی منطبق شده است. کنترل و نظارت بر معاملات الکترونیکی مستقیم به هوشیاری بیشتری نیاز دارند.
ضوابط پیشنهاد مشابه آنهایی است که برای ستیز با تطهیر پولی از طریق فعالیت های بانکی مرسوم مورد استفاده قرار می گیرد اما به دلیل آنکه معاملات می توانند در همه جا واقع شوند، به توجه بیشتری نیاز دارد. به ویژه در مورد معاملات کاملاً خودکار که امکان نظارت به موقع بر فعالیت های پولشویی را فوق العاده دشوار می کند. باید فعالیت حساب هر مشتری را در صورتی که با روند غیرطبیعی معاملات همراه باشد، گزارش کند.بر اساس گزارش FATF در سال ۲۰۰۰ یکی از دیگر نگرانی های مرتبط با پولشویی از طریق بانکداری الکترونیکی، وجود چارچوب های مقرراتی یا بازرسی مورد نیاز در تحقیق و تعقیب فعالیت های پولشویی است. طبیعت جهانی بانکداری الکترونیکی آن را در هماهنگ کردن چارچوب های قانونی و مقرراتی بین المللی با هدف اجتناب از ایجاد بهشت های امن برای فعالیت های جنایتکارانه مهم تر می سازد از این رو FATF، تلاش برای یکسان سازی استانداردها و چارچوب های قانونی را توصیه می کندو در این حال لازم است عملیات برون مرزی برای تداوم فعالیت خود به کلیه ضوابط توجه داشته باشد. براساس تحقیقات انجام شده، مزایای بی شمار موجود در پول الکترونیکی باعث شده است گردش مالی جهان در سال ۲۰۰۲ به واسطه تجارت الکترونیکی معادل دو هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار باشد و از آن سال تاکنون هرساله ۵۰ درصد به حجم آن افزوده شود. این افزایش به گونه ای بود که این رقم در سال ۲۰۰۶ به ۱۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد دلار رسید. همچنین معادل ۷۰ درصد مبادلات تجاری در جهان از طریق پول الکترونیکی انجام شده، ۲۰ درصد از طریق چک و اسناد بهادار و ۱۰ درصد از طریق اسکناس و پول نقد صورت پذیرفته است. سالانه چهار درصد گردش مالی کارت های اعتباری سوخت می شود و کارشناسان اقتصادی برآورد کرده اند اگر هزینه سوخت گردش مالی کارت های اعتباری تا هفت درصد هم باشد، باز به صرف اقتصاد جامعه است که این روش پرداخت و دریافت در مبادلات تجاری جریان داشته باشد.

میثم لطفی
منبع: www.cnn.com سال ۱۳۸۷

منبع : روزنامه سرمایه