تکرار اشتباه اسرائیل

لبنان قربانی ژئوپولتیك بی رحم خاورمیانه است. تاریخ دخالت اسرائیل در امور همسایه شمالی اش، درس هایی را كه این دخالت داشته است، تكرار می كند. رهبرانی كه این درس ها را نادیده می گیرند، بیشتر احتمال دارد كه این اشتباهات را تكرار كنند. اما یكی از تصمیم های عاقلانه كه اسرائیل در رابطه با لبنان گرفت، عقب نشینی نیروهایش در سال ۲۰۰۰ پس از تحمل ۱۸ سال رنج و مرارت بود.مقایسه های زیادی میان نزاع كنونی و حمله ناشیانه به لبنان در سال ۱۹۸۲ صورت گرفته است. اما آموزنده ترین مقایسه مربوط است به تهاجم اخیر و حمله ای كه شیمون پرز در آوریل ۱۹۹۶ رهبری كرد. تهاجمی كه عملیات خوشه های خشم نام گرفت. هر دو تهاجم پیش زمینه های یكسانی داشتند و به منظور دستیابی به اهداف سیاسی از دیپلماسی دوری گزیده و به نیروی نظامی تكیه كردند. طی هر دو تهاجم رهبران غیرنظامی به منظور افزایش محبوبیت خود در افكار عمومی اسرائیل و بدون اشكال تراشی، توصیه ارتش را پذیرفتند.شیمون پرز كه پس از ترور اسحاق رابین نخست وزیر شده بود، تلاش كرد تا تصویر دیگری از خود ارائه كند و از آقای صلح به آقای امنیت تبدیل شود.
ایهود اولمرت هم كه جانشین آریل شارون ستیزه جو است، تلاش دارد تا ثابت كند زمانی كه موضوع امنیت اسرائیل در میان است، می تواند بسیار مصمم و خشن باشد.نظامیان اسرائیل همیشه در روند سیاست سازی نفوذ داشته اند. اما این نفوذ امروزه بدون افسار است. هنگامی كه حزب الله دو سرباز اسرائیلی را به اسارت گرفت، اولمرت یك طرح نظامی را به كابینه امنیت اسرائیل ارائه كرد اسرائیل ۱۵ زندانی لبنانی را در اختیار دارد، اما گزینه مذاكره بر سر مبادله اسرا از همان ابتدا به هیچ وجه مطرح نبود. در هر دو تهاجم خرد كردن و نابودی حزب الله اصلی ترین هدف بود و در هر دو اهداف واقع گرایانه نبودند. در سال ۱۹۹۶ تلاش می شد به شهروندان جنوب لبنان فشار آورده شود تا آنها نیز به دولت لبنان فشار بیاورند كه در نهایت دولت لبنان نیز سوری ها را مجاب سازد حزب الله را محدود كرده و برای نیروهای اسرائیلی مستقر در جنوب لبنان مصونیت ایجاد كنند. خلاصه آن كه این طرح تلاش داشت تا سوری ها را مجبور كند به عنوان ژاندارم اسرائیل در لبنان عمل كند. سوریه زیربار نرفت و حزب الله قوی تر و قوی تر شد.گفته می شود كه هدف از تهاجم اخیر به سوریه نابودی حزب الله است. این هدف نیز كاملا فاقد واقع گرایی است. هیچ نوع فشار نظامی نمی تواند خلع سلاح حزب الله را در پی داشته باشد. دولت لبنان یك ائتلاف شكننده است كه دو نماینده حزب الله را نیز در خود دارد. ارتش لبنان در جنوب این كشور قدرت و مشروعیت ندارد و هر نوع تلاش برای خلع سلاح حزب الله در این منطقه می تواند موجب قیام گروه هایی شیعی شود.
حزب الله در لبنان به هیچ وجه یك سازمان تروریستی محسوب نمی شود، بلكه همه آن را یك جنبش مقاومت اسلامی معتبر و موثر می دانند. این حزب الله و نه ارتش لبنان بود كه توانست نیروهای قدرتمند نظامی اسرائیل را با خفت و خواری در سال ۲۰۰۰ از لبنان بیرون براند. حزب الله به جامعه شیعی محروم و فقیر قدرت بخشید. اسرائیل برای این كه حزب الله را نابود كند باید تمام شیعیان لبنان را بكشد.هر دو تهاجم اسرائیل به لبنان شامل هدف قرار دادن غیرنظامیان بود كه نقض آشكار قوانین جنگ محسوب می شود. در عملیات خوشه های خشم استراتژی اسرائیل مترادف بود با شخم زدن یك باغ با یك بولدوزر. «دن هالوتس» فرمانده عملیات كنونی به لبنان، فرمانده سابق نیروی هوایی اسرائیل و از طرفداران اصلی به كارگیری نیروی هوایی علیه غیرنظامیان است. در سال ۱۹۹۶ نیروهای اسرائیلی ۴۰۰ هزار غیرنظامی را از خانه هایشان آواره كردند. در حمله اخیر تعداد آوارگان بیش از ۸۰۰ هزار نفر است كه به این رقم باید ۵۱۵ كشته و بیش از سه هزار تن زخمی را نیز افزود. بخش عمده این تلفات كودك هستند.
در سال ۱۹۹۶ قتل عام شهروندان عملیات خوشه های خشم پایانی ننگین را در پی داشت. ۱۰۲ آواره كه به اردوگاه سازمان ملل در قانا پناه برده بودند، توسط بارانی از بمب كه بعدها از سوی عفو بین الملل اقدامی عمدی خوانده شد، به قتل رسیدند. این قتل عام به معنای یك پیروزی قاطع برای حزب الله بود. فشارهای بین المللی آمریكا را مجبور كرد تا به منظور جلوگیری از ادامه خونریزی ها درصدد برقراری آتش بس برآید. عملیات خوشه های خشم یك شكست سیاسی، نظامی و اخلاقی بود.دو هفته پیش بمباران اسرائیل در همان شهر قانا دست كم موجب مرگ ۲۸ بیگناه شد. بار دیگر جهان این اقدام اسرائیل را محكوم كرد.
با این حال این بمباران نقطه پایان تهاجم اخیر به لبنان نبود. حزب الله به محض این كه اسرائیل اعلام آمادگی كند، آتش بس را به اجرا در خواهد آورد. اما آمریكا كه چراغ سبز ادامه تهاجم به لبنان را به اسرائیل نشان داد، هنوز با پایان خشونت ها مخالف است، هر چند كه در تلاش برای آن چه آتش بس پایدار خوانده است، مشاركت دارد. تاكنون آمریكا به جای آن كه بخشی از یك راه حل باشد، خود بخشی از بحران بوده است. اسرائیل هرگز در تاریخ خود با چنین سهل گیری از سوی آمریكا كه امروز شاهد آن است، مواجه نبوده است.تاثیر این تهاجم بی رحمانه مانند سال ۱۹۸۲ علیه مردم لبنان، این خواهد بود كه نسل جدیدی از جوانان خشمگین پا به عرصه وجود بگذارند و زندگی خود را وقف مقاومت كنند.
كشتن كودكان كاری اشتباه است. جنگ علیه ترور نمی تواند با دولت منتخبی كه به مثابه یك سازمان تروریستی عمل می كند، به پیروزی برسد. جنگ امری كاملا جدی است كه سرنوشت آن تنها به دست ژنرال ها رقم خواهد خورد.

آوی شلیم* استاد محقق در كالج آنتونی آكسفورد و نویسنده كتاب «دیوار آهنین: اسرائیل و جهان عرب»
منبع: اینترنشنال هرالد تریبیون
ترجمه: نیره محمودی

منبع : روزنامه شرق