آخرالزمان را باور کنیم

«آخرالزمان» اصطلاحی است كه طی سالهای اخیر بارها شنیده ایم و هر چه پیش می رویم بر كاربرد آن افزوده می شود. گرچه آخرالزمان از اعتقادات خاص شیعه است و ریشه در تفكر اسلامی دارد اما منحصر به مسلمانان نیست و معادلهای این كلمه، در ادیان دیگر كاربرد وسیع و متنوعی دارد. حتی در مكاتب و مباحث سیاسی غیر دینی نیز بحثهای متعددی راجع به آن صورت گرفته است.
آنچه كه در بین تمامی ادیان و حتی مكاتب غیر دینی راجع به «آخرالزمان» مشترك است، اشاره به مقطعی از تاریخ انسان است كه در آن، بشر به عالی ترین برنامه و اسلوب اداره زندگی اجتماعی دست یافته و به وسیله آن فصل نوینی از همزیستی متعالی توأم با صلح، آرامش، عدالت و رفاه جهانی را آغاز می كند. تأكید ادیان و فرهنگهای متأثر از آن بر اجتماع انسانها در قالب «مدینه فاضله»، «آرمان شهر»، «شهر سالم»، «اورشلیم»، «اتوپیا» و... دقیقاً مبتنی بر همین اعتقاد است. البته یكی از وجوه تمایز اعتقاد به آرمان شهر و جامعه موعود بر پایه ادیان الهی با اعتقاد به این موضوع بر پایه مكاتب دست ساز بشر (مكاتب اومانیستی)، دیدگاه های ارائه شده در زمینه ریشه تأسیس چنین جامعه ای است. پیروان ادیان آسمانی، ریشه آن را در «ظهور منجی آخرالزمان» می دانند و پیروان ایسمهای منحرف غیر دینی، آن را ثمره سیر تكاملی جوامع انسانی دانسته و پایان تاریخ می نامند.۱
به هر حال آنچه مسلم و انكارناپذیر است، انتظار تمام عالم برای فرا رسیدن روز موعود و نجات انسان از پلیدیها و زشتیها و آغاز حكومت صالحان بر كره خاكی است و البته مترقی ترین، كامل ترین و صحیح ترین باور، اعتقاد آخرالزمانی شیعه مبنی بر ظهور امام دوازدهم(ع)، حجت غایب، حضرت ولی اللَّه الاعظم، ارواحنا فداه، می باشد.
شیعیان براساس وعده های داده شده از سوی رسول اكرم(ص) و ائمه طاهرین(ع) منتظر تحقق موعد قیام و ظهور قائم آل محمد(ع) هستند و برای این انتظار نیز تكالیف و وظایفی دارند. فرهنگ انتظار طی قرون گذشته، نیروی محركه خیزشهای بزرگ عدالت خواهانه و ظلم ستیز بوده كه قیام شكوهمند امام راحل(ره) را می توان آخرین آن نامید. از سوی دیگر روایات و متون متعدد، نشانه های مختلفی را برای مشخص نمودن احوالات آخرالزمان و اشاره به عصر ظهور ذكر كرده اند كه این بخش، همیشه مورد توجه خاص و عام بوده است.
در سالهای اخیر مباحث پیرامون فرا رسیدن دوره آخرالزمان در میان پیروان ادیان مختلف رشد چشمگیری یافته كه اعتقاد به رجعت و ظهور مسیح در سال ۲۰۰۰ میلادی در میان برخی از فرق مسیحی، از آن جمله بود. همچنین اعتقادات بحث انگیز مسیحیان انجیلی (مسیحیان صهیونیست و یهودیان درباره آخرالزمان و طرح تفكرات جنجالی همچون نبرد آرماگدون (هرمجدون)، تخریب مسجدالاقصی و... از این دست است. ارائه عجولانه نظریه هایی همچون پایان تاریخ، به منظور منحرف نمودن تفكر فطری منجی خواهی نیز دلیل بر رشد همین باور ارزیابی می شود. البته هدف این نوشتار پرداختن به این دسته از مطالب نیست و واشكافی آنها نیاز به مباحث مشروح جداگانه ای دارد، اما توجه به موارد یاد شده لازم است، تا بدانیم احساس فرا رسیدن آخرالزمان در تمام ادیان شكل گرفته است.
آنچه در اینجا مورد توجه است، باور نزدیك بودن تحقق وعده ظهور مهدی موعود(ع)، در بین اكثریت شیعیان و محبین خاندان عترت(ع) است. شواهد و مستندات قابل توجه دلالت بر این امر دارند كه این مسئله از حد یك آرزو و امید صرف فراتر رفته و به لطف ذات احدی در حال فرا رسیدن و محقق شدن است. ان شاءاللَّه.
به نظر می رسد برای اثبات این مدعا ذكر نكاتی كه در زیر می آید كفایت كند:
اول، آیت الله ناصری در سخنرانی ای در مدینهٔالنبی كه در رجب سال گذشته صورت گرفته مطالبی را در زمینه بشارت به نزدیكی ظهور حضرت بقیهٔاللَّه الاعظم(ع) بیان كرده اند. این مطالب كه به نقل از حضرت آیت الله العظمی بهجت می باشد به این شرح است:
من خراسان بودم، یكی از دوستان ما كه تشرف دارد محضر حضرت [صاحب الزمان(ع)] به منزل ما آمد، از او پرسیدم: شما تازگی تشرف محضر حضرت داشته اید؟، فرمودند: بله. عرض كردم: راجع به ظهور سؤال نكردید؟ فرمودند: چرا. گفتم: حضرت چه فرمودند؟ گفت: من از حضرت سؤال كردم: یابن رسول اللَّه ظهور چه وقت خواهد بود؟ فرمودند: نزدیك است. عرض كردم: من هم درك می كنم ظهور شما را؟ حضرت فرمودند: پیرمردتر از شما هم درك می كنند ظهور مرا (ان شاءاللَّه). آیت الله بهجت فرموده بودند آن پیرمرد كه تشرف به محضر حضرت دارد حدود ۶۰ سال سن دارد!.
سپس آیت الله ناصری خطاب به مخاطبان می گوید:
خدا می داند زمان ظهور نزدیك است.۲
دوم، حضرت آیت الله العظمی مكارم شیرازی فرموده اند:
همانطور كه برای حضرت مهدی(ع) یك غیبت صغرا و یك غیبت كبرا است؛ یعنی درست مانند آفتاب [كه] وقتی می خواهد پنهان شود ابتدا قرص خورشید پشت افق پنهان می شود ولی هوا نیمه روشن است و كم كم این روشنایی برچیده و تاریك می شود، برای ظهورش هم یك ظهور كبرا و یك ظهور صغرا است؛ مانند موقعی كه آفتاب می خواهد طلوع كند قرص خورشید هنوز پیدا نشده اما هوا نیمه روشن است و بعد خورشید دیده می شود. مرحله غیبت ایشان در دو مرحله واقع شده است و ظهور ایشان هم ظهور صغرا و هم ظهور كبرا دارد. در ظهور صغرا توجه مردم به امام زمان(ع) زیاد می شود و همه جا صحبت از امام زمان (ع) است و جلسات امام زمان(ع) پر شور می شود و بحثهای امام زمان (ع) همه جا را می گیرد. وضع طوری می شود كه مردم تشنه و آماده می شوند. ما تصور می كنیم كه در این عصر و زمان؛ ما ان شاءاللَّه در بین الطوعین ظهور حضرت مهدی(ع) قرار داریم. من فراموش نمی كنم پنجاه سال قبل مؤسساتی كه به نام حضرت مهدی(ع) بود خیلی كم بود و كتابهایی كه درباره حضرت مهدی(ع) نوشته شده بود به اندازه امروز نبود و سخن از امام مهدی(ع) به این گستردگی نبود، اگر كسی چهل یا پنجاه سال قبل مسجد جمكران می رفت در بهترین شبها ده یا بیست نفر بودند اما الان صدها نفر در بعضی از شبهای حساس هستند. ما به سوی طلوع كبرا پیش می رویم.۳
سخنان فوق از بزرگانی است كه ما به راستگویی و تقوای آنها اعتماد كامل داریم و ضمناً این مطالب در لفافه و ابهام بیان نگردیده بلكه صراحتاً نوید نزدیك بودن زمان ظهور را می دهد.
در خصوص توجه خاص به امام مهدی(ع)، ذكر این نكته مناسب است كه در دیداری كه حجهٔالاسلام ری شهری نماینده ولی فقیه در امور حج به همراه دست اندركاران حج گذشته، با مقام معظم رهبری داشتند، آقای ری شهری یكی از ویژگیهای حج امسال را توجه ویژه حجاج تمام كشورها به امام زمان(ع) برشمرد.۴
اكنون سؤال این است كه در این شرایط وظیفه ما به عنوان جامعه شیعی كه خود را پیرو و سرباز آن حضرت می دانیم و نیز براساس وعده های داده شده كه اصل سپاه حضرت مهدی(ع) متشكل از ما (یاران سید خراسانی كه ۲۰۰ هزار تا یك میلیون نفر ذكر گردیده است) چیست؟
وظایفی كه شیعیان در آستانه ظهور دارند، متعدد و مختلف است و لازم است كارشناسان موضوع به تبیین، معرفی و تبلیغ آن بپردازند. در اینجا بخشی از وظایفی مد نظر است كه به گسترش فضای منجی خواهی می انجامد. آیت الله مكارم در ادامه مطالب فوق، این بخش از وظایف را برشمرده اند. ایشان می فرمایند:
اگر می خواهیم به آن ظهور كمك كنیم، این ظهور صغرا را توسعه دهیم. همین بحثهای مختلف درباره حضرت را میان جوانان، بزرگسالان، زنان، مردان، مسلمانان و غیر مسلمانان توسعه دهیم و به اینترنت بكشانیم. خلاصه با امواج، نام مهدی(ع) را به همه دنیا برسانیم و این ظهور صغرا را پررنگ كنیم تا نام حضرت مهدی(ع) در همه جلسات حضور پیدا كند. من معتقدم اگر این كار را بكنیم این یك مصداق عملی دعای تعجیل فرج می شود.۵
بیان فوق، كلید اصلی راهكار انجام وظیفه است و مابقی كار، اجرایی كردن آن است. در سالهای اخیر مكرراً مباحثی را راجع به «جنبش نرم افزاری» شنیده ایم، خصوصاً در فرمایشات مقام معظم رهبری بارها به آن اشاره شده است. ما در حوزه مهدویت و انتظار ظهور نیز نیاز به چنین جنبشی داریم، البته از چند زاویه، كه سعی می شود به بخشهایی از آن به تفكیك اشاره شود:
۱) یكی از مشكلات بزرگ جامعه علمی ما، ترجمه ای بودن علوم در حوزه علوم انسانی خصوصاً علوم سیاسی و جامعه شناسی است. ما در این حوزه ها مصرف كننده صرف تولیدات غرب هستیم و آنها نیز آنچه را كه براساس اهداف شان می باشد تحویل ما داده اند. غرب در هجوم فرهنگی خود سعی در سكولاریزه كردن جوامع، خصوصاً جوامع اسلامی داشته و برای موجه جلوه دادن این امر، ضمن موفق قلمداد كردن جامعه غربی، علت آن را پایبندی به اصولی همچون لیبرالیسم و سكولاریسم تبلیغ كرده است. تأمل و دقت در سیاستگذاریها و واشكافی استراتژیهای غربی به خوبی آشكار می سازد كه آنها از حربه جدایی دین از سیاست فقط برای خلع سلاح جوامع غیر غربی خصوصاً اسلامی بهره برده اند و این در حالی است كه خود دقیقاً براساس آموزه های دینی و تصورات اعتقادی شان از آینده جهان (همچون اعتقاد آرماگدونی) به برنامه ریزی، سیاستگذاری و تدوین استراتژی اقدام نموده اند. لذا در گام نخست باید ضمن دوری جستن از باورهای غلط و مسمومی كه به وسیله شبیخون فرهنگی و استعماری غرب در جوامع اسلامی رسوخ یافته، نسبت به بومی كردن علم بر پایه اعتقادات اسلامی خصوصاً در حوزه علوم انسانی گام برداریم.
۲) در گام بعدی، همین جنبش نرم افزاری می بایست در حوزه علوم مهدوی شكل گیرد. در این زمینه باید كاری گسترده و هدفمند بر روی احادیث و روایات برجای مانده پیرامون مسئله آخرالزمان و ظهور منجی و نیز پیشگوییها و اعتقادات ادیان و فرق مختلف در این خصوص، به عمل آید و سپس صحیح و ناصحیح آن از هم جدا شده و براساس مطالب صحیح آن و با توجه به شرایط روز، اقدام به تولید فكر، علم و فرهنگ انتظار شود. باید این باور را تقویت كنیم كه اعتقاد به مهدویت می تواند به مثابه برترین شاخص و منبع برای تدوین علم و استراتژیهای راهبردی در حكومت اسلامی عمل نماید. با باور فوق به بازنگری، بازخوانی و بازنویسی سیاستهای كلان در عرصه داخلی و خارجی پرداخته و با برداشتی اصولی و ضمناً واقع بینانه، تمامی حركتها را در راستای زمینه سازی آنچه كه به آن وعده داده شده است جهت دهیم.
۳) دنیای امروز سراسر ظلم است و ستم و بی عدالتی. فریاد دادخواهی مردم ستمدیده و زجركشیده در تمام جهان بلند است. مكاتب جنجالی كه با تبلیغات، وعده رفع مشكلات و ایجاد جهانی بهتر را می دادند یك به یك به زباله دان تاریخ پیوستند. جهان غرب كه لیبرال دموكراسی را برترین نسخه اداره جوامع می دانست و نوید پایان سعادتمندانه تاریخ را می داد، خود به شكست دموكراسی معترف است. سردرگمی و استیصال ثمره لائیسیته در جهان به اصطلاح متمدن امروز است. فطرت حقیقت جوی انسانها میدان بروز یافته و دین دیگر مخدر به حساب نمی آید بلكه كیمیای عصر حاضر است. آشفتگی و پریشانی بر همه مستولی گشته و تمنای مصلح آخرالزمان می رود كه به خواسته تمام بشر تبدیل شود. در چنین شرایطی بزرگ ترین وظیفه ما ترویج «منجی طلبی» است. در عصر ارتباطات و با و جود ابزارهایی همچون شبكه جهانی (اینترنت)، دیگر هیچ بهانه ای برای عدم ارتباط با جهان تشنه عدالت وجود ندارد. باید با ملل مختلف ارتباط برقرار كنیم. اشتراكات عقیدتی پیرامون منجی و مصلح آخرین را كشف و تقویت نماییم. با تأكید بر اشتراكات، اصل منجی خواهی را تعمیم داده، عمومی و جهانی سازیم. سپس در شرایطی به دور از تفرقه، امكان معرفی منجی واقعی؛ یعنی حضرت حجهٔ ابن الحسن(ع) را فراهم آوریم. تأسیس پایگاه های اینترنتی متعدد و متنوع، تألیف و ترجمه متون و مقالات به زبانهای مهم دنیا، برقراری رابطه با مراكز عقیدتی، اجتماعی و روشنفكران ملل مختلف، ایجاد امكان تبادل افكار و نظرات، درباره موضوع منجی و مصلح جهانی و... اقداماتی است كه می تواند با بسیج امكانات مالی و فنی و توان علمی و اجرایی به مرحله اجرا درآید. تا كنون دنیای غرب ما را به چالش كشیده و با سوء استفاده از فناوری ارتباطی نوین به نشر افكار، عقاید و توطئه های خویش پرداخته است؛ اما از این پس این ماییم كه بایستی با استفاده بهینه از همان ابزار تكنولوژیك، به اثبات برتری اعتقادمان راجع به آخرالزمان، ظهور منجی و عدالت و صلح بی پایان بپردازیم. ان شاءاللَّه در آن شرایط، پیروان راستین مذاهب الهی همنوا با شیعیان جهان، ظهور منجی موعود را از خدای یكتا خواستار خواهند شد.
۴) در كنار این اقدامات، تك تك ما باید مطالعاتمان را درباره امام مهدی(ع)، عصر ظهور و اتفاقات و مسائلی كه در آن زمان به وقوع خواهند پیوست بالا ببریم تا هنگام قرار گرفتن در آن شرایط، هم از افتادن در گرداب فتنه ها در امان باشیم و هم هر كداممان وظیفه خویش را بشناسیم. بنا بر بسیاری از اخبار، اتفاقات متصل به ظهور از ماه رجب آغاز می شود و تا محرم بعد (بیش از شش ماه) و هنگام قیام قائم(ع) ادامه می یابد، ما باید از هم اكنون بر تمام این دوره پر از تلاطم و شور اشراف داشته باشیم تا به هنگام عمل، از میزان خطا كاسته شود. ما باید آسیبهای تفكر مهدوی را نیز خوب بشناسیم، یكی از آفتها و آسیبهای جدی در سالهای اخیر، جریانهای انحرافی است كه مروج انتظار واپسگرا و مخرب هستند. واشكافی این جریانها كمك بزرگی به اصالت تفكرات حوزه ظهور خواهد كرد. ما باید از هم اكنون نگاهمان را به دنیای اطراف تغییر دهیم و از پنجره مهدویت به تمام تحولات جهان بنگریم.
ما باید مهدی(ع) را باور كنیم.

پی نوشتها:
۱ . اشاره به فرضیه «پایان تاریخ» نوشته «فرانسیس فوكویاما».
۲ . برگرفته از فایل تصویری سایت تخصصی موعود (www.mouood.org) تحت عنوان «پیرمردتر از شما هم ظهور را درك می كند».
۳ . فصلنامه علمی - تخصصی انتظار ویژه امام مهدی(ع)، سال دوم، شماره پنجم، پاییز ۱۳۸۱ به نقل از سایت تخصصی موعود.
۴ . واحد مركزی خبر، گزارش دیدار دست اندركاران حج با آیت الله خامنه ای.
۵ . به مأخذ سوم رجوع شود.

منبع : ماهنامه موعود