در انتظار نوروزی که قائم آل محمد (ص) ظهور خواهد کرد

مفاتیح الجنان شیخ قمی روایتی از « معلی بن خنیس » را درباره نوروز ذکر کرده است که اعمال این روز و دعای مربوط به آن را همراه دارد. در بحارالانوار مجلسی روایات معلی بن خنیس را به تفصیل آورده است . در آن روایات به فضیلت و برتری و برتری این روز نسبت به سایر ایام بسیار پرداخته است ویکی از روایات مفصل معلی بن خنیس نوروز را این گونه تجلیل کرده است : نوروز روزی است که کشتی نوح بر کوه جودی قرار گرفت روزی است که جبرئیل بر نبی (ع ) نازل شد روزی است که رسول اکرم (ص ) علی (ع ) را بردوش کشید تا بت های قریش را از بالای کعبه رمی کند روزی است که نبی (ع ) به وادی جن رفت و از ایشان بیعت گرفت روزی است که برای علی (ع ) از مردم بیعت گرفت (غدیر خم ) روزی است که قائم آل محمد(عج ) ظهور خواهد کرد و روزی است که امام عصر(عج ) بر دجال پیروز خواهد شد.
و اما روایت خنیس به نقل از امام صادق (ع ) در مفاتیح الجنان اینچنین است : فرمود : « چون نوروز شود غسل کن و پاکیزه ترین جامه های خود را بپوش و به بهترین بوی های خوش خود را معطر گردان . پس چون از نمازهای پیشین و پسین و نافله های آن فارغ شدی چهار رکعت نماز بگذار یعنی هر دو رکعت به یک سلام و در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر (اناانزلنا) و در رکعت دوم بعد از حمده ده مرتبه سوره قل یا ایهاالکافرون و در رکعت سوم بعد از حمد ده مرتبه قل اعوذ برب الناس و قل اعوذبرب الفلق را بخوان و بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا را بخوان : اللهم صل علی ... و بسیار بگو یا ذالجلال والاکرام . » همان طور که مشاهده می شود این روز نیز چون اعیاد اسلامی با غسل کردن پوشیدن جامه نو و معطر گردیدن به بوی های خوش و روزه داشتن آغاز می شود ضمن آنکه نمازی مشابه نمازهای سایر اعیاد اسلامی دارد.
● « نوروز » در قرآن
« اللهم ربنا انزل علینا مائده من السما تکون لناعیدا لاولنا و آخرنا و آیه منک و ارز قناوانت خیرالرازقین .
واژه عید تنها یک مرتبه در قرآن در سوره مائده آیه ۱۱۴ به کار رفته است . در تفسیر نمونه ذیل این آیه آمده است : « عید در لغت از ماده عود به معنی بازگشت است ; لذا به روزهایی که مشکلات از قوم و جمعیتی برطرف می شود و به پیروزی ها و راحتی های نخستین باز می گردد عید گفته می شود و در اعیاد اسلامی به مناسبت اینکه در پرتو اطاعت اسلامی به مناسبت اینکه در پرتو اطاعت یک ماه مبارک رمضان و یا انجام فریضه بزرگ حج صفا و پاکی فطری نخستین به روح و جان باز می گردد و آلودگی های خلاف فطرت از میان می رود; عید گفته شده است . »
موضوع دیگری که در این ارتباط مطرح است و در تفاسیر قرآن کریم به آن اشاره شده رویش دوباره گیاهان و رستاخیز طبیعت است که چگونگی زنده شدن مردگان و زندگی و حیات پس از مرگ را به زندگی مجدد در گیاهان در طبیعت و فصل بهار تشبیه کرده است .
بنابر این در اندیشه اسلامی که برگرفته از آیات و روایات است نوروز همانند رستاخیز است .
● نوروز با نخستین عید غدیر مطابقت دارد
نوروز آداب و رسوم دیرینه کشور ماست که مردم آن را جشن می گیرند; سنتی ایرانی که پس از ورود اسلام به ایران مورد اقبال مسلمانان قرار گرفت و برخی از آداب و رسوم آن با ارزشهای اسلامی همخوانی یافت .
جشن نوروز تا پیش از حکومت عباسیان که ایرانی ها بشدت تحت سلطه بودند کمتر مطرح می شد و از دوره حکومت عباسی که ایرانیان بر قدرت مسلط شدند نوروز با رنگ و بوی دینی مطرح شد. حتی در دوره صفوی که آیین شیعه مذهب رسمی ایران اعلام می شود بر پیوند نوروز با عناصر آیین شیعه تاکید می گردد. از جمله این عناصر تاکید بر انطباق نوروز با نخستین عید غدیر و روز اعلام خلافت امیرالمومنین علی (ع ) است . در واقع با ورود اسلام به ایران نوروز با معیارهای اسلامی مطابقت یافت .
● نوروز روزی است که ابراهیم (ع ) بت ها را شکست
« از حضرت موسی بن جعفر(ع ) آمده است که : این روز بسیار کهن است . در نوروز خداوند از بندگان پیمان گرفت تا او را پرسش کنند و برای او شریک قائل نشوند و به آیین فرستادگانش در آیند و دستورشان را بپذیرند و آن را اجرا کنند و آن نخستین روزی است که آفتاب دمید و بادهای بار دهنده وزید و گل های زمین پدید آمد و هم جبرئیل بر پیامبر(ص ) نازل شد و نیز روزی است که ابراهیم بت ها را شکست و هم پیامبر علی (ع ) را بردوش خود گرفت تا بت های قریش را از کعبه بیرون انداخت . »
از حضرت صادق (ع ) نقل و روایت شده است که در این روز کشتی نوح بر کوه جودی به زمین نشست و نیز روایت کرده اند که خلقت عالم در چنین روزی انجام پذیرفت و حضرت ابراهیم (ع ) دراین روز علیه بت ها قیام نموده است . موسی (ع ) دراین روز بنی اسرائیل را از قید اسارت نجات داده و از رودخانه نیل گذشته است .
از امام جعفر صادق روایت نموده اند که به معلی بن خنیس درباره نوروز فرموده است . « ای معلی نوروز روزی است که خدای تعالی عهدنامه از ارواح بندگان خود گرفته که او را بندگی نمایند و دیگری را با او شریک مسازند و ایمان بیاورند به فرستاده ها و حجت های او ائمه معصومین (ع ) و اول روزی است که آفتاب طلوع کرده و بادی که درختان را بارور می سازد وزیده و خرمی زمین آفریده شده و روزی که کشتی نوح بر زمین قرار گرفته و... »
● نوروز روز احسان و انفاق است
جمعه فطر اضحی و غدیرخم مهم ترین روزهایی هستند که از آنها در روایات اسلامی با عنوان « عید » یادشده است و هر یک از این روزها اعمال و آداب و مراسم مشترک یا خاص خود را دارند. مهم ترین اعمال و آداب مشترک این اعیاد عبارتند از : غسل کردن و حمام کردن پوشیدن جامه نیکو استعمال بوی خوش خواندن نماز و ادعیه ضمن آنکه هر یک از آنها اعمال ویژه خود را نیز دارند. نکته جالب توجه در این اعمال و آداب و ادعیه آن است که غالبا به نزول فرشتگان و ارواح وارستگان و فرودآمدن برکات آسمانی اشاره می شود. چنانکه تلاوت سوره قدر به منظور اشاره به قدر و شرف و عظمت این اعیاد و تاکید بر نزول فرشتگان و « روح » از آسمان مانند آن نوعا در نمازهای ویژه این اعیاد مطرح است . در شب جمعه ملائکه از آسمان به زیر می آیند با قلم های طلا و صحیفه های نقره و در پسین پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه تا غروب آفتاب جز صلوات بر محمد(ص ) و آل او چیز دیگری نمی نویسند. شب عید اضحی (قران ) از لیالی متبرکه است و یکی از آن چهار شبی است که نگاه داشتن احیا در آن شب توصیه شده است چرا که درهای آسمان در این شب باز است . در روایات آمده است که فضیلت شب عید فطر کمتر از شب قدر شب نزول قرآن ملائکه و روح نیست . عید غدیرخم نیز از عظیم ترین اعیاد است و نامش در آسمان روز عهد معهود است و آن روزی است که حضرت رسول (ص ) امیر المومنین (ع ) را به خلافت خود برگزید. احسان و انفاق در این روز چون شب قدر اجری چندین برابر روزهای دیگر دارد. گفتنی است که در بعضی از ادعیه مربوط به این اعیاد وسعت رزق از خداوند متعال که خیرالرازقین است درخواست می شود.
● نماز عید نوروز
نماز عید نوروز مشتمل است بر قرائت سوره حمد و سوره های قدر کافرون توحید فلق و ناس و بسیار شبیه به نمازی است که ضمن آداب و اعمال روز جمعه و همین طور اعمال روز عید غدیر خم وارد شده است . از آنجا که قرائت سوره قدر در نماز عید نوروز توصیه شده است می توان دریافت که عید نوروز نیز چون دیگر اعیاد اسلامی با نزول برکات و آیات الهی همراه بوده است . تاکید بر قرائت سوره های کافرون توحید معوذتین نیز می تواند اشاره به درخواست دفع انواع شرور و بدی ها داشته باشد.
● دعای عید نوروز
دعای مخصوص عید نوروز با درود و صلوات بر رسول اکرم (ص ) و آل او و اوصیا و همه انبیا و رسولان آغاز می شود. آن گاه با فرستادن درود بر ارواح و اجساد ایشان ادامه می یابد. در این دعا آمده است : « هذا الذی فضله و کرمته و شرفته و عظمته خطره » این فراز با اندکی جابجایی در کلمات در دعای مخصوص ماه مبارک رمضان ماه نزول قرآن نیز آمده است . فراز پایانی دعای مخصوص عید نوروز « اللهم ... ما فقدت من شی فلا تفقدنی عونک علیه حتی لا اتکلف مالا احتاج الیه یا ذالجلال و الاکرام » از آن جهت که در آن سخن از گم شدن و گمشده ها به میان می آید بیش از اندازه قابل توجه است زیرا; عید نوروز همان روزی است که حضرت سلیمان (ع ) انگشتری خویش را پس از مدتی پیدا کرده است .
● « عید » روزی است که سود معنوی نصیب انسانها شود
« عید » روزی است که در آن سود و منفعتی به دست بیاید و در شرع مقدس اسلام روزهای غدیر قربان و فطر عید نامیده می شوند که در عیدالضحی قربانی و در عید فطر زکات فطره مطرح است و در غدیر حضرت علی (ع ) به امامت منصوب شدند. همچنین می توان گفت ; عید آن روزی است که در آن نماز ویژه ای برگزار کنند یا روزی است که مجمعی در آن فراهم آید و یا آنکه عید روزی است که خلق از ماتم به شادمانی « عود » کنند یا روزی است که تفاوتی میان درویش و توانگر نباشد یا آنکه « عید » روز شریف و ارجمندی می تواند باشد . از آیه ۱۱۴ سوره مائده استفاده می شود که حضرت عیسی مسیح (ع ) روز نزول مائده را که سال روز وقوع یک معجزه الهی در تاریخ است برای همه انسان ها « عید » قرار داده است تا این روز آیت و حجتی از جانب خداوند برای مردمان در تمامی اعصار بوده باشد و به میمنت این دیده پربرکت همه ساله شادمانی و خجستگی آن روز تکرار شود. از آنجا که « مائده » به معنای خوان پرنعمت تنها دوبار در سوره مائده آمده است . می توان گفت : نزول رزق از آسمان به درخواست حضرت عیسی مسیح (ع ) ویژگی خاصی داشته که به خاطر آن عنوان « مائده » را به خود گرفته است . راغب اصفهانی می گوید : « مائده طبق و خوانی است که در آن طعام باشد که هم به آن طبق و هم به طعام مائده گفته می شود. بنابراین عید در این آیه اشاره دارد به نزول یک برکت آسمانی در پوشش طبق یا طبق هایی از طعام و خوردنی که می تواند تکرار و بازگشت آن روز نیز همان برکات را به همراه داشته باشد و از این جهت آیت و حجتی دیگر از جانب خداوند متعال برای انسان ها و فرصتی دیگر برای ایجاد ارتباط با خدا و ذکر و یاد او در دل ها و زیان ها باشد.

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی