تکیه بر باد!

همه ما در گذران عقربه ها هستیم و این جامه كودكی، جوانی و میانسالی است كه از تن ما به درمی آید و جامه سالخوردگی را زیبنده ما می كند. دكتر محمود توكلی كارشناس مسائل سالمندی مركز تحقیقات سالمندی در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی می گوید: طبق دیدگاه سازمان بهداشت جهانی (WHO) افراد ۶۰ سال به بالا در هر كشوری سالمند نامیده می شوند. در حقیقت سالمندی چند تقسیم بندی دارد كه سالمندی جوان ۷۰ - ۶۰ سال، سالمندی میانه ۸۰ - ۷۰ سال و افراد ۸۵ سال به بالا پیرپیر هستند. هر كدام از سالمندان نیازهای متفاوتی دارند مثلاً سالمندان جوان می توانند فعالیت كنند و برنامه ریزی هایی كه در رابطه با سبك زندگی، ورزش كردن و تغذیه است برای آنها بسیار مطرح است، در حالی كه سالمندان پیر دچار بیماری های متعدد می شوند و زمان زیادی از عمرشان را در بیمارستان ها سپری می كنند.
وی گفت: در حال حاضر جمعیت سالمندی در كشور حدود ۸/۶ درصد است كه تقریبا ۵ میلیون آنها سالمند ۶۰ سال به بالا هستند كه البته در مقایسه با دو دهه گذشته نشان می دهد جمعیت سالمندی از ۳/۲ به حدود ۸/۶ درصد رسیده است و تقریباً دو برابر شده است. توكلی میزان دو برابر شدن جمعیت سالمندی در كشورهای مختلف را متفاوت دانست و خاطر نشان كرد: در كشورهای توسعه یافته مانند فرانسه حدود صد سال (۲۰۰۰ - ۱۹۰۰) طول كشیده كه جمعیت سالمندی از (۱۴ - ۷) میلیون نفر رشد كند، اما امروز در حالی كه زمان دو برابر شدن فوق العاده كاهش پیدا كرده و در كشورهای اروپایی به ۵ سال رسیده است انتظار می رود كه در سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمندی دو برابر شود.
همچنین در كشور ایران میزان دو برابر شدن به ده سال رسیده كه این مفهوم می تواند خطرات بسیاری را در جامعه به همراه داشته باشد.
وی ادامه داد: با توجه به اینكه كشورهای صنعتی امكانات بیشتری در زمینه نیروی انسانی آموزش دیده پزشكان متخصص و مراكز درمانی مختلف دارند و نیز مراكز رفاهی، مراقبت های اولیه بهداشتی، آسایشگاه ها و مراكز روزانه سالمندی را به صورت جداگانه در اختیار سالمندان قرار می دهند ،اما در ایران هیچ گونه امكاناتی فراهم نیست و بحث سالمندی در كشور پیشینه ای ده ساله دارد. در حال حاضر با یك جمعیت عظیم سالمندی روبه رو هستیم و تنها یك دفتر اداره كل سالمندی در سازمان بهزیستی كه سابقه ای دوساله دارد در این زمینه فعالیت می كند و مدت كوتاهی است كه در دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی مركز تحقیقات سالمندی در اشاعه علم سالمندی در كشور فعال است و قرار است كه افرادی جهت تخصص به خارج از كشور اعزام شوند. همچنین یك مركز ۵۰ تختخوابی زیر نظر دانشگاه در بیمارستان روفیده راه اندازی شده كه كلینیك های سرپایی آن مشغول خدمات دهی و توان بخشی به سالمندان هستند و تمامی اعضای این تیم پزشكی دارای فوق تخصص از شاخه های مختلف پزشكی و توان بخشی هستند و تا سال آینده نیز بخش بستری این مركز فعالیت خود را شروع می كند.
این كارشناس سالمندی تصریح كرد: در حال حاضر حدود ۱۲ هزار سالمند در كل كشور در آسایشگاه ها بستری هستند و همچنین ۱۲۰ مركز سالمندی فعال هستند كه ۸۰ مورد از این مراكز خصوصی هستند و دولت یارانه افراد بستری در این مراكز را اعم از اقشار آسیب پذیر، سالمندان بازنشسته، سالمندان تنها و همسر فوت شده پرداخت می كند.
وی افزود: طبق تحقیقاتی كه در سازمان بهزیستی كشور انجام شده شیوع بیماری های اعصاب و روان اعم از افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب و زوال عقل در زنان سالمند بیش از مردان است و طبق آمارهای ارائه شده مشكلات جسمانی در زنان سالمند ۱/۴۳ درصد و در مردان سالمند ۹/۳۹ در صد و مشكلات عاطفی و روانی در زنان سالمند ۳/۲۵ درصد و در مردان سالمند ۸/۱۷ درصد است. مصرف مرتب دارو در زنان سالمند ۵/۴۶ درصد و در مردان سالمند ۲/۳۴ درصد بود. همچنین نسبت زنان سالمند بیوه ۸ درصد و مردان سالمند بیوه ۶ درصد است، زیرا خانم ها به دلایلی از قبیل فشار اقتصادی، فشارهای روانی و عاطفی، مهاجرت فرزندان و فوت همسر در معرض تنهایی بیشتری قرار می گیرند. میزان زنان سالمند تنها ۸/۱۲ درصد و مردان تنها ۵/۲ درصد است، برخورداری از دفترچه بیمه در زنان سالمند ۲/۵۸ درصد و در مردان سالمند ۵۹ درصد، داشتن درآمد مشخص در زنان سالمند ۳/۳ درصد و در مردان سالمند ۶۱ درصد است. با توجه به اینكه زنان در دوران سالمندی باید از امنیت كافی برخوردار باشند اما متاسفانه دچار چالش ها و نگرانی های عمده تر می شوند.
توكلی با بیان اینكه افراد در دوران سالمندی بازنشسته می شوند و بیشتر وقتشان را در خانه سپری می كنند، یادآور شد: ایجاد محیط های فرح بخش برای سالمندان بحثی است كه در كشورهای صنعتی و پیشرفته مطرح است. در اینجاست كه حضور و مشاركت سالمندان در جامعه اهمیت می یابد و حتی لزوم افزایش سن بازنشستگی به چشم می خورد.
سالمندانی كه رابطه كاری شان با دستگاههایی كه در گذشته با آنها همكاری می كردند را حفظ كنند و سالمندانی كه با خانواده هایشان زندگی می كنند می توانند در انتقال فرهنگ بین نسل ها موثر باشند و خصوصا در قالب تعریف خاطرات و گفتن داستان برای نوه ها نیز نقش موثری در تربیت و نگهداری آنها دارند. مطالعات نشان داده خانواده هایی كه با سالمندان زندگی می كنند فرزندانشان دچار آسیب پذیری كمتری می شوند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: در رابطه با ایجاد فرهنگسرای سالمندان با همكاری شهرداری فعالیت هایی انجام دادیم و چند سالی است كه این فرهنگسراها تاسیس شده است. همچنین صد انجمن سالمندی در سطح استان تهران دایر است كه تمامی اعضایشان را سالمندان تشكیل می دهند و نیز بحث كانون های بازنشستگی در مورد سالمندان مطرح است كه قرار است به نهادهای مدنی تبدیل شوند و اخیراً بحث گردشگری نیز مطرح شده كه ۲۰ كانون جهان دیدگان در ۲۰ منطقه تهران تاسیس شده كه برنامه های متعددی از قبیل تور دارند.
كارشناس مسائل سالمندی در پایان اضافه كرد: سازمان ملل متحد بحث مفصلی نسبت به انتقال فرهنگ بین نسلی دارد و این موضوع باید در كشور ما پایه ریزی شود كه سالمندان در مهد كودك ها و مراكز پیش دبستانی حضور داشته باشند تا هم از تنهایی و انزوای آنها كاسته شود و هم از تجربیات آنها استفاده كنیم.

راحله آهنی

منبع : روزنامه همشهری