قلمی سلیس در دستانی توانا

● به بهانه چهلمین سال درگذشت ادیب و مورخ ارزشمند ایران،سعید نفیسی
چهل سال پیش در یكی از شبهای سرد دهه آخر آبان ماه، استاد و ادیبی چشم از جهان فرو بست كه تاریخ ایران تا ده هاسال دیگر نیز همتای او را به خود نخواهد دید.سعید نفیسی، ادیب و مورخ برجسته ایرانی در بیست و دوم آبان ماه سال ۱۳۴۵ خورشیدی بر اثر بیماری تنفسی در بیمارستان شوروی تهران درگذشت.
او در ۱۸ خرداد ۱۲۷۴ شمسی در تهران متولد شد. خانواده پدری او تا یازده پشت پزشك بودند. ۵ ساله بود كه برای تحصیل به مدرسه ای پا گذاشت كه پدرش؛ ناظم الاطباء، مؤسس اش بود. سپس به بهترین دبیرستان آن دوره تهران، مدرسه علمیه، رفت در شانزده سالگی برای ادامه تحصیل به اتفاق برادرش به سوییس سفر كرد و سال بعد به پاریس عزیمت نمود.در سال ۱۲۹۷ به وطن بازگشت و عمری تازه را برای خدمت به فرهنگ و ادب و هنر ایرانی آغاز كرد.در بدو تولد ورود به ایران به تدریس زبان فرانسه در دو دبیرستان مهم تهران یعنی مدرسه سن لویی و دبیرستان اقدسیه (پامنار) پرداخت.
در همان سال مدیریت مجله فلاحت و تجارت به وی واگذار شد. اولین سرمقاله این مجله توسط ملك الشعرای بهار به رشته تحریر درآمد.روزنامه امید، مجله شرق، مجله پیام نو از جمله جرایدی بودند كه استاد نفیسی به عنوان دبیر و مسوول درآن قلم می زد.با تأسیس دانشگاه تهران به تدریس در دانشگاه مشغول شد.
او جز اولین كسانی بود كه به عضویت پیوسته فرهنگستان درآمد و همچنین در سال ۱۳۱۷ موفق به اخذ نشان اول علمی كشور شد. این ادیب ایرانی چند ماهی به عنوان استاد افتخاری در دانشگاه كابل به تدریس پرداخت. بعد از سفرهایی به هند و پاكستان در دانشگاه قاهره مصر نیز مدتی را به تدریس گذراند.
ایتالیا، آلمان، بلژیك، انگلستان، هلند، دانمارك، چكسلواكی، رومانی، بلغارستان و آمریكا كشورهایی بودند كه استاد در طول حیاتش به آنجا سفر نمود.در سفرش به آمریكا در چهارمین كنگره بین المللی هنر باستان شناسی ایران در نیویورك شركت كرد و در همان سفر نماینده دولت ایران در كمیته فنی وحدت نامهای جغرافیایی در سازمان ملل متحد شد.
پركاری و تندكاری از خصوصیتهای بارز نفیسی محسوب می شد به طوری كه استاد را از پركارترین دانشمندان عصر ما می شمارند و نشر بیش از ۱۵۰ اثر تألیف و ترجمه از استاد گواه این مدعا است.تنوع كاری استاد نیز از موارد قابل توجه كار او است. تحقیقات ادبی، بررسی های تاریخی، تصحیح متون نظم و نثر، فرهنگ نویسی، ترجمه از زبانهای اروپایی، كتاب شناسی، روزنامه نگاری و داستان نویسی از جمله كارهای ادبی استاد محسوب می شوند.
حسن وطن دوستی، جسارت در قلم زدن، ساده و زیبا و سلیس نویسی از صفاتی است كه اهل قلم به وی منتسب كرده اند. حافظه قوی استاد، زبانزد بود و نقل می شود كه آگاهی وی از نسخ خطی و كتب چاپی و مقالات فرنگی درباره ایران بی نظیر بود.یكی از ویژگی های این دانشمند فاضل ایرانی، استنساخ نسخ خطی بود. او عادت داشت در گردش و سفر در ساعات فراغت از روی نسخ مفید خطی، نسخه برداری كند.
به طوری كه در پایان عمر بیش از ۱۶۰ كتاب استنساخ شده به خط خودش در كتابخانه داشت.حریص بودن در جمع كردن كتاب از دیگر خصوصیات وی بود.اما به مال دنیا اعتنایی نداشت و همواره گشاده دست و بخشنده بود.در پایان عمر نیز بخش اعظمی از كتابخانه با ارزش خود را كه طی تمام عمر با رنج و مشقت گردآوری كرده بود به كتابخانه هابخشید.گاهی از روی تفنن شعر می سرود و در نشر آثار متعددی در زمینه داستان، نمایشنامه، تاریخ و ادبیات همت گمارد.بعضی این خرده را بر او می گیرند كه به خاطر عجله و سرعت در تألیف و كار نشر بسیاری از آثارش با دقت كافی تصحیح نشده است اما هنوز كه هنوز است كسی نتوانسته برخی از آثار وی را تكمیل نماید.
احوال و اشعار رودكی، جست وجو در احوال و آثار عطار نیشابوری، آثار گمشده ابوالفضل بیهقی، تصحیح دیوان انواری، تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان، تاریخ تمدن ایران ساسانی، ترجمه ایلیا و ادیسه گوشه ای از آثار استاد نفسی است.
یادش گرامی باد.

منبع : روزنامه ابرار