حکومت امام مهدی(عج)

● عقیده به مهدی موعود
عقیده به مهدی موعود - سلام‏اللَّه علیه - عقیده‏ای است كه ادیان آسمانی نوعاً پذیرفته‏اند. شیعه معتقد است در ذیل تاریخ بشر فردی برای اصلاح جهان قیام می‏كند و در این قیام هم موفق خواهد شد. این عقیده را اهل سنت هم دارند، فقط با این تفاوت كه شیعیان رهبر این انقلاب را فرد معینی می‏دانند كه فرزند بلافصل امام حسن عسكری‏علیه السلام است و در تاریخ ۲۵۵ یا ۲۵۶ هجری متولد شده است و در حال غیبت به سر می‏برد. اهل سنت می‏گویند این فرد بعداً متولد می‏شود. در مورد این عقیده كه عقیده بسیار مهمی است، مسائل فراوان است من درباره روزی كه حكومت واحد جهانی تأسیس و صالحان وارث زمین می‏گردند و مسؤولیتی كه مسلمانان و مخصوصاً شیعیان در این زمینه دارند و همچنین مسؤولیت سنگین روحانیت شیعه صحبت می‏كنم.
سخن من در سه قسمت است:
۱) اول: ترسیم و تصویر دورنمایی از حكومت جهانی حضرت مهدی(عج).
در مورد تصویر و اشاره به وضع حكومت حضرت مهدی(عج)، احادیث فراوانی هست كه ویژگی‏هایی را برای این حكومت ذكر می‏كنند و من به آن اشاره می‏كنم.
ویژگی‏های حكومت حضرت مهدی(عج)
الف) ویژگی اول
اول این‏كه این حكومت، حكومتی جهانی است. حكومتی نیست كه در یك گوشه‏ای از زمین برقرار شود. حكومتی است جهانی كه همه جهان را مسخّر می‏كند و همه را تحت اختیار خودش قرار می‏دهد.
از روایات فراوان این مسأله استفاده می‏شود. علاوه بر این، آیه «...اِنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّلِحُونَ»(۲) و آیات دیگر دلالت می‏كند كه یك زمانی صالحان حاكم زمین می‏شوند.
یكی از خصوصیات این حكومت كه با حكومت‏های دیگر خیلی تفاوت دارد، حكومت واحد جهانی بودن است. حكومت‏های متعدد نیست. شما مطلع هستید كه الآن جهان در چه حالی است. حكومت‏های مختلفی در جهان است. همه این اختلافات باید برطرف بشود و یك حكومت حاكم گردد. این عقیده‏ای است كه ما شیعیان داریم.
ب) ویژگی دوم
ویژگی دوم حكومت حضرت مهدی - سلام‏اللَّه علیه - گسترش اسلام در همه جهان است به‏گونه‏ای كه هیچ ده، قریه یا جایی نیست مگر صدای اذان در آن جا به گوش می‏رسد. آیا در آن زمان ادیان آسمانی مثل یهود و نصارا باقی می‏مانند یا نه؟ این مسأله‏ای دیگر است كه فعلاً در آن قسمت بحث نمی‏كنیم. اما مسأله این است كه اسلام در همه جهان گسترش پیدا می‏كند. تردیدی هم از لحاظ روایات نیست. شما مطلع هستید كه مسلمانان الآن چه مقدارند و غیر مسلمانان چقدر هستند. یك ششم جمعیت جهان مسلمانند و بقیه غیر مسلمان. به هر حال، اكثریت جهان در اختیار غیر مسلمان‏ها است؛ ولی در حكومت حضرت مهدی(عج) همه جهان در اختیار مسلمانان قرار می‏گیرد.
ج) ویژگی سوم
ویژگی سوم از برنامه‏های حكومت حضرت مهدی(عج) و مهم‏ترین برنامه‏اش مبارزه جدی با ستم و ریشه كن كردن آن است. در این قسمت هم حضرت موفق می‏شود؛ یعنی ظلم و ستم را ریشه كن می‏كند. از روایات فراوانی استفاده می‏شود كه حضرت ستم را برطرف می‏سازد. نه افراد نسبت به هم ظلم می‏كنند نه حكومت‏ها نسبت به رعیت‏های خود و نه حكومتی نسبت به حكومت دیگر. ستم به‏طور كلی برچیده می‏شود.
چ) ویژگی چهارم
ویژگی چهارم این‏كه حضرت عدالت را در سراسر جهان گسترش می‏دهد و اجرا می‏كند. همه جا به عدالت رفتار می‏شود و گسترش پیدا می‏كند. در آن وقت، كسی به كسی ظلم نمی‏كند. همه با عدالت رفتار می‏كنند؛ مثلاً شوهر به خودش، فرزندانش و خانواده‏اش ستم نمی‏كند و همین‏طور همه به عدالت رفتار می‏كنند. در اكثر روایاتی كه درباره حضرت مهدی(عج) هست این مسأله را شما می‏خوانید كه «یَمْلَأَها قسطأ و عدلأ كما ملئت ظلمأ و جوراً(۳)». این از برنامه‏های اصلی حضرت است.
ح) ویژگی پنجم
ویژگی پنجم حكومت امام زمان(عج) این است كه اسلام را در ابعاد مختلف زندگی مردم وارد می‏كند؛ یعنی اجرای احكام اسلام در ابعاد مختلف زندگی و آن هم در تمام جهان؛ یعنی اداره جهان به وسیله احكام اسلام. در آن روز مسائل جهان (مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و زندگی و...) و به‏طور كلی جهان با قوانین اسلام اداره خواهد شد. این‏ها مهم‏ترین چیزهایی است كه حكومت حضرت مهدی(عج) در صدد ایجاد آن است.
الآن شما توجه دارید كه احكام اسلام در كشورهای اسلامی چگونه اجرا می‏شود. قطعاً این‏گونه نیست كه در كشورهای اسلامی كاملاً اسلام اجرا شود. البته در مسائل عبادی شاید بعضی كشورها خوب باشند؛ اما در مسائل اقتصادی، اجتماعی، حكومتی، سیاسی و امثال این‏ها خیلی خبری نیست. آرزوی ظهور حضرت مهدی(عج) و تأسیس حكومت واحد آرزوی عالی و بسیار خوبی است كه جهانیان و مسلمانان منتظرش هستند و شیعیان یك مقدار بهتر در انتظارش به سر می‏برند. منجی عالم و نجات دهنده غیبی حتی در ادیان غیر آسمانی هم وجود دارد. این آرمان عالی و خوبی است؛ ولی صحبت این است كه این آرمان خوب چگونه تحقق پیدا می‏كند و آیا امكان دارد؟ .
۲) دوم: این‏كه حضرت چگونه این حكومت جهانی را به دست می‏آورد و چگونه موفق و پیروز می‏شود؟
مسأله دوّم این است كه حضرت حكومت واحد جهانی را چگونه ایجاد می‏كند؟ آیا به واسطه معجزه تحقق می‏پذیرد؟
آیا خداوند متعال كاری می‏كند كه همه جهان یكباره دگرگون شود یا این‏كه از طریق معجزه نیست؟
از راه‏های معمول و متعارف است. از روایات استفاده می‏شود كه موفقیت حضرت در تأسیس حكومت به وسیله جنگ و خونریزی و جهاد است كه حضرت به وسیله آن پیروز می‏شود.
[ در این مورد ]من چند روایت بخوانم:
● روایت اول
▪ شباهت امام زمان (عج) به پیامبر (ص)
امام محمد باقرعلیه السلام می‏فرمایند: «و اما شبهه من جدّه المصطفی‏صلی الله علیه وآله...(۴)» شباهت حضرت مهدی(عج) به جدش پیامبر اسلام‏صلی الله علیه وآله در این است كه «...فخروجه بالسیف...(۵)» قیامش و نهضتش با شمشیر است.
البته این خود مسأله‏ای است كه شمشیر همان شمشیر سابق است یا نه؛ چون در زمان صدور این روایت وسیله جنگ شمشیر بوده، حضرت فرموده شمشیر. حالا در هر زمان با هر سلاحی كه در آن زمان است؛ اما به هر حال با سلاح است. «و اما شبهه من جده المصطفی‏صلی الله علیه وآله فخروجه بالسیف و قتله اعداءاللَّه و اعداء رسوله‏صلی الله علیه وآله و الجبارین و الطواغیت و انه ینصر بالسیف و الرعب(۶)» حضرت پیروز می‏شود به واسطه شمشیر و رعبی كه در دل دشمنان می‏افتد كه این یك امتیازی است. وقتی كه جنگ، یك جنگ واقعاً موفقی باشد، طرف مقابل در درونش ترس می‏افتد. در ابتدای امر شاید این‏طور نباشد؛ ولی وقتی كه استقامت و موفقیت با هم باشد، طرف دیگر مرعوب می‏شود. «انه ینصر بالسیف و الرعب»؛ ترس در دل دشمنان می‏افتد و خودشان را تسلیم می‏كنند. اما مرحله اولش با جنگ است «...و انه لا ترد له رایهٔ(۷)...»؛ پرچم‏هایی كه حضرت‏علیه السلام به این طرف و آن طرف می‏فرستد، هیچ كدامشان با شكست روبرو نمی‏شوند.
این جور نیست كه بعضی‏ها شكست بخورند، همه موفق می‏شوند. این روایتی است كه وسیله پیروزی را ذكر می‏كند.● روایت دوم
▪ چگونگی شكل‏گیری حكومت امام مهدی (عج)
بشیر النبّال می‏گوید: «قلت لابی جعفرعلیه السلام: انهم یقولون ان المهدی لو قام استقامت له الامور عفواً و لا یهریق محجمهٔ دم... .(۸)»؛
جواب امام (ع) اگر قرار بود به وسیله كارسازی و معجزه اوضاع برایش درست می‏شد، برای پیغمبرصلی الله علیه وآله می‏شد و در زمان پیغمبرصلی الله علیه وآله انجام می‏گرفت. در حالی كه پیغمبرصلی الله علیه وآله خودش در جنگ دندانش شكست، پیشانی‏اش خون آلود شد، در جنگ‏های مختلف شركت كرد و خودش وارد میدان می‏شد. پس معلوم است پیروزی باید به وسیله جنگ باشد. این جور نیست كه بگوییم برای پیغمبر اسلام‏صلی الله علیه وآله امكان داشت به وسیله معجزه این كار محقق شود؛ اما تحقق پیدا نكرد و آن را گذاشتند برای حضرت مهدی(عج). موفقیت و پیروزی با جنگ و خونریزی است. «...كلاً والذی نفسی بیده(۹)...» بعد فرمود: «...حتی نمسح نحن و انتم العرق و العلق(۱۰)...»؛ نه این جور نمی‏شود مگر این‏كه ما و شما در میدان جنگ، جنگ كنیم و خونی ریخته شود و عرقی بریزیم در راه جهاد «...ثم مسح جبهته(۱۱)...»؛ سپس حضرت (ع) دستی به پیشانی خود كشید و فرمود باید عرق‏ها جاری شود.
از این قبیل روایت‏ها استفاده می‏شود كه قیام حضرت یك قیام طبیعی و عادی است همراه جنگ و خونریزی و امثال این‏ها. چنان نیست كه خود به خود درست شود. وقتی این‏طور شد، ما باید وضع موجود را ارزیابی كنیم. ما انتظار داریم جهان یك روزی در اختیار حضرت مهدی(عج) باشد و در اختیار اسلام باشد و حضرت این را به وسیله جنگ انجام می‏دهد.
● سئوال‏ها
یك مقداری هم دقت داشته باشیم در وضع موجود و زمان حاضر: سلاح‏های موجود، مجهز بودن كشورها به اسلحه‏های مختلف اتمی و غیر اتمی. آینده هم نمی‏دانیم به كجا می‏رسد. این وضع موجود را باید ارزیابی كنیم. باید حساب شود حالا با این وضع ما چه كار كنیم؟ ما چه وظیفه‏ای داریم؟ آیا وظیفه شیعیان در برابر چنان آرمان مهمی این است كه تنها برای حضرت و ظهورش دعا كنند و جشن و چراغانی داشته باشند. البته این‏ها اشكال ندارد باید این كارها را بكنیم؛ اما آیا وظیفه منحصر به این‏ها است؟ آیا نباید جهان برای ظهور حضرت آمادگی پیدا كند تا حضرت مهدی(عج) ظهور فرماید. این آمادگی را چه كسی باید به وجود آورد؟
آیا شیعیان در این قسمت مسؤولیت ندارند؟ آیا آن‏ها نیستند كه چنین حكومتی را انتظار دارند، پس باید زمینه‏اش را فراهم كنند. من فكر می‏كنم آمادگی حتماً لازم است. این آمادگی خود به خود به وجود نمی‏آید، ما باید آن را به وجود بیاوریم. البته شاید در طول زمان یك مقداری از آن به وجود بیاید؛ ولی آن كسانی كه منتظر چنین حكومتی هستند، باید زمینه آن را فراهم كنند.
● آرمان‏ها
باز می‏گردیم به آرمان‏هایی كه اول داشتیم؛ مثلاً ما می‏گوییم حضرت می‏آید تا همه جهان را مسلمان بكند. آیا برای پذیرفتن اسلام آمادگی لازم نیست؟ آیا نباید كاری كرد كه مردم جهان آماده پذیرش اسلام باشند؟ الآن چه مقدار آماده‏اند؟ مردم و ما چه مقدار در این قسمت سرمایه‏گذاری كرده‏ایم؟ این مسأله مهم است. ما می‏گوییم حضرت می‏آید تا شرك و بت‏پرستی را ریشه‏كن كند. شما توجه دارید كه وضع جهان الآن چگونه است؟
آیا می‏دانید بیش‏تر مردم جهان مشرك هستند؟ این بودایی‏ها و امثال این‏ها همه مشرك هستند. در بسیاری از كشورها بت پرستی رایج است. ما چه مقدار مبارزه با شرك داشته‏ایم و مردم را برای پذیرش توحید آماده كرده‏ایم؟
آیا فكر كرده‏ایم امام(ع) می‏خواهد بیاید با شمشیر همه این‏ها را بكشد، این كه نمی‏شود. حضرت می‏آید تا یك حكومت واحد جهانی تأسیس كند. ما چه مقدار كار كرده‏ایم؟ آیا وظیفه نداریم؟ ما انتظار داریم حضرت ظهور بكند و ستم را براندازد. ما برای مبارزه با ستم در ایران خودمان چه كرده‏ایم و چه باید بكنیم؟ آیا در مورد اجرای عدالت كامل در خود ایران چه مقدار موفق بوده‏ایم؟ در كشورهای دیگر چه كاری كرده‏ایم؟ نباید جهان آماده باشد كه این ظلم برطرف شود. انتظار داریم كه حضرت بیاید با معجزه این كار را بكنند؟ فكر نمی‏كنم این‏طور باشد. این‏ها در صورتی امكان دارد كه ما آمادگی داشته باشیم و جهان را برای آن آماده كنیم.
● مراحل آماده سازی
۱) مرحله اول
در این باره من به دو قسمت اشاره می‏كنم: یك قسمت راجع به خود ما است. ما انتظار داریم حضرت ظهور كند و حكومتی تأسیس كند كه طبق قوانین اسلام اداره شود و ستم هم نباشد.
آیا ما در زندگی شخصی خودمان ظلم نداریم؟ آیا با دوستان و اطرافیان خود واقعا عادل هستیم؟ هیچ ظلمی نمی‏كنیم؟ آیا ما به زن‏ها، بچه‏ها، همسایه‏ها و همكارانمان ظلم نمی‏كنیم؟ پس ما منتظر حضرت هستیم كه بیاید گردنمان را بزند؟! پس اول كار این است كه خودمان به اسلام عمل بكنیم. اول راهش این است كه ما خودمان به آنچه انتظار داریم كه حكومت حضرت مهدی(عج) بیاید و تحقق بخشد، عمل بكنیم. اگر چنین شد، جزء یاران امام می‏شویم و اما اگر خودمان ظالم هستیم، ستمكار هستیم، اگر در اجتماع خودمان ستم فراوان است، چه كسی بیاید اصلاح كند؟ ما نباید انتظار داشته باشیم حضرت بیاید و ما مشمول پاكسازی حضرت قرار بگیریم.
ما باید سعی كنیم احكام اسلام را - چنان كه هست - اجرا كنیم و بر اساس اخلاقیات و اجتماعیات آن خودمان را اصلاح كنیم. فرض بفرمایید اگر جمعیت ۶۰ میلیونی شیعه ایران همه خوب شدند و مسلمان واقعی شدند، می‏توانند یار و یاور امام باشند.
۲) مرحله دوم
مرحله دوم این است كه ما بتوانیم همین مسأله را به جهانیان تفهیم كنیم و بگوییم اگر شما هم می‏خواهید زندگی‏تان خوب شود، باید به مسائل اسلامی عمل كنید. اگر بتوانیم یك حكومت عادل بدون ظلم و طبق قوانین اسلام پدید آوریم، می‏توانیم به جهانیان بگوییم ببینید چه جور حكومت ایران حكومت عادلی است، احكام اسلام چگونه شكوفا شده و عالی شده، شما هم این كار را بكنید. به علاوه باید با وسائل گوناگونی كه در اختیار داریم، اسلام و ارزش‏های اسلامی را در جهان معرفی كنیم. وقتی جهان آماده شد؛ یعنی همه كسانی كه در جهان زندگی می‏كنند این جور آمادگی پیدا كردند؛ وقتی آن‏هایی كه سلاح می‏سازند، حتی دانشمندان و آن‏هایی كه علوم را در اختیار دارند این مسائل را پذیرفتند، آن وقت می‏توان گفت زمینه ظهور حضرت مهدی(عج) فراهم شده است.
خوب است ما ابتدا وظیفه خودمان را بدانیم و در این راه كوشش بكنیم. بنده فكر می‏كنم مسأله انتظار مهدی موعود(عج) و نجات دهنده غیبی یك عقیده مهم و سازنده‏ای است كه اگر ما شیعیان درست عمل می‏كردیم، الآن وضع جهانی خیلی بهتر از حالا بود و در نهایت هم باید ما این كار را بكنیم. آن كسی كه می‏تواند این كار را ترویج كند، روحانیت است.
این كارهای معمولی مانند برگزاری جشن‏ها و امثال این‏ها در مورد امام زمان(عج) مطلوب و خوب است؛ اما اصل هدف در خصوص حضرت گم شده، باید جامعه را به این سو حركت دهیم.
● خاتمه بحث
در پایان فقط دو روایت را عنوان می‏كنم:
۱) روایت اول: آمادگی عقلی
یك روایت از امام صادق‏علیه السلام است «اذا قام قائمنا(۱۲)...»؛ وقتی حضرت قیام می‏كند. «...وضع یده علی رؤوس العباد(۱۳)...»؛ دستش را بر سر بندگان قرار می‏دهد. حالا «وضع یده»؛ یا دست خدا یا دست خودش است، دو احتمال است. به هر حال، دستش را بر سر بندگان قرار می‏دهد و عقل‏های این‏ها را متمركز می‏سازد. «...فجمع به عقولهم(۱۴)...»؛ و اخلاق آن‏ها را كامل می‏كند؛ «و اكمل به اخلاقهم(۱۵)...»؛ به وسیله این آمادگی پیدا می‏كنند حق را بپذیرند؛ چون ستم نتیجه جهالت است. نپذیرفتن اسلام نتیجه نادانی است. اگر مردم عقلشان به جا آمد و توانستند مسائل واقعی را درك بكنند، اسلام را قبول می‏كنند.
از این روایت معلوم می‏شود در زمان حضرت مردم آمادگی عقلی پیدا می‏كنند اما این هم به وسیله معجزه نیست. زمینه‏اش را باید آن كسانی كه در انتظار حضرت هستند، به وسیله تبلیغات و مسائل دیگر فراهم كنند.
۲) روایت دوم : آمادگی برای ظهور
روایت دیگری است كه ابوجعفرعلیه السلام می‏فرماید:
«اتری من حبس نفسه علی‏اللَّه (عزّ و جّل) لایجعل‏اللَّه له مخرجاً(۱۶)...»؛ یعنی هر كسی كه نفس خودش را وقف خدا بكند فكر می‏كنید كه خدا مخرجی را برایش قرار نمی‏دهد، راه نجات برایش قرار نمی‏دهد؟! بعد فرمودند «...واللَّه لیجعلن اللَّه له مخرجاً(۱۷)...»؛ به خدا قسم، خداوند مخرجی را برایش قرار می‏دهد؛ اما به شرطی كه خودش را وقف كند. ما نمی‏دانیم چه مقدار خودمان را وقف امام زمان(عج) كرده‏ایم و در راه قیام حضرت و حكومت مهم جهانی او اقدام كرده‏ایم. نمی‏دانیم آیا ما هم تابع یك حالت موجود نیستیم؟ ما كه باید مردم را ارشاد و هدایت بكنیم، ما هم تابع وضع موجود نیستیم؟ آن كسی كه خود را وقف كرده فكر می‏كنم غیر از ما باشد! همان‏ها بودند كه در جبهه خودشان را وقف كرده بودند. آن‏ها بودند كه به این امید كارهایی كردند. منتظران حضرت همان‏ها بودند كه در جبهه‏ها بودند. آقایان یادشان هست در زمان جنگ جوان‏هابا چه شور و عشقی خود را فدا می‏كردند. واقعاً خود را فدا می‏كردند. آن‏ها منتظر واقعی بودند. «...رحم‏اللَّه عبداً حبس نفسه علینا(۱۸)...»؛ خدا رحمت كند كسانی را كه نفس خود را برای ما حبس و وقف می‏كنند. «...رحم‏اللَّه عبداً احیا امرنا(۱۹)...»؛ خدا رحمت كند مردمی را كه امر ما را احیا كنند؛ یعنی حكومت ما را احیا كنند؛ یعنی برپا بدارند و ترویج كنند.
این خود به خود شدنی نیست. آمادگی می‏خواهد، آمادگی جنگی می‏خواهد. وقتی مردم واقعاً آماده باشند برای این‏كه در راه این هدف بزرگ جنگ بكنند، سلاح و نیرو لازم دارند.
امام صادق‏علیه السلام می‏فرماید:
خودتان را برای ظهور حضرت مهدی(عج) آماده كنید ولو به ذخیره كردن یك تیر. خودتان را برای ظهور حضرت آماده كنید ولو این‏كه یك تفنگ بخرید و یك تیر آماده كنید. آمادگی بالاتری را می‏گوید به حدی كه واقعاً در برابر جهان و سلاح‏های پیشرفته جهان آمادگی پیدا بكنید. این خیلی مهم است.
انتظار این است كه به‏طور جدی در این مسیر باشیم. مردم را و خودمان را برای آمادگی در این راه آماده كنیم تا از اصحاب واقعی و یاران امام زمان(عج) شویم. ان‏شاءاللَّه.
ان شاءاللَّه خداوند زمینه ظهور حضرت را فراهم كند و ما را زمینه ساز تأسیس حكومت جهانی اسلام قرار دهد.

منبع : مجمع جهانی شیعه شناس