پول توجیبی الفبای استقلال

پول تو جیبی بچه‌ها، از مواردی است كه اغلب در خانواده مشكل‌آفرین می‌شود.ریشه اصلی این مشكلات نگرش اشتباه ما نسبت به آن است. ما گمان می‌كنیم «پول تو جیبی»، پاداشی برای رفتار خوب یا حق‌الزحمه‌ای برای كارهای روزانه بچه‌هاست.
به همین خاطر، از آن به عنوان وسیله‌ای برای فشار آوردن بر كودك و واداشتن او به اطاعت استفاده می‌كنیم. آنچه كه باید به آن توجه كرد این است كه «پول تو جیبی» یك وسیله آموزشی و تربیتی است كه هدف و غایتی مشخص دارد: ما می‌خواهیم از طریق «حق انتخاب» و «مسئولیت»، به فرزند خود یاد بدهیم كه چگونه از پولش استفاده كند و او را در اندوختن تجربه در این راه یاری كنیم.
به همین جهت نظارت و تجسس بیش از اندازه بر «پول تو جیبی» و طریقه خرج كردن آن و نیز استفاده از آن به عنوان وسیله‌ای برای تنظیم پاداش و تنبیه كودك، هدف اصلی این وسیله تربیتی را خنثی می‌كند. یكی از راه‌های مهمی كه والدین می‌توانند فرزندان خود را از نظر جنبه‌های پولی و اقتصادی آموزش دهند، یكی از نكات مهم در تربیت اقتصادی فرزندان، درست خرج كردن و فراگیری آینده‌نگری اقتصادی فرزندان است. عده زیادی از كودكان و نوجوانان از میزان پولی كه به عنوان پول تو جیبی از والدین خود دریافت می‌كنند، ناراضی هستند و معتقدند این مبلغ فقط برای مخارجشان كافی است.
در مقابل، والدین نیز معتقدند كه میزان پول دریافتی فرزندانشان زیاد است. البته مبلغ و میزان پول تو جیبی بچه‌ها ارتباط مستقیم با شناخت والدین از نیازهای فرزندانشان و شناخت مناسب فرزندان از وضع مالی والدینشان دارد. اینكه پول تو جیبی چه‌قدر باشد، خیلی مهم نیست؛ مهم این است كه بچه‌ها استفاده درست را بلد باشند. مطالعات نشان داده كه پول هفتگی یا ماهیانه بستگی به سن اطفال دارد.
كودكانی كه سن كمتری دارند ظرفیت و توانایی نگهداری پول خود را تا آخر ماه نداشته و تمام پول را یكجا خرج می‌كنند. بنابراین بهتر است كودكان ۷ تا ۹ ساله به‌طور هفتگی و كودكان بالای ۱۰ سال به‌طور ماهیانه پول تو جیبی‌شان را دریافت كنند.
همچنین روان‌شناسان معتقدند پرداخت پول تو جیبی باید از قاعده منظم و خاصی برخوردار باشد كه می‌توان در زمان‌های مختلفی چون روزانه، هفتگی و یا ماهیانه باشد تا كودك یا نوجوان بتواند براساس آن نظم، برای پول ثابتی كه به او پرداخته می‌شود، برنامه‌ریزی كند. اطلاعات موجود نشان می‌دهد خانواده‌های با درآمد متوسط به مستمری هفتگی یا ماهانه كودكان خود اهمیت بیشتری می‌دهند.
عامل دیگر، جنسیت فرزندان است. گاهی خانواده‌ها به دلایل فرهنگی نیازهای فرزندان دختر را نادیده می‌گیرند و به فرزندان پسر پول بیشتری می‌دهند. تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد كه پسرها بیشتر از دخترها پول دریافت می‌كنند.
به‌طور كلی پول دریافتی بچه‌ها نباید آنقدر زیاد باشد كه ارزش خود را از دست بدهد و نه آن‌قدر كم كه كودك یا نوجوان برای رفع خواسته‌های خود به اعمال نادرست دست بزنند. رابطه پول تو جیبی و اعتیاد «مطالعات محققان نشان می‌دهد دادن پول توجیبی‌های زیادی به دانش‌آموزان و عدم نظارت بر مصرف آن، خطر اعتیاد آنان به مواد مخدر را افزایش می‌دهد.»
به نقل از پایگاه خبری اكسپرس ایندیا، مطالعات نشان می‌دهد عدم نظارت والدین به نحوه مصرف پول تو جیبی كودكان و دانش‌آموزان، خطر معتاد شدن آنان به مواد مخدر و مشروبات الكلی را در پی دارد. براساس این گزارش مسئله عدم نظارت بر نحوه مصرف پول تو جیبی دانش‌آموزان در میان والدینی كه هر دو شاغل هستند، شایع‌تر است و این افراد نظارت كمتری به ریخت و پاش‌های فرزندان خود دارند.
بنا بر همین گزارش، هر چه پول توجیبی دانش‌آموزان بیشتر شود، آنان میل بیشتری به ریخت و پاش پیدا می‌كنند و احتمال اینكه آنان از این مبالغ برای خرید مواد مخدر و مشروبات الكلی استفاده نمایند، افزایش می‌یابد. محققان به والدین توصیه می‌كنند میزان پول توجیبی دانش‌آموزان را طوری تنظیم كنند كه آنان نه با كمبود پول مواجه شوند و نه آنقدر با پول اضافی روبه‌رو گردند كه وسوسه خلاف به سر آنان بزند.
رویا زارع متخصص علوم تربیتی، در این رابطه می‌گوید: «خانواده‌ها موظفند با آشنا كردن وضعیت اقتصادی و شغلی خود، به فرزندان خود در اوایل نوجوانی بیاموزند كه در چارچوب امكانات مالی خانواده قدم بردارند.
بسیار دیده شده كه خانواده‌های متوسط برای همسانی فرزندانشان با همسالانی كه وضع مالی بهتری دارند، پول توجیبی زیادی در اختیارشان قرار می‌دهند! كه در این صورت كودك یا نوجوان با عدم درك صحیح از وضعیت مالی و امكانات اقتصادی خانواده خود، در آینده توقع بیشتری از والدین داشته و زیاده‌خواه می‌شود كه در سنین بالاتر مشكل‌دار خواهد شد. پول توجیبی باید به اندازه نیاز كودك و در حد امكانات مالی خانواده پرداخت شود.
اگر كودك ناچار است در خارج از منزل غذا بخورد، اگر برای ایاب و ذهاب خود احتیاج به پول دارد و اگر دوست دارد گاهی همكلاس‌های خود را مهمان كند، والدین می‌توانند متوسط مخارج فرزندانشان را برآورد كرده و به همان مقدار او را تأمین سازند. در برخی موارد دیده می‌شود كه میان خانواده‌هایی كه از رفاه نسبی نیز برخوردارند، كودكان برای تأمین نیازهایشان دست به كارهای نادرست می‌زنند كه بیانگر ناكافی‌بودن یا بی‌توجهی والدین به نیازهای آنهاست.
توصیه كاربردی روان‌شناسان و آگاهان امور تربیتی این است كه به اطفال مقرری مختصری داده شود تا حس اعتماد والدین و امنیت مالی، در كودكان ارضا شود و چنانچه فرزندشان نیاز به پول بیشتری داشت، این مبلغ را در مقابل كار اضافی مثل شستن اتومبیل، كمك به مادر، خوب درس خواندن و نگهداری از خواهر یا برادر كوچكتر دریافت كند.
به این ترتیب كودكان و نوجوانان علاوه بر كسب توانایی عملی، به ارزش پول نیز پی می‌برند. در حقیقت فرزندان با دریافت مبلغی مشخص، برحسب سن، شخصیت و شرایط اقتصادی خانواده خود با مسائل مالی پیرامون آشنا شده و یاد می‌گیرند كه چگونه از پولی كه در اختیارشان گذاشته می‌شود، می‌توانند بیشترین و مناسب‌ترین استفاده را ببرند.
از طرفی پول توجیبی می‌تواند زمینه‌سازی مناسب برای ورود كودكان و نوجوانان به دنیای بزرگسالان باشد. بنابراین دقت در تعیین مقرری مناسب برای فرزندان، با توجه به شرایط و امكانات اقتصادی خانواده، وضعیت روحی و شخصی، همچنین در نظر گرفتن سن آنها از عوامل مهم و زیربنایی برای رشد شخصیتی- اجتماعی فرزندانمان مبدل كند.
رابطه پول توجیبی و اقتصاد در بررسی این موضوع، استیسی نتیجه می‌گیرد كه: «در دهه اول زندگی به نظر نمی‌رسد زمینه‌های اجتماعی زندگی كودكان در اجتماعی‌كردن اقتصادی آنان، به جز كودكان بسیار ثروتمند و یا بسیار فقیر، تأثیر زیادی داشته باشد. اما در دهه دوم زندگی به نظر می‌رسد، تأثیر تفاوت‌های اجتماعی در روند رشد آنان مشخص‌تر باشد.»
در انگلستان بردزآی والس درباره پول توجیبی پژوهش پیمایشی منظمی انجام داد. این بررسی نشان می‌داد كه میانگین پول توجیبی كودكان در ۱۹۸۹، مبلغ ۴۰/۱ پوند در هفته است كه با توجه به سن كودك افزایش می‌یابد، همچنین پسران كمی بیش از دختران پول توجیبی دریافت می‌كنند. بالاترین میزان پرداخت پول توجیبی در اسكاتلند است كه میانگین این پرداخت‌ها تقریباً ۵۰درصد بیشتر از جنوب غربی انگلیس است.
سال‌هاست كه میزان پول توجیبی كمتر از میزان تورم افزایش یافته است، ولی در سالیان بعد این میزان، در مقایسه با افزایشی كه از سال ۱۹۷۵ همپای میزان تورم می‌توانست داشته باشد، در سال ۱۹۸۹، به میزان ۲۵درصد بیشتر بود.
بررسی‌های فرانسوی‌ها نیز نتایج مشابهی را نشان می‌دهد و همچنین حاكی است مبلغ پول توجیبی والدین به فرزندانشان كمتر از مقداری بوده است كه فرزندان آنها در گزارش خود اظهار داشته‌اند؛ كه شاید بدین علت باشد كه والدین فقط پول توجیبی را مدنظر دارند، در حالی كه فرزندان تمام پول‌های دریافتی را محسوب می‌كنند.
این امر نشان می‌دهد كه در چه سنی پول توجیبی عامل مهم اجتماعی كردن كودكان قلمداد می‌شود. اوایل قرن جاری، والدین به خاطر دادن پول در قبال كار به فرزندان خود تشویق می‌شدند، در حالی كه دیدگاه امروزی، از دادن مقرری منظمی كه ملزم به كاركردن كودك نباشد، حمایت می‌كند.
به نظر می‌رسد كه در طول سال‌های ۱۹۰۳ تا۱۹۴۰ تب بررسی‌ها و مقاله‌های پژوهشی در مورد آموزش نحوه استفاده از پول به كودكان همه جا را فراگرفته بود. از این رو، پری‌وی، ۱۰۰خانواده آمریكایی را كه به نوجوانان خود درباره پول آموزش می‌دادند، مورد مطالعه قرار داد.
آنان به این نتیجه رسیدند كه به هنگام استفاده از پول پسران بیش از دختران از تجربه‌های آموزشی خود استفاده می‌كنند. این امر به خصوص در تشویق والدین به كسب تجربه هنگام گفت‌وگو با كودكان خود درباره وضعیت مالی خانواده، مشكلات، مخارج و اهداف بسیار مؤثر واقع شد.
آنان پی‌بردند كه آموزش والدین درباره پول به فرزندان، با توانایی آتی كودكان در استفاده سودمند از منابع مالی در اوایل بزرگسالی (سال‌های اولیه دبیرستان) ارتباط مثبتی دارد. رفتارهای پولی این نوجوانان در آینده، آشكارا با تجربه‌ای مرتبط بود كه از والدین خود در تشویق به كسب درآمد، و گفت‌وگو درباره مسائل مالی خانواده و یا هزینه‌ها به دست می‌آورند.
در مجموع، رابطه بین تجربه‌های دوران كودكی در نحوه استفاده از پول و توانایی بعدی آنان در مدیریت پول، بر اهمیت برنامه‌ریزی والدین به عنوان تجربه‌هایی بسیار ارزشمند برای كودكان می‌افزاید. آشنا كردن نوجوانان دبیرستانی با تجربه كسب درآمد و در كل با مسائل مالی خانواده، اهمیت بسیاری دارد.
به نظر می‌رسد بررسی‌های مارشال و مگرو در نخستین پژوهش درباره ارتباط بین آموزش والدین به كودكان در خصوص پول و دانش استفاده كودكان از آن باشد. همان‌طور كه پیش‌بینی می‌شد، آنان به این نتیجه دست یافتند كه اطلاعات كودك درباره پول با میزان تجربه‌های او از پول ارتباط مستقیمی دارد. همچنین با نگرش والدین نسبت به پول و عادت‌های مصرفی آنان نیز مرتبط است.
از این‌رو آموزش و اجتماعی كردن كودك، آثار مهمی در درك آنان از امور اقتصادی بر جای می‌گذارد. چنین به نظر می‌رسد كه والدین برای اجتماعی كردن كودكان خود از همه توانشان استفاده نمی‌كنند.
سونوگا - برك و وبلی در خصوص اینكه والدین پول توجیبی را به منظور آموزش پس‌انداز به كودكان می‌دهند، پژوهشی انجام دادند و نتیجه گرفتند كه اغلب والدین پول توجیبی را برای خرج كردن می‌دهند نه برای پس‌انداز كردن. با وجود این، تلاش‌های ناتمامی برای آموزش پس‌انداز كردن انجام گرفت (برای مثال والدینی كه با فرزند خود برای پس‌انداز مسابقه می‌گذارند) اما این فرصت‌ها به ندرت وجود داشت.
فرنهام و توماس در تخصص و استفاده از پول توجیبی، تفاوت‌های طبقاتی، جنسی و سنی را تعیین‌كننده می‌دانند. آنان از ۴۰۰ كودك ۷ تا ۱۲ ساله انگلیسی آزمونی به عمل آوردند، نتیجه نشان داد كه كودكان بزرگ‌‌تر پول بیشتری دریافت می‌كردند و در فعالیت‌های اقتصادی از قبیل پس‌انداز، وام دادن یا وام گرفتن بیشتر شركت داشتند.
تفاوت‌های طبقاتی نیز میان آنان وجود داشت: برای مثال كودكان خانواده‌های كارگری پول بیشتری می‌گرفتند ولی كمتر از كودكان طبقه متوسط پس‌انداز می‌كردند. همچنین كودكان طبقه‌های متوسط بیشتر از كودكان متعلق به اقشار كارگری گزارش می‌كردند كه برای گرفتن پول توجیبی در خانه مجبور به كاركردن بودند، و آن را پس از پس‌انداز برای نگهداری به والدین خود می‌سپردند.
در مجموع، میزان تفاوت‌های طبقاتی به نحو شگفت‌آوری پایین بود. اجتماعی شدن كودكان فرنهام و توماس استنباط والدین از اجتماعی كردن كودكان خود را با اطلاع از نظر آنان درباره دادن پول توجیبی ارزیابی كردند، نتایج نشان داد كه مادرها بیشتر از پدرها به مواد زیر تمایل داشتند: اینكه با كودكان خود درباره نوع كالایی كه با پول توجیبی تهیه می‌شود، به توافق برسند، به كودكان بزرگتر پول توجیبی ماهیانه پرداخت شود؛ در مقدار پول توجیبی كودك هر سال تجدید نظر شود.
از این‌رو، همه این تفاوت‌ها نشان می‌دهد كه زنان بیشتر مایلند تا فرزندان خود را افراد مسئولی بارآورند كه علت آن می‌تواند به دلیل ویژگی زن بودن آنان باشد، كه تماس بیشتری با كودكان در خانه یا محل كار دارند. بنابراین درك بهتری نیز از توانایی‌های آنان خواهند داشت.
همان‌گونه كه انتظار می‌رفت تفاوت‌های سنی نشان داد كه والدین مسن‌تر بیشتر از والدین جوان، اصرار داشتند كه فرزندانشان پول توجیبی خود را بیشتر صرف خرید كتاب كنند و كمتر به تفریحات بپردازند. آنان، هم چنین بیشتر موافق بودند كه پول توجیبی بیشتری به پسرانشان بدهند.
در عوض اغلب والدین جوان‌تر، پول توجیبی، را در ازای انجام دادن كارهای منزل به فرزندانشان می‌دادند. بنابراین آنان پول توجیبی را بیشتر نوعی قرارداد توافق شده میان كودك و والدین می‌دانستند. استنباط نوجوانان از پول توجیبی میلر و یونگ استنباط نوجوانان آمریكایی از «پول توجیبی» را مورد بررسی قرار دادند. برخلاف باورهای والدین، آنان نتیجه گرفتند كه نوجوانان پول توجیبی را فرصتی آموزشی برای كسب بیشتر اعتماد به خویشتن در تصمیم‌گیری‌های مالی و مدیریت پول نمی‌دانند. اكثر نوجوانان، پول توجیبی را برای برخوردار شدن از مواهب ضروری زندگی می‌دانستند، یا آن را نوعی درآمد قلمداد می‌كردند.صاحبنظران بر این باورند كه اهمیت پول توجیبی برای نوجوانان، گرفتن خود پول نیست، بلكه ارزیابی شرایط دریافت آن، میزان وظایف در قبال آن، محدودیت در مبلغ آن و خرج یا نگهداری آن است. در میان خانواده‌ها، مقرری یا پول توجیبی در ارتباط تنگاتنگ با همه زمینه‌های اجتماعی كردن است.
خودپنداره نوجوان و تأخیر انداختن ازدواج، مساوات‌طلبی از نظر جنسی و غیره با روابط اجتماعی، شركت در مراتب مختلف تصمیم‌گیری و تجربه‌های پول توجیبی مرتبط است. مؤلفان خاطرنشان می‌كنند: «دادن پول توجیبی به فرزندان را نمی‌توان بد یا خوب دانست؛ بلكه روش اداره آن می‌تواند منجر به پیدایش ارزش‌ها و میزان‌ها و غیره شود... آنچه می‌توان گفت این است كه زمانی كه مقرری باعث خود رهبری و مساوات‌طلبی در كنش‌های متقابل می‌شود، می‌تواند توسعه و پیشرفت‌های بعدی را در پی داشته باشد.»
تمامی این پژوهش‌ها درباره پول توجیبی این نتیجه را دربردارد كه هر چند اجتماعی كردن كودكان از نظر اقتصادی مهم است، اما به تنهایی قابل توجه نیست. همچنین والدین، پول برای نیازهای دیگر (تعطیلات، سرگرمی‌ها، و غیره) را نیز تأمین می‌كنند كه «همه موارد تأمین مالی» را باید در كل در نظر گرفت.
پول تو جیبی هفتگی یا ماهیانه، بدون قید و شرط در ازای انجام دادن كار است كه آمریكایی‌ها آن را «مقرری» و انگلیسی‌ها «پول تو جیبی» می‌نامند. نكته قابل توجه این كه تا این اواخر، پژوهش‌های علمی كمی در این زمینه وجود داشت و بیشتر اطلاعات، از مطالعات بازاریابی تهیه می‌شد.
یكی از نكات مهم در تربیت اقتصادی فرزندان، درست خرج كردن و فراگیری آینده‌نگری اقتصادی فرزندان است. عده زیادی از كودكان و نوجوانان از میزان پولی كه به عنوان پول تو جیبی از والدین خود دریافت می‌كنند، ناراضی هستند و معتقدند این مبلغ فقط برای مخارجشان كافی است. در مقابل، والدین نیز معتقدند كه میزان پول دریافتی فرزندانشان زیاد است.
البته مبلغ و میزان پول تو جیبی بچه‌ها ارتباط مستقیم با شناخت والدین از نیازهای فرزندانشان و شناخت مناسب فرزندان از وضع مالی والدینشان دارد. اینكه پول تو جیبی چه‌قدر باشد، خیلی مهم نیست؛ مهم این است كه بچه‌ها استفاده درست را بلد باشند.
مطالعات نشان داده كه پول هفتگی یا ماهیانه بستگی به سن اطفال دارد. كودكانی كه سن كمتری دارند ظرفیت و توانایی نگهداری پول خود را تا آخر ماه نداشته و تمام پول را یكجا خرج می‌كنند. بنابراین بهتر است كودكان ۷ تا ۹ ساله به‌طور هفتگی و كودكان بالای ۱۰ سال به‌طور ماهیانه پول تو جیبی‌شان را دریافت كنند.
همچنین روان‌شناسان معتقدند پرداخت پول تو جیبی باید از قاعده منظم و خاصی برخوردار باشد كه می‌توان در زمان‌های مختلفی چون روزانه، هفتگی و یا ماهیانه باشد تا كودك یا نوجوان بتواند براساس آن نظم، برای پول ثابتی كه به او پرداخته می‌شود، برنامه‌ریزی كند. اطلاعات موجود نشان می‌دهد خانواده‌های با درآمد متوسط به مستمری هفتگی یا ماهانه كودكان خود اهمیت بیشتری می‌دهند.
عامل دیگر، جنسیت فرزندان است. گاهی خانواده‌ها به دلایل فرهنگی نیازهای فرزندان دختر را نادیده می‌گیرند و به فرزندان پسر پول بیشتری می‌دهند. تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد كه پسرها بیشتر از دخترها پول دریافت می‌كنند.
به‌طور كلی پول دریافتی بچه‌ها نباید آنقدر زیاد باشد كه ارزش خود را از دست بدهد و نه آن‌قدر كم كه كودك یا نوجوان برای رفع خواسته‌های خود به اعمال نادرست دست بزنند.
● رابطه پول تو جیبی و اعتیاد
«مطالعات محققان نشان می‌دهد دادن پول توجیبی‌های زیادی به دانش‌آموزان و عدم نظارت بر مصرف آن، خطر اعتیاد آنان به مواد مخدر را افزایش می‌دهد.» به نقل از پایگاه خبری اكسپرس ایندیا، مطالعات نشان می‌دهد عدم نظارت والدین به نحوه مصرف پول تو جیبی كودكان و دانش‌آموزان، خطر معتاد شدن آنان به مواد مخدر و مشروبات الكلی را در پی دارد.
براساس این گزارش مسئله عدم نظارت بر نحوه مصرف پول تو جیبی دانش‌آموزان در میان والدینی كه هر دو شاغل هستند، شایع‌تر است و این افراد نظارت كمتری به ریخت و پاش‌های فرزندان خود دارند.
بنا بر همین گزارش، هر چه پول توجیبی دانش‌آموزان بیشتر شود، آنان میل بیشتری به ریخت و پاش پیدا می‌كنند و احتمال اینكه آنان از این مبالغ برای خرید مواد مخدر و مشروبات الكلی استفاده نمایند، افزایش می‌یابد. محققان به والدین توصیه می‌كنند میزان پول توجیبی دانش‌آموزان را طوری تنظیم كنند كه آنان نه با كمبود پول مواجه شوند و نه آنقدر با پول اضافی روبه‌رو گردند كه وسوسه خلاف به سر آنان بزند.
رویا زارع متخصص علوم تربیتی، در این رابطه می‌گوید: «خانواده‌ها موظفند با آشنا كردن وضعیت اقتصادی و شغلی خود، به فرزندان خود در اوایل نوجوانی بیاموزند كه در چارچوب امكانات مالی خانواده قدم بردارند. بسیار دیده شده كه خانواده‌های متوسط برای همسانی فرزندانشان با همسالانی كه وضع مالی بهتری دارند، پول توجیبی زیادی در اختیارشان قرار می‌دهند! كه در این صورت كودك یا نوجوان با عدم درك صحیح از وضعیت مالی و امكانات اقتصادی خانواده خود، در آینده توقع بیشتری از والدین داشته و زیاده‌خواه می‌شود كه در سنین بالاتر مشكل‌دار خواهد شد.
پول توجیبی باید به اندازه نیاز كودك و در حد امكانات مالی خانواده پرداخت شود. اگر كودك ناچار است در خارج از منزل غذا بخورد، اگر برای ایاب و ذهاب خود احتیاج به پول دارد و اگر دوست دارد گاهی همكلاس‌های خود را مهمان كند، والدین می‌توانند متوسط مخارج فرزندانشان را برآورد كرده و به همان مقدار او را تأمین سازند.
در برخی موارد دیده می‌شود كه میان خانواده‌هایی كه از رفاه نسبی نیز برخوردارند، كودكان برای تأمین نیازهایشان دست به كارهای نادرست می‌زنند كه بیانگر ناكافی‌بودن یا بی‌توجهی والدین به نیازهای آنهاست.
توصیه كاربردی روان‌شناسان و آگاهان امور تربیتی این است كه به اطفال مقرری مختصری داده شود تا حس اعتماد والدین و امنیت مالی، در كودكان ارضا شود و چنانچه فرزندشان نیاز به پول بیشتری داشت، این مبلغ را در مقابل كار اضافی مثل شستن اتومبیل، كمك به مادر، خوب درس خواندن و نگهداری از خواهر یا برادر كوچكتر دریافت كند. به این ترتیب كودكان و نوجوانان علاوه بر كسب توانایی عملی، به ارزش پول نیز پی می‌برند.
در حقیقت فرزندان با دریافت مبلغی مشخص، برحسب سن، شخصیت و شرایط اقتصادی خانواده خود با مسائل مالی پیرامون آشنا شده و یاد می‌گیرند كه چگونه از پولی كه در اختیارشان گذاشته می‌شود، می‌توانند بیشترین و مناسب‌ترین استفاده را ببرند.
از طرفی پول توجیبی می‌تواند زمینه‌سازی مناسب برای ورود كودكان و نوجوانان به دنیای بزرگسالان باشد. بنابراین دقت در تعیین مقرری مناسب برای فرزندان، با توجه به شرایط و امكانات اقتصادی خانواده، وضعیت روحی و شخصی، همچنین در نظر گرفتن سن آنها از عوامل مهم و زیربنایی برای رشد شخصیتی- اجتماعی فرزندانمان مبدل كند.
● رابطه پول توجیبی و اقتصاد
در بررسی این موضوع، استیسی نتیجه می‌گیرد كه: «در دهه اول زندگی به نظر نمی‌رسد زمینه‌های اجتماعی زندگی كودكان در اجتماعی‌كردن اقتصادی آنان، به جز كودكان بسیار ثروتمند و یا بسیار فقیر، تأثیر زیادی داشته باشد. اما در دهه دوم زندگی به نظر می‌رسد، تأثیر تفاوت‌های اجتماعی در روند رشد آنان مشخص‌تر باشد.»
در انگلستان بردزآی والس درباره پول توجیبی پژوهش پیمایشی منظمی انجام داد. این بررسی نشان می‌داد كه میانگین پول توجیبی كودكان در ۱۹۸۹، مبلغ ۴۰/۱ پوند در هفته است كه با توجه به سن كودك افزایش می‌یابد، همچنین پسران كمی بیش از دختران پول توجیبی دریافت می‌كنند.
بالاترین میزان پرداخت پول توجیبی در اسكاتلند است كه میانگین این پرداخت‌ها تقریباً ۵۰درصد بیشتر از جنوب غربی انگلیس است. سال‌هاست كه میزان پول توجیبی كمتر از میزان تورم افزایش یافته است، ولی در سالیان بعد این میزان، در مقایسه با افزایشی كه از سال ۱۹۷۵ همپای میزان تورم می‌توانست داشته باشد، در سال ۱۹۸۹، به میزان ۲۵درصد بیشتر بود. بررسی‌های فرانسوی‌ها نیز نتایج مشابهی را نشان می‌دهد و همچنین حاكی است مبلغ پول توجیبی والدین به فرزندانشان كمتر از مقداری بوده است كه فرزندان آنها در گزارش خود اظهار داشته‌اند؛ كه شاید بدین علت باشد كه والدین فقط پول توجیبی را مدنظر دارند، در حالی كه فرزندان تمام پول‌های دریافتی را محسوب می‌كنند.
این امر نشان می‌دهد كه در چه سنی پول توجیبی عامل مهم اجتماعی كردن كودكان قلمداد می‌شود. اوایل قرن جاری، والدین به خاطر دادن پول در قبال كار به فرزندان خود تشویق می‌شدند، در حالی كه دیدگاه امروزی، از دادن مقرری منظمی كه ملزم به كاركردن كودك نباشد، حمایت می‌كند.
به نظر می‌رسد كه در طول سال‌های ۱۹۰۳ تا۱۹۴۰ تب بررسی‌ها و مقاله‌های پژوهشی در مورد آموزش نحوه استفاده از پول به كودكان همه جا را فراگرفته بود. از این رو، پری‌وی، ۱۰۰خانواده آمریكایی را كه به نوجوانان خود درباره پول آموزش می‌دادند، مورد مطالعه قرار داد. آنان به این نتیجه رسیدند كه به هنگام استفاده از پول پسران بیش از دختران از تجربه‌های آموزشی خود استفاده می‌كنند.
این امر به خصوص در تشویق والدین به كسب تجربه هنگام گفت‌وگو با كودكان خود درباره وضعیت مالی خانواده، مشكلات، مخارج و اهداف بسیار مؤثر واقع شد. آنان پی‌بردند كه آموزش والدین درباره پول به فرزندان، با توانایی آتی كودكان در استفاده سودمند از منابع مالی در اوایل بزرگسالی (سال‌های اولیه دبیرستان) ارتباط مثبتی دارد.
رفتارهای پولی این نوجوانان در آینده، آشكارا با تجربه‌ای مرتبط بود كه از والدین خود در تشویق به كسب درآمد، و گفت‌وگو درباره مسائل مالی خانواده و یا هزینه‌ها به دست می‌آورند.
در مجموع، رابطه بین تجربه‌های دوران كودكی در نحوه استفاده از پول و توانایی بعدی آنان در مدیریت پول، بر اهمیت برنامه‌ریزی والدین به عنوان تجربه‌هایی بسیار ارزشمند برای كودكان می‌افزاید. آشنا كردن نوجوانان دبیرستانی با تجربه كسب درآمد و در كل با مسائل مالی خانواده، اهمیت بسیاری دارد.
به نظر می‌رسد بررسی‌های مارشال و مگرو در نخستین پژوهش درباره ارتباط بین آموزش والدین به كودكان در خصوص پول و دانش استفاده كودكان از آن باشد. همان‌طور كه پیش‌بینی می‌شد، آنان به این نتیجه دست یافتند كه اطلاعات كودك درباره پول با میزان تجربه‌های او از پول ارتباط مستقیمی دارد. همچنین با نگرش والدین نسبت به پول و عادت‌های مصرفی آنان نیز مرتبط است.
از این‌رو آموزش و اجتماعی كردن كودك، آثار مهمی در درك آنان از امور اقتصادی بر جای می‌گذارد. چنین به نظر می‌رسد كه والدین برای اجتماعی كردن كودكان خود از همه توانشان استفاده نمی‌كنند. سونوگا - برك و وبلی در خصوص اینكه والدین پول توجیبی را به منظور آموزش پس‌انداز به كودكان می‌دهند، پژوهشی انجام دادند و نتیجه گرفتند كه اغلب والدین پول توجیبی را برای خرج كردن می‌دهند نه برای پس‌انداز كردن.
با وجود این، تلاش‌های ناتمامی برای آموزش پس‌انداز كردن انجام گرفت (برای مثال والدینی كه با فرزند خود برای پس‌انداز مسابقه می‌گذارند) اما این فرصت‌ها به ندرت وجود داشت.
فرنهام و توماس در تخصص و استفاده از پول توجیبی، تفاوت‌های طبقاتی، جنسی و سنی را تعیین‌كننده می‌دانند. آنان از ۴۰۰ كودك ۷ تا ۱۲ ساله انگلیسی آزمونی به عمل آوردند، نتیجه نشان داد كه كودكان بزرگ‌‌تر پول بیشتری دریافت می‌كردند و در فعالیت‌های اقتصادی از قبیل پس‌انداز، وام دادن یا وام گرفتن بیشتر شركت داشتند.
تفاوت‌های طبقاتی نیز میان آنان وجود داشت: برای مثال كودكان خانواده‌های كارگری پول بیشتری می‌گرفتند ولی كمتر از كودكان طبقه متوسط پس‌انداز می‌كردند. همچنین كودكان طبقه‌های متوسط بیشتر از كودكان متعلق به اقشار كارگری گزارش می‌كردند كه برای گرفتن پول توجیبی در خانه مجبور به كاركردن بودند، و آن را پس از پس‌انداز برای نگهداری به والدین خود می‌سپردند. در مجموع، میزان تفاوت‌های طبقاتی به نحو شگفت‌آوری پایین بود.● اجتماعی شدن كودكان
فرنهام و توماس استنباط والدین از اجتماعی كردن كودكان خود را با اطلاع از نظر آنان درباره دادن پول توجیبی ارزیابی كردند، نتایج نشان داد كه مادرها بیشتر از پدرها به مواد زیر تمایل داشتند: اینكه با كودكان خود درباره نوع كالایی كه با پول توجیبی تهیه می‌شود، به توافق برسند، به كودكان بزرگتر پول توجیبی ماهیانه پرداخت شود؛ در مقدار پول توجیبی كودك هر سال تجدید نظر شود.
از این‌رو، همه این تفاوت‌ها نشان می‌دهد كه زنان بیشتر مایلند تا فرزندان خود را افراد مسئولی بارآورند كه علت آن می‌تواند به دلیل ویژگی زن بودن آنان باشد، كه تماس بیشتری با كودكان در خانه یا محل كار دارند. بنابراین درك بهتری نیز از توانایی‌های آنان خواهند داشت.
همان‌گونه كه انتظار می‌رفت تفاوت‌های سنی نشان داد كه والدین مسن‌تر بیشتر از والدین جوان، اصرار داشتند كه فرزندانشان پول توجیبی خود را بیشتر صرف خرید كتاب كنند و كمتر به تفریحات بپردازند. آنان، هم چنین بیشتر موافق بودند كه پول توجیبی بیشتری به پسرانشان بدهند.
در عوض اغلب والدین جوان‌تر، پول توجیبی، را در ازای انجام دادن كارهای منزل به فرزندانشان می‌دادند. بنابراین آنان پول توجیبی را بیشتر نوعی قرارداد توافق شده میان كودك و والدین می‌دانستند.
● استنباط نوجوانان از پول توجیبی
میلر و یونگ استنباط نوجوانان آمریكایی از «پول توجیبی» را مورد بررسی قرار دادند. برخلاف باورهای والدین، آنان نتیجه گرفتند كه نوجوانان پول توجیبی را فرصتی آموزشی برای كسب بیشتر اعتماد به خویشتن در تصمیم‌گیری‌های مالی و مدیریت پول نمی‌دانند. اكثر نوجوانان، پول توجیبی را برای برخوردار شدن از مواهب ضروری زندگی می‌دانستند، یا آن را نوعی درآمد قلمداد می‌كردند.
صاحبنظران بر این باورند كه اهمیت پول توجیبی برای نوجوانان، گرفتن خود پول نیست، بلكه ارزیابی شرایط دریافت آن، میزان وظایف در قبال آن، محدودیت در مبلغ آن و خرج یا نگهداری آن است. در میان خانواده‌ها، مقرری یا پول توجیبی در ارتباط تنگاتنگ با همه زمینه‌های اجتماعی كردن است.
خودپنداره نوجوان و تأخیر انداختن ازدواج، مساوات‌طلبی از نظر جنسی و غیره با روابط اجتماعی، شركت در مراتب مختلف تصمیم‌گیری و تجربه‌های پول توجیبی مرتبط است. مؤلفان خاطرنشان می‌كنند: «دادن پول توجیبی به فرزندان را نمی‌توان بد یا خوب دانست؛ بلكه روش اداره آن می‌تواند منجر به پیدایش ارزش‌ها و میزان‌ها و غیره شود... آنچه می‌توان گفت این است كه زمانی كه مقرری باعث خود رهبری و مساوات‌طلبی در كنش‌های متقابل می‌شود، می‌تواند توسعه و پیشرفت‌های بعدی را در پی داشته باشد.»
تمامی این پژوهش‌ها درباره پول توجیبی این نتیجه را دربردارد كه هر چند اجتماعی كردن كودكان از نظر اقتصادی مهم است، اما به تنهایی قابل توجه نیست. همچنین والدین، پول برای نیازهای دیگر (تعطیلات، سرگرمی‌ها، و غیره) را نیز تأمین می‌كنند كه «همه موارد تأمین مالی» را باید در كل در نظر گرفت.
● پول توجیبی در كشورهای مختلف
بررسی‌های اخیر در كشورهای مختلف پول توجیبی را مورد مطالعه دقیق قرار داده اند. در استرالیا، فدر، روابط میان ارزش‌ها و منطق والدین و میزان تخصیص پول توجیبی به فرزندان آنان را مورد مطالعه قرار داد. او پی‌برد كه مبلغ پول توجیبی معمولاً با سن كودك و همچنین با باور والدین در حفظ خانواده‌ای هماهنگ و قوی مرتبط است. همچنین پول توجیبی با سایر ارزش‌ها و عادات والدین بستگی دارد.
در كانادا، پلینر و همكارانش به بررسی سیستم تخصیص پول توجیبی در خانواده‌ها پرداختند. آنها معتقدند اغلب خانواده‌ها در كشورهای غربی این سیستم را ترجیح می‌دهند ولی پژوهش‌های اندكی در زمینه مكانیسم آموزشی آن انجام شده است. آنان برای مقایسه كودكانی كه پول توجیبی می‌گرفتند و آنانی كه نمی‌گرفتند، آزمون‌های مختلفی انجام دادند.
كودكانی كه پول توجیبی می‌گرفتند در قیمت‌گذاری كالا و استفاده از كارت اعتباری توانایی بیشتری داشتند. تأمین مهارت‌ها همراه با سن كودك افزایش می‌یافت و به نظر می‌رسید كه برخوردار شدن از سیستم‌ پول توجیبی، مهارت‌های مصرف كردن را نیز درپی‌داشته باشد.
پلینر و همكارانش معتقدند كه سیستم پول توجیبی از این‌رو مفید است كه باعث نوعی اعتماد و انتظار در كودك می‌شود كه مستلزم «با سواد» شدن كودك از نظر مالی و مجرب شدن اوست.
لارساس در فرانسه مشاهده كرد بهترین شیوه تخصیص پول توجیبی، این است كه با گفت‌وگو درباره بودجه خانواده همراه باشد. عواملی كه باعث كارآیی سیستم پول توجیبی می‌شود، امكان تبادل‌نظر در خصوص امور مالی خانواده است.
لارساس خاطر نشان می‌كند دلایل مختلفی برای تغییر مقدار پول توجیبی به هنگام بزرگ شدن كودك وجود دارد. پول توجیبی كوششی برای كنترل تقاضاهای روبه افزایش كودك است. از این‌رو پول توجیبی اولین گام پنداشته می‌شود، كه بعدها به تدریج به سیستم كاملی تبدیل می‌شود كه وظایف متنوعی برای دو طرف دربردارد.
روشن است كه برقراری سیستم پول توجیبی یا مقرری فرصت عالی برای والدین پدید می‌آورد تا كودكان خود را با پول و عملكرد آن آشنا كنند. نتایج حاكی است كه تفاوت‌های طبقاتی بسیاری وجود دارد و این بحث كه پول چگونه به دست می‌آید و خرج می‌شود به اندازه معرفی سیستم پول توجیبی و مبلغ آن اهمیت دارد.
● منابع آموزش امور پولی
به دلیل درك اهمیت آموزش امور اقتصادی به كودكان و نوجوانان، شماری از كتاب‌ها و مقاله‌ها با هدف آموزش نوجوانان و والدین آنان نوشته شده است.
در كتابی به نام «راهنمای كودكان زرنگ برای پس‌انداز و مصرف» ، یات و هیندن ادعا می‌كنند كه «جزوه كاملی در مدیریت پول» تهیه كرده‌اند كه به ویژه برای كودكان قشرهای متوسط و مادی‌گرای آمریكای نوشته شده است و برای تسهیل در یادگیری قلكی كه به شكل كتاب درآمده پیوست كتاب شده است. در این كتاب كودكان به گفت‌وگو درباره پول توجیبی خود با والدین تشویق می‌شوند.
سؤال‌های پیشنهادی نیز مطرح می‌شود مانند: من چقدر درآمد خواهم داشت؟ انتظار می‌رود با پول خود چه چیزهایی بخرم؟
كتابهای جالبی نیز درباره موضوع پول برای والدین وجود دارد. دویویس و تیلور كه هر دو كارگزار بورس هستند كتابی به نام «كودكان و پول» خطاب به والدین نوشتند، «والدینی كه... در قبال دادن پول توجیبی از فرزندانشان پاسخ می‌خواهند... مایلند فرزندشان درآمد خود را پس‌انداز كند... معتقدند كار كردن مسئولیت می‌آورد.... آنان علاقه‌مند هستند كه كودكان خود را برای ورود به دنیای بزرگسالان آماده كنند.»
مؤلفین معتقدند والدین با دو مسئله دشوار روبرو هستند: نخست چگونه وضعیت مالی خانواده را اداره كنند و فرزندان را در امور مربوط به آن شركت بدهند و به آنان آگاهی دهند تا منطقی و عادلانه بیندیشند؛ دوم، چگونه تضمین كنند كه كودكان نگرش و مهارت‌های اصلی در امور پولی را كسب می‌كنند كه برای تبدیل شدن به انسانی مولد و مسئول به آن نیازمندند.
آنان معتقدند همه كودكان نیازمند درك واقعیت‌های اقتصادی هستند و داشتن شغل می‌تواند تجربه اجتماعی و تربیتی مورد نیاز را فراهم كند.

صابر محمدی

منبع : روزنامه همشهری