جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا

راهبرد شیعیان‌ برای‌ تشکیل‌ دولت‌ وحدت‌ ملی‌


راهبرد شیعیان‌ برای‌ تشکیل‌ دولت‌ وحدت‌ ملی‌
جناح‌ حکیم‌ و جعفری‌ به‌ عنوان‌ جناح‌ پیروز در انتخابات‌، بر تشکیل‌ دولتی‌ با حضور همه‌ جریانات‌ سیاسی‌ کرد، شیعه‌ و عرب‌ سنی‌ تاکید کرده‌ است‌. علت‌ اصرار جناح‌ حکیم‌ و جعفری‌ برای‌ دخالت‌ دادن‌ بخش‌ بزرگی‌ از جریانات‌ حتی‌ شکست‌ خورده‌ و اقلیت‌ در دولت‌ این‌ است‌ که‌ آنها خواهان‌ پیشبرد امور با حضور تمامی‌گرایشات‌ سیاسی‌ موجود در عراق‌ هستند. ضمن‌ آنکه‌ پارلمان‌ قرار است‌ که‌ مفاد دقیق‌تر ۵۲ ماده‌ از قانون‌ اساسی‌ را تعیین‌ کند و اگر اقلیت‌ با دولت‌ همراه‌ نباشد حتی‌ در صورت‌ تصویب‌ مفاد مذکور با تکیه‌ بر رای‌ اکثریت‌ شیعی‌ پارلمان‌، فضای‌ انتقاد از شیعیان‌ و نحوه‌ حکومت‌ کردن‌ آنها تشدید خواهد شد. به‌ عبارت‌ دیگر شیعیان‌ در عین‌ اکثریت‌ بودن‌ در پارلمان‌ درصدد نشان‌ دادن‌ سعه‌ صدر و دوراندیشی‌ و وحدت‌طلبی‌ و پیشبرد امور با رعایت‌ دیدگاه‌های‌ بخش‌ بیشتری‌ از جریانات‌ سیاسی‌، قومی‌ و مذهبی‌ کشور هستند. از طرف‌ دیگر تمایل‌ و تصمیم‌ کردها برای‌ حضور در هر دولتی‌ در عراق‌ کنونی‌ حتمی‌ است‌ زیرا در وهله‌ اول‌ برای‌ آنها حضور در دولت‌ مرکزی‌ مهم‌ است‌ و سپس‌ اینکه‌ با چه‌ جریانی‌ ائتلاف‌ کنند.
اکنون‌ نیز که‌ ائتلاف‌ یکپارچه‌ در انتخابات‌ عراق‌ به‌ پیروزی‌ رسیده‌ کردها و شیعیان‌ علیرغم‌ برخی‌ اختلافات‌، اشتراکات‌ بسیاری‌ برای‌ تشکیل‌ دولت‌ ائتلافی‌ دارند. دفاع‌ از قانون‌ اساسی‌ جدید، ریشه‌کنی‌ بعثی‌ها، توزیع‌ ثروت‌ها و درآمدهای‌ ملی‌، فدرالیسم‌ و مخالفت‌ با القاعده‌ و ناآرامی‌ها از جمله‌ این‌ وجوه‌ مشترک‌ است‌. ضمن‌ آنکه‌ کردها دومین‌ گروه‌ قدرتمند در پارلمان‌ کنونی‌ و جدید به‌ شمار می‌روند و کنار گذاشته‌ شدن‌ آنها از دولت‌، خطر گریز از مرکز آنها را بیشتر می‌کند.
در شرایطی‌ که‌ از عادل‌ عبدالمهدی‌ تئوریسین‌ مجلس‌ اعلا به‌ عنوان‌ نخست‌وزیر احتمالی‌ نام‌ برده‌ می‌شود وی‌ در روزهای‌ اخیر مذاکرات‌ با کردها و حزب‌ اسلامی‌ بزرگترین‌ حزب‌ عرب‌های‌ سنی را شروع‌ کرده‌ است‌ و مذاکرات‌ تشکیل‌ دولت‌ با نقش‌ جدی‌ و کلیدی‌ وی‌ شروع‌ شده‌ است‌. در واقع‌ جناح‌ حکیم‌ و جعفری‌ قصد دارند علی‌رغم‌ کسب‌ حدود نیمی‌ از کرسی‌ها در حدود ۱۳۸ کرسی هم‌ کردها و هم‌ اعراب‌ سنی‌ را تشویق‌ به‌ تشکیل‌ دولت‌ وحدت‌ ملی‌ کنند و حتی‌ از علاوی‌ مهمترین‌ رقیب‌ خود نیز که‌ در انتخابات‌ شکست‌ سختی‌ خورده‌ برای‌ حضور در دولت‌ دعوت‌ کرده‌اند در مجموع‌ سیاست‌ عمومی‌ جناح‌ جعفری‌ و حکیم‌ به‌ عنوان‌ قدرتمندترین‌ جریان‌ شیعی‌ در عراق‌، همواره‌ خنثی‌ کردن‌ فتنه‌ رویارو قرار دادن‌ شیعیان‌ و سنی‌ها در عراق‌ بوده‌ است‌. این‌ سیاست‌ در سطح‌ عالی‌ از سوی‌ آیت‌الله‌ سیستانی‌ سیاسی‌ترین‌ مرجعی‌ که‌ از وی‌ به‌ عنوان‌ فرزند مکتب‌ غیرسیاسی‌ نجف‌ نام‌ برده‌ می‌شد مورد تایید قرار گرفته‌ است‌. در حالی‌ که‌ پیش‌ از سقوط‌ صدام‌ شایع‌ بود که‌ به‌ دلیل‌ تعلق‌ آیت‌الله‌ سیستانی‌ به‌ مکتب‌ نجف‌ و عقاید استادش‌ مرحوم‌ آیت‌الله‌ خویی‌ وی‌ یک‌ فرد غیرسیاسی‌ است‌ ولی‌ ایستادگی‌های‌ وی‌ در برابر اجرای‌ طرح‌های‌ امریکا و نیز رفع‌ فتنه‌ جنگ‌ داخلی‌ و مذهبی‌ بین‌ عراقی‌ها ثابت‌ کرد که‌ ایشان‌ بشدت‌ سیاسی‌ است‌ اما راه‌ و روش‌ خاص‌ خود را داراست‌.
حمایت‌ آیت‌الله‌ سیستانی‌ از ائتلاف‌ یکپارچه‌ در انتخابات‌ گذشته‌ باعث‌ پیروزی‌ این‌ جناح‌ شد. اما پس‌ از آن‌ و در شرایطی‌ که‌ قانون‌ اساسی‌ تدوین‌ شده‌ و در چارچوب‌ نظام‌ پارلمانی‌ پیروزی‌ شیعیان‌ به‌ عنوان‌ دارنده‌ اکثریت‌ جمعیت‌ عراق‌ محرز گردیده‌ بود، آیت‌الله‌ سیستانی‌ ترجیح‌ داد که‌ با تبیین‌ موضوع‌ ضرورت‌ مشارکت‌ فراگیر مردم‌ در انتخابات تشخیص مصداق‌ را به‌ خود مردم‌ واگذار کند. این‌ موضع‌گیری‌ نه‌ تنها باعث‌ فراگیرتر شدن‌ نقش‌ و جایگاه‌ آیت‌الله‌ سیستانی‌ و مرجعیت‌ در بین‌ تمام‌ عراقی‌ها شد بلکه‌ هنگامی‌ که‌ مردم‌ و رهبران‌ جریانات‌ مختلف‌ عراقی‌ در آستانه‌ انتخابات‌ احساس‌ کردند که‌ شخصیت‌ و جایگاه‌ وی‌ از سوی‌ شبکه‌ ماهواره‌یی‌ الجزیره‌ مورد خدشه‌ واقع‌ شده‌، حمایت‌ علنی‌ خود را از وی‌ آشکار کردند. نتیجه‌ انتخابات‌ نیز نشان‌ داد همان‌ گروه‌ و جریانی‌ پیروز گردید که‌ در انتخابات‌ قبلی‌ مورد تایید آیت‌الله‌ سیستانی‌ بوده‌ و اکنون‌ نیز نزدیک‌ترین‌ دیدگاه‌ها را به‌ ایشان‌ دارد.
در همین‌ چارچوب‌ قرار است‌ به‌ زودی‌ سازمان‌ بدر و هیات‌ علمای‌ مسلمین‌ نیز یک‌ توافقنامه‌ همکاری‌ امضا کنند. امضای‌ توافق‌نامه‌ مذکور نه‌ تنها فشار روانی‌ موجود را بر شیعیان‌ بویژه‌ سازمان‌ بدر را کاهش‌ می‌دهد بلکه‌ در راستای‌ سیاست‌های‌ کلی‌ آیت‌الله‌ سیستانی‌ و مراجع‌ و روحانیون‌ ارشد شیعی‌ زمینه‌های‌ بهانه‌جویی‌ برای‌ راه‌انداختن‌ جنگ‌ و فتنه‌ مذهبی‌ بین‌ شیعه‌ و سنی‌ را خنثی‌ می‌کند زیرا در صورت‌ تشدید اختلافات‌ مذهبی‌ و درگیری‌های‌ فرقه‌یی‌ بین‌ سنی‌ها و شیعیان‌،این‌ شیعیان‌ هستند که‌ از جنگ‌ و آشوب‌ ضرر می‌کنند زیرا وضع‌ کنونی‌ نشانگر برتری‌ شیعی‌ در حاکمیت‌ است‌ و هر نوع‌ گسترش‌ ناآرامی‌، حکومت‌ نوپای‌ شیعیان‌ را تضعیف‌ و فضا را برای‌ ادامه‌ حضور نامشروع‌ امریکایی‌ها و بهره‌برداری‌ و سوءاستفاده‌ بقایای‌ رژیم‌ بعث‌ و القاعده‌ فراهم‌ می‌سازد.
دعوت‌ ابراهیم‌ جعفری‌ از اعراب‌ سنی‌ برای‌ حضور در دولت‌ جدید نیز ادامه‌ همین‌ سیاست‌ است‌. طرح‌ این‌ موضوع‌ از جانب‌ جعفری‌ تا حدودی‌ باعث‌ خنثی‌ شدن‌ تلاش‌های‌ علاوی‌ برای‌ جمع‌ کردن‌ اعراب‌ سنی‌ و کردها در مقابل‌ ائتلاف‌ یکپارچه‌ می‌شود و از سوی‌ دیگر مانع‌ از سواستفاده‌ بقایای‌ بعث‌ از رویارو قراردادن‌ شیعیان‌ و سنی‌ها می‌شود. در گذشته‌ نیز جناح‌ حکیم‌ و جعفری‌ تلاش‌ نمودند که‌ با واگذاری‌ ریاست‌ پارلمان‌ به‌ حاجم‌ حسنی‌ از متحدان‌ عرب‌ سنی‌ خود، ضمن‌ اعطای‌ نقش‌ سیاسی‌ به‌ عرب‌های‌ سنی‌ مانع‌ سواستفاده‌ علاوی‌ و تندروهای‌ عرب‌ سنی‌ نظیر بقایای‌ حکومت‌ بعث‌ شوند. با وجود این‌ طبیعی‌ خواهد بود که‌ در هر شرایطی‌ بخش‌هایی‌ از اعراب‌ سنی‌ به‌ دولت‌ جدید نپیوندند و در پارلمان‌ همراه‌ با جناح‌ علاوی‌، نقش‌ جناح‌ منتقد را ایفا کنند.
منبع : روزنامه اعتماد