نگاهی به اجلاس نافرجام آ سه آن در تایلند

چندی پیش اجلاس اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا، موسوم به "آسه آن" در اثر تظاهرات مخالفان دولت تایلند متوقف شد. هزاران نفر از طرفداران تاکسین شیناواترا، نخست وزیر برکنار شده تایلند، با شکستن محاصره پلیس به هتل محل برگزاری نشست نزدیک شده و در و پنجره های آن را شکستند. دولت در شهر "پاتایا" وضعیت فوق العاده اعلام کرد و نشست آسه آن به زمان دیگر موکول شد. مخالفان خواهان استعفای آبهیسیت وجاجیوا، نخست وزیر تایلند، هستند. در نشست آ سه آن قرار بود درباره راهکارهای مقابله با بحران مالی جهانی بحث و گفت وگو شود.
مراسم افتتاحیه نشست های تکمیلی سران آ.سه.آن که در تحت تدابیر شدید امنیتی در سالن همایش های بین المللی شهر تفریحی گردشگری "پاتایا" واقع در شرق تایلند در ۱۱ آوریل در حال برگزاری بود، متوقف شد. نخست وزیر تایلند در سخنرانی افتتاحیه خود در این اجلاس، نشست های تکمیلی چهاردهمین اجلاس سران آ.سه.آن از جمله نشست با شرکای مهم بین المللی و منطقه ای این اتحادیه را در مقطع کنونی و باتوجه به بحران مالی موجود در جهان بسیار حساس خواند.
در چارچوب اجلاس جاری آ.سه.آن که در واقع، ادامه چهاردهمین نشست سران این اتحادیه که در ماه مارس گذشته برگزار شده بود، محسوب می شد، سه نشست مهم با عنوان آ.سه.آن به علاوه یک (شامل اعضای آ.سه.آن به همراه کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی و هند)، آ.سه.آن به علاوه سه (شامل اعضای آ.سه.آن به همراه ژاپن، چین و کره جنوبی) و اجلاس آ.سه.آن به علاوه کشورهای شرق آسیا (شامل اعضای آ.سه.آن به همراه کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا، هند و نیوزیلند، قرار بود برگزار شود.
این دور از اجلاس آ.سه.آن در حالی آغاز به کار کرده بود که صدها تظاهر کننده مخالف دولت تایلند با تجمع در برابر سالن محل برگزاری این نشست خواستار استعفای نخست وزیر این کشور شده بودند. آبهیسیت وجاجیوا، نخست وزیر تایلند نیز با رد درخواست مخالفان، در نطق افتتاحیه خود نسبت به تامین امنیت این اجلاس و نیز ادامه کار آن به صورت عادی به رهبران حاضر در اجلاس ابراز اطمینان داد.ه بود
در حالی که خبرگزاری های منطقه ای ازجمله برناما و شین هوا از حضور بیش از یکهزار تظاهرکننده در محل برگزاری این اجلاس خبر داده اند، در همین حال دهها هزار تظاهر کننده مخالف دولت، موسوم به هواداران جنبش اتحاد دموکراتیک علیه دیکتاتوری نیز همچنان به تظاهرات خیابانی خود در بانکوک ادامه داده و راه های منتهی به پاتایا، محل برگزاری این نشست را مسدود کردند.
"آبیسیت وجاجیوا" نخست وزیر و رهبر اپوزیسیون تایلند پس از تظاهرات هزاران نفری مخالفین سیاست های دولتی و هواداران تاکسین شیناواترا نخست وزیر پیشین تایلند در شهر ساحلی پاتایا در جنوب شرقی بانکوک پایتخت این کشور و شکتستن شیشه های ساختمان محل برگزاری اجلاس منطقه ای سران کشورهای آسیایی (آسه آن)، حالت اضطراری اعلام کرد.
از سوی دیگر بان کی مون دبیرکل سازمان ملل که در کشور لائوس بسر می برد با ابراز تاسف از برگزار نشدن اجلاس آسه ان در تایلند گفت که عمیقا از به تاخیر افتادن این اجلاس و نشست های بعدی مرتبط که قرار بود تا اواخر هفته ادامه یابد متاسف است. دبیرکل سازمان ملل در ادامه اظهاراتش تاکید که امیدوار است به زودی شرایط جاری در تایلند به حالت عادی باز گردد و اختلافات از طریق مذاکرات و راه های صلح آمیز بر طرف شوند. حداقل یک هزار تن از تظاهرات کنندگان مخالف سیاست های دولت تایلند امروز شنبه با یورش به ساختمانمحل برگزاری اجلاس سران ارشد آسیایی شیشه درها و پنجره های آن را شکستند. از سوی دیگر مقامات امنیتی تایلند به منظور نجات جان سران شرکت کننده در اجلاس آسه آن، آنها را به صورت ویژه و با هلی کوپتر از محل برگزاری اجلاس دور کردند.
از مدتها قبل آینده شناسان گفته اند قرن بیست و یکم قرن آسیاست. اگرچه این پیش بینی ها بر مبنای امکانات بالقوه موجود در آسیا بوده، اما بدون تردید تحقق این امر در گرو زمینه سازی های لازم و بهره برداری مناسب از فرصت های ایجادشده توسط کشورهای این قاره کهن می باشد. یکی از عواملی که به صورت مستمر در جهت تحقق قرن آسیا عمل کرده، اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا (آ.سه.آن) است آ.سه. آن که در سال ۱۹۶۷ در شرایط متاثر از فضای نظامی سیاسی جنگ جهانی دوم و تحت تاثیر رقابت های بین المللی عصر جنگ سرد با عضویت ۵ کشور اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور و تایلند آغاز به کارکرد به موازات نزدیک شدن به پایان قرن بیستم و همزمان با گسترش اعضای آن به ۱۰ کشور، رویکرد خود را از سیاست های امنیتی به سیاست های اقتصادی تبدیل کرد. در هزاره سوم و جهان قرن بیست و یکم آ.سه .آن علاوه بر تقویت همکاری بین کشورهای عضو، مناسبات نزدیکی با سه کشور مهم قاره آسیا یعنی چین، ژاپن و کره جنوبی برقرار کرد که در نتیجه آن آ.سه.آن + ۳ شکل گرفت. همچنین در این مسیر در سال ۱۹۹۴ آ.سه.آن با یک نگرش فرامنطقه ای مجمع منطقه ای آ.سه.آن موسوم به "آرف" را تاسیس کرد. تشکیل منطقه تجارت آزاد آ.سه.آن (افتا) و تدوین برنامه "آ.سه.آن ۲۰۲۰) ادامه روند گسترش این همکاری های منطقه ای بوده است. در ادامه این روند در حاشیه نشست دوازدهم سران آ.سه.آ ن، سران ۱۰ کشور عضو این اتحادیه دومین نشست مشترک خود با سران هفت کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، هند، روسیه، استرالیا و نیوزیلند را که در واقع دومین نشست سران شرق آسیا محسوب می شود را نیز برگزار کردند.حضور رهبران کشورهای بزرگ آسیا در نشست آ.سه. آن و امضای موافقت نامه های دو و چندجانبه بین این کشورها این نوید را می دهد که اتحادیه آ.سه.آن بتواند در مسیر حرکت منطقی خود تعداد بیشتری از کشورهای این قاره را گردهم آورد و زمینه ساز تحقق ایده قرن آسیا از طریق همکاری اقتصادی و تجاری باشد. روند تحولات جهانی و افزایش روز افزون قدرت کشورهای آسیایی همچون چین وهند در مناسبات بین المللی و معادلات قدرت جهان حاکی از آن است که اگر قرن نوزدهم در چارچوب رقابت های استعماری به نام قرن اروپا رقم خورد و اگر قرن بیستم از طریق جنگ ها و مداخلات نظامی قرن آمریکا لقب گرفت، قرن آسیا تحقق خود را در چارچوب همکاری های اقتصادی جست وجو خواهد کرد.
هر چند آ.سه.آن تا حدودی در سال های اولیه قرن راه درستی در این مسیر در پیش گرفته است اما تردیدی نیست که تحقق قرن آسیا نیازمند مشارکت تمامی کشورهای این قاره به ویژه کشورهای غرب آسیا که دارنده ذخایر عظیم نفت و گاز لازم برای رشد و پیشرفت اقتصادی مورد نیاز تحقق قرن آسیا می باشد. اگر آ.سه. آن تاکنون به طور صحیح قدرت اقتصادی ژاپن، حجم عظیم و روبه رشد اقتصاد چین و توان بالقوه هند و نقش بالفعل روسیه را در مسیر تحقق قرن آسیا مد نظر قرار داده باید برای تکمیل این روند به حجم عظیم ذخایر نفت و گاز کشورهای خاورمیانه هم توجه کند و در نشست های آینده زمینه حضور تعداد بیشتری از کشورهای قاره به ویژه کشورهای خاورمیانه را فراهم کند.
هم اکنون آنچه در آ.سه.آن. مهم می نماید اولا جمعیت نزدیک به ۸۰۰ میلیون نفری در اتحادیه آ.سه.آن است و دیگر آنکه چگونگی روابط ۱۰ عضو این اتحادیه با هم و ارتباط آنها با قدرت های مهم منطقه مثل آمریکا، چین، ژاپن، استرالیا و... قابل تبیین و ارزیابی است. منطقه گرایی اساسا از ویژگی های دوران جنگ سرد بود و کشورها براساس دیدگاهی واحد و مشترک با هدف دستیابی به منافع جمعی و منطقه ای با یکدیگر تعامل داشتند و ایده اولیه تاسیس آ.سه.آن نیز عمدتا حول این محور متمرکز بود. اما پس از جنگ سرد و پدیدار شدن برخی شرایط، همکاری اعضای اولیه آ.سه.آن نیز الزاما در شرایط جدید شکل دیگری به خود گرفت و بدون آنکه انگیزه ها و ماهیت خود را از دست بدهد، شعاع دایره همکاری ها را گسترش داد. یارگیری بعدی این اتحادیه در سال های دهه ۹۰ (آن هم) از کشورهای کمونیست نشان داد که آ.سه.آن به دنبال همگرایی بیشتر در منطقه است تا واگرایی. به خصوص آنکه اعضای این اتحادیه همکاری با چین، ژاپن و کره جنوبی را در دستور کار خود قرار دادند و برآیند این تلاش ها، به مشارکت راهبردی آ.سه.آن به علاوه سه و همچنین مشارکت جداگانه آ.سه.آن به علاوه چین منجر شد.

نویسنده : جواد باقرزاده

منبع : روزنامه مردم سالاری