فرزندتان را درست تربیت کنید

تربیت فرزندان و اصولاً پدر و مادر بودن، وظیفه ای دشوار و حساس است. اگر فرزند شما در برابر ساده ترین درخواست ها و معمولی ترین حرفهای شما حاضرجوابی كرد، از سر لجبازی حرف نزد، با سر جواب منفی داد و شانه بالا انداخت، چه كار می كنید؟
وقتی خواسته های فرزندان با نظر و اقتدار والدین تعارض پیدا می كند، آنها احساس ناامیدی می كنند و استفاده از واژه هایی كه دیگران را عصبانی یا ناراحت می كند، به بچه ها احساس غرور می دهد، اما با این حال نباید تمام رفتارهای گستاخانه آنها را، مبارزه طلبی تلقی كرد.
متخصصان علوم تربیتی معتقدند یكی از مؤثرترین راهها برای آموختن رفتار درست به فرزندان، تشویق آنها هنگامی است كه مطابق نظر شما حرف می زنند یا عمل می كنند.
فرزندان هنگام عصبانیت احساس می كنند كه حقشان ضایع شده و والدین نسبت به آنها بی تفاوت بوده اند، در این شرایط حتی پرخاشگری می كنند، اما والدین نباید این حرفها را به دل بگیرند و اصولاً ردشدن از كنار این رفتارها بهترین واكنش است.
● سن نه گفتن!
سنین ۱۵ ماهگی به بعد، اصولاً مشهور به سن «نه گفتن» است و كودكان تا ۳-۲ سالگی به نافرمانی و لجاجت متهم می شوند. درحالی كه این رفتار نشان دهنده سیر تكاملی فرزندان و واكنش طبیعی برای كسب شخصیتی مستقل از والدین است.
البته در هنگام تلاش فرزندان برای رسیدن به استقلال در این سنین، آنها با محدودیت هایی در توانایی خود برای انجام بخشی از كارها روبه رو و درنتیجه دچار نوعی تضاد و تناقض می شوند كه این مسأله نیز به نوبه خود كودكان را دچار اضطراب می كند.
دكتر الهام شیرازی، فوق تخصص روانپزشكی كودكان و نوجوانان می گوید: والدین اصولاً در سنین ۱۵ماهگی تا ۳ سالگی فرزندان، آنان را بدخلق و لجباز می خوانند. از این رو بهترین راهكار در این شرایط درگیرنشدن با كودكان و ساده گذشتن از كنار مسائل است.
● تسلیم نشوید
وی با تأكید بر این كه در این سنین نمی توان با تحلیل و منطق با فرزندان كنارآمد، می گوید: درصورت رفتار مناسب والدین در این شرایط، نوع برخوردهای كودكان نیز به مرور زمان تغییر می كند.
وی این كه فرزندان خواسته هایی داشته و خواهان تسلیم والدین به انجام آنها هستند را مسأله ای عادی می داند و می گوید: اگر والدین تسلیم رفتارهایی چون پای كوبیدن فرزندان برای رسیدن به خواسته های خود شوند، بچه ها احساس می كنند راه رسیدن به هدف های شان از طریق همین رفتارهاست و در این صورت دیگر نمی توان از فرزندان در این مورد ایرادی گرفت.
دكتر شیرازی تأكید می كند: نباید بگذاریم فرزندان با لجاجت به خواسته خود برسند، در ضمن، مقابله با آنها نیز كار درستی نیست. در این شرایط بهترین عملكرد، بی محلی نسبت به رفتارهای لجوجانه فرزندان است. در این شرایط كج خلقی ها كاهش یافته و رفع می شود.
جریمه كودكان را با شكسته شدن خط قرمزها شروع كنید
فوق تخصص روانپزشكی كودكان و نوجوانان با بیان این كه تنها باید نافرمانی هایی در حد جیغ و داد كودكان را نادیده گرفت، توضیح می دهد: اگر بچه ها از حد خود فراتر رفته و شروع به زدن، پرت كردن وسایل، توهین و دراصل شكستن خط قرمزها كردند، باید بدون توجه به سن، آنها را جریمه كرد.
وی در ادامه می گوید: در هنگام جریمه، باید فرزندانتان را درمحلی مشابه قرنطینه كه تاریك و ترسناك نبوده و درعین حال امن باشد، به نحوی كه با ماندن در آن محل، حوصله وی سررود، قرار دهیم و زمان ماندن در آن محل را هنگام قطع لجاجت، محاسبه كنیم.
البته بسیاری از والدین دراین شرایط به پزشكان شكایت می كنند كه درهنگام تنبیه كودكان به این شیوه، آنها از محل بیرون آمده یا این كه آن قدر جیغ و داد می كنند كه والدین نگران آنها می شوند.اما روانپزشكان توصیه می كنند والدین در این شرایط باید در این محل را ببندند و به هیچ وجه نگران سروصدای زیاد آنها نشوند.
عده ای از والدین نیز در هنگام تنبیه فرزندان خود در شرایطی كه از آنها ناراضی می شوند، با عذرخواهی فرزندان روبه رو می شوند و در این شرایط گاهی با عذرخواهی، از تنبیه آنها منصرف شده یا به تنبیه ادامه می دهند.
توصیه می شود جریمه فرزندان با گذشتن آنها از خط قرمزهای تعیین شده، باید حتماً صورت گیرد، حتی اگر فرزندان ازعمل خود معذرت خواهی كنند.
دكتر شیرازی در این باره می گوید: با عذرخواهی فرزندان می توان جریمه را كاهش داد، اما باید توجه داشت عذرخواهی كلامی كافی نیست، بلكه باید در قبال آن از فرزندان خواست برای جبران، كاری را انجام دهند.
● تشویق ۳ تا ۵ برابر تذكر
وی در عین حال با اشاره به این موضوع كه تشویق فرزندان باید همواره ۳ تا ۵ برابر تذكرهای منفی باشد، می گوید: بسیاری از لجبازی های فرزندان به این علت است كه والدین در هنگام انجام رفتارهای مناسب، فرزندان خود را تشویق نمی كنند. آنها نیز تشخیص نمی دهند كه رفتارمناسب چیست، بنابراین باید رضایت خود را در برابر رفتار صحیح فرزندانمان نشان دهیم.
● جریمه دروغگویی دوبرابر است
اغلب پیش می آید كه والدین متوجه دروغگویی فرزندان خود می شوند. البته به عقیده كارشناسان این حالت بسیارطبیعی است. دروغگویی فرزندان همواره به یك صورت نیست، گاهی آنها حرف هایی خلاف واقع می گویند و تخیلات خود را در قالب داستان سرایی غیرواقعی بیان می كنند.
گاهی نیز دروغگویی فرزندان برای سرگرم كردن والدین است. در هر دو مورد، والدین باید به خوبی به حرف فرزندانشان گوش دهند و حرفهای خلاف واقع آنها را به هرنحو اصلاح كنند.
دكتر شیرازی به این موضوع كه گاهی فرزندان برای جلب رضایت والدین دروغ می گویند اشاره می كند و می گوید: گاهی والدین زمینه دروغگویی فرزندان خود را فراهم می كنند. در شرایطی كه مطمئن هستیم فرزندمان كارخلافی انجام داده است، لزومی ندارد درآن مورد از وی سؤال كنیم تا او نیز به ما دروغ بگوید.
وی می افزاید: البته جریمه كودكان با دروغگویی باید ۲ برابر شود، هم به علت عمل خلاف انجام شده و هم به علت حرف های دروغ فرزندان.
● هماهنگ عمل كنید
بسیاری از والدین نیز در هنگام واكنش به اعمال خلاف فرزندان خود، دچاراختلاف نظر می شوند و آن را درحضور فرزندان بروز می دهند.
دكتر شیرازی در این باره به ضرورت هماهنگ عمل كردن والدین در تربیت فرزندان تأكید می كند و می گوید: والدین نباید فرزندان را دراختلاف نظرهای خود در زمینه تربیت آنها دخالت دهند. دراین شرایط، هركدام كه طرف مخالف محسوب شود با واكنش فرزندان برای پناه گرفتن روبه رو خواهدشد. بنابراین باید بیطرفانه فقط نقش گزارشگر را در اتفاق روی داده ایفا كند. والدین همواره باید برای تربیت صحیح فرزندان خود به یاد داشته باشند:
▪ هماهنگ عمل كنند.
▪ توجه لازم به رفتارهای مناسب فرزندان داشته باشند.
▪ «بله» یا «نه» های خود را با اصرارهای كودك تغییر ندهند.
▪ برای رفتارهای نامناسب حتماً جریمه را لحاظ كنند و قوانین خود را با اصرار كودك تغییرندهند.
▪ قوانین تربیتی را برای فرزندان روشن كنند.
▪ توقعات زیادی از فرزندان نداشته باشند.
▪ تشویق را بیشتر از تنبیه لحاظ كنند.

سیدمحمد جعفریان

منبع : روزنامه ایران