قطر میانجی‌گر صلح فلسطینی‌ها می شود؟

قطر که در اتحاد و همبستگی گروه‌های رقیب لبنانی نقش موفقی ایفا کرد،‌اکنون در حال بررسی ابعاد میانجی‌گری میان جنبش‌های فلسطینی فتح و حماس به امید برقراری وحدت ملی فلسطینی است. بنا به اعلا‌م منابع موثق فلسطینی‌، قطر تمایل اولیه خود را برای کمک به برادران فلسطینی برای غلبه برمشکلا‌تشان و از سرگیری وحدت ملی ابراز داشته است. این منابع در عین حال می‌افزایند که مقامات قطری از جمله شیخ حمدبن جاسم بـــن‌جـابـرآل‌ثـانـی وزیـرخـارجـه قـطـر تا زمـانـی که فلسطینی‌ها ‌تمایلی بــــــرای کمک به خودشان نداشته باشند، آنها در جایگاهی نخواهند بود که به فلسطینی ها کمک کنند. بــــــه گفتــــــه ایـن منابع، ایــن هشدار به یک پیش شرط اساسی تبدیل شده است مبنی براینکه تا زمانی که فتـح وحمـاس تمــــــایلی به سازش و فاصله گرفتـــــن از مواضع خود نداشته باشند، قطر قادر به انجام کار بزرگی نخواهد بود. در ضمن، برخی جریانات اسلا‌مگرا نیز از امیر قطر خواسته‌اند تا ازنفوذ خود برای پایان دادن به بحران فتح و حماس استفاده کند.
از میان افرادی که خواستار میانجی‌گری فعال قطر میان فلسطینی‌ها هستند،‌شیخ یوسف قرضاوی دانشمند برجسته مصری است که از نفوذ بالا‌یی در حماس برخوردار است. قرضاوی ساکن این امیر نشین کوچک اما با نفوذ خلیج فارس همچنین از اعراب ومسلمانان خواسته است تا به محاصره یک ساله غزه که بر اقتصاد ایـن منطقه تاثیر گـذار بوده و حدود ۵/۱ میلیون نفر را در آستانه گرسنگی قرار داده،‌پایان دهند. هفته گذشته، محمود الزهار رهبر شماره ۲ حماس در غزه، گفتگوهایی را با امیر قطر برگزار کرد و در مورد اوضاع وحشتناک در نوار غزه به وی اطلا‌ع داد واز امیر قطر خواست شخصا برای کمک به لغو یا دست کم برداشتن محاصره غزه وارد عمل شود . الزهار همچنین به امیر قطر گفت که حماس آماده از سرگیری وحدت ملی با جنبش فتح بر اساس توافقنامه مکه است که با میانجی‌گری عربستان سعودی در ماه فوریه سال ۲۰۰۷ حاصل شده بود . وی همچنین تمایل خود را برای اجرای برنامه آشتی ملی که از سوی رهبران ۱۱ هزار فلسطینی در بند اسرائیل مطرح شده است، ابراز داشت .
قطر به عنوان کشور دوست ایالا‌ت متحده آمریکا که در عین حال از روابط دیپلماتیک با اسرائیل برخوردار است، اخیراً خواستار لغو تحریم ظالمانه غزه شده بود . اما به نظر می رسد که گوش‌ها در واشنگتن و اسرائیل برای شنیدن درخواست قطری‌ها کَر است. رهبران اسرائیل و هم پیمانان آمریکایی آنها مدتهاست که بر این عقیده اند حفظ محاصره غزه سـرانـجـام مـنـجـر بـه تـضعیف حماس خواهد شد و تشکیلا‌ت خودگردان فلسطین را مجبور به امتیاز دهی به اسرائیل خواهد کرد که در نتیجه تشکیل کشور فلسطینی را تسهیل خواهد کرد. هفته نامه الا‌هرام از احمد یوسف یک مشاور ارشد سیاسی اسماعیل هنیه نخست وزیر دولت تحت رهبری حماس در غزه پرسیده است : آیا بر این باور است که میانجی‌گری قطر امیدوار کننده خواهد بود؟ یوسف در پاسخ گفته است، میانجی‌گری قطر هنوز در مرحله ابتدایی قرار دارد و تماس ها با تمام طرف های مربوطه در حال انجام است . من معتقدم که فرصت خوبی وجود دارد تا قطر میانجی‌گری موفقیت آمیزی را میان فتح و حماس اجرا کند .
اما در عین حال این مساله تا حدی به تمایل تشکیلا‌ت خودگردان فلسطین و پاسخ منفی آن به اسرائیل و دولت بوش بستگی دارد . یوسف افزود : مهمترین مانع بر سر آشتی فلسطینی‌ها در قدرت وتــوی آمـریـکـا و اسـرائـیـل در تـصـمـیـم گـیـری هـای تشکیلا‌ت خودگردان نهفته است. اسرائیل بارها هشدار داده است که هر گونه نزدیکی میان حماس و فتح، پایانی برفرآیند صلح و تمام تماس ها با تشکیلا‌ت خودگردان خواهد بود.اما مقامات تشکیلا‌ت خودگردان این مساله را رد کرده‌اند که آمریکا و اسرائیل مانع از نزدیکی رهبری تشکیلا‌ت خودگردان به حماس می‌شوند. احمد عبدالرحمن سخنگوی فتح، گفته است : این یک دروغ بی اساس است. توپ در زمین حماس است و اگر این جنبش به کودتای خود پایان دهد، کل جهان مشاهده خواهد کرد که فتح، وحدت ملی فلسطینی را بازسازی خواهد کرد. محمود عباس رئیس تشکیلا‌ت خودگردان نیز به نوبه خود تلا‌ش‌های قطر برای آشتی فلسطینی ها را رد نکرده است. وی در تاریخ ۲ ژوئن گفت : از هر تلا‌ش عربی و یا بین المللی برای ایجاد پل میان فتح و حماس استقبال می‌کند. البته اظهارات محمود عباس را نباید نوعی فاصله گرفتن از موضع طولا‌نی مدت و قبلی وی دانست، مبنی بر اینکه آشتی با حماس به پایان کودتای این جنبش علیه مشروعیت فلسطین بستگی دارد. ۳ هفته پیش، ۲ عضو حماس از شورای قانونگذاری فلسطین با محمود عباس به مدت یک ساعت در رام الله دیدار کردند. این نشست در آب شدن یخ روابط فتح و حماس تاثیر نداشت.
برخی کارشناسان فلسطینی بر این عقیده‌اند که فرآیند صلح و یا هر چیز مشابه آن نمی‌تواند نزدیکی واقعی میان فتح و حماس را احیا کند. این نقطه نظر برخی مقامات بلند پایه فتح از جمله نبیل عمر سفیر جدید تشکیلا‌ت خودگردان در مصر است. محمود عباس و ســایــر رهـبــران بلنـد پـایـه تشکیـلا‌ت خـودگـردان فــلــســطــیــن اخــیـرا اعـلا‌م کـرده‌انـد گـفتگوهای صلح با اسرائیل هیچ پیشرفت قابل توجهی به ویژه در مسائل کلیدی از جمله بیت‌المقدس، شهرک سازی‌های اسرائیل و حق بازگشت آوارگان فلسطینی نداشته است. رهبری تشکیلا‌ت خودگردان فلسطین هنوز به ۲ دلیل بـــه فـــرآیــنـــد صـلــح چـنـگ زده اسـت. اول حـمـایـت مالی و سیاسی بین‌المللی به ویژه آمریکا از تشکیلا‌ت خودگردان است که با شرط انزوای افراط گرایان انجام می‌شود و دیگری اینکه تشکیلا‌ت خودگردان نگران است که با عقب‌نشینی از گفتگوهای صلح با اسرائیل ، ‌دولت بوش، رهبری فلسطین و نه اسرائیل را مسئول سقوط فرآیند صلح می‌داند. بنابراین و به گفته یک مقام تشکیلا‌ت خودگردان که نخواست نامش فاش شود،‌ این امر برای محمود عباس عاقلا‌نه نیست که در حال حاضر حماس را در آغوش بگیرد. وی می‌افزاید: به نظر من وحدت فلسطینی باید تا پایان سال جاری میلا‌دی انتظار بکشد و پس از آن اوضاع در خصوص فرآیند صلح با اسرائیل روشن‌تر خواهد شد. همچنین یک رئیس جمهــور جدید در کاخ سفید بر سـرکار خواهد آمد و ایهود اولمــــــــرت نخست وزیر اسرائیل و شاید محمود عباس نیز از سمت‌های خود کناره‌گیری کنند. فتح به رغم یک وحدت ظاهری، یک جنبش دستخوش اختلا‌فات است، این مطلب به خوبی ناتوانی آن در تشکیل نوزدهمین کنگره عمومی این جنبش که برای ۲ دهه است برگزار نشده را نشان می‌دهد. بنابر اعلا‌م برخی مقامات فتح ،‌ عباس و همتایان وی نگرانند در صورتی که صندوق‌های رای، آخرین حکم نهایی باشد،‌ اکثریت حاضر رهبران فتح از جمله خود عباس در رای‌گیری از دور خارج شوند.

منبع : روزنامه آفتاب یزد