نماینده نسل جدید سیاستگذاران روسیه

انتخابات روزیکشنبه روسیه بر یک سال کشمکش درباره رهبری آینده روسیه مهر پایان زد.حتی محافل غرب که یک سال تمام برای تأثیرگذاری بر جریان انتقال قدرت در روسیه تقلا داشتند تصور نمی کردند که معمای جانشینی پوتین به این صورت سهل و ساده حل و فصل شود.
بی شک امروز همه دوربین ها باز هم چهره پوتین را به عنوان کسی که توانست خانه تکانی در کرملین را با کمترین هزینه و به شکلی مسالمت آمیز به انجام رساند، نشانه خواهند رفت.لبخند امروز پوتین برابر دیدگان افکارعمومی دو معنای مهم در بر دارد.در وجه نخست او شادکام است که دستیارش، دیمیتری مدودف توانست آزمون سخت انتخابات را با موفقیت پشت سر گذارد و رأی اعتماد چشمگیر شهروندان روس را به دست آورد و خرسندی دوم ازناکامی برنامه ها و سناریویی است که حریفان در کمین نشسته اش در غرب برای به هم زدن بازی انتخابات تدارک دیدند.
به هر حال از امروز که پوتین و مدودف سرگرم بحث مهم چینش ترکیب دولت آینده خواهند شد بازار گمانه زنی در این سوی جهان نیز رونق خواهد گرفت.همه به نوعی تلاش خواهند کرد تا تصویری تازه از مرد آرامی که برمسند ریاست بر سرزمینی پهناور تکیه زده ارائه کنند.
در این تصویر سازی ها شاید آنچه کام مدودف را درآستانه جلوس بر قدرت تلخ کند ادبیات طعنه آمیزی است که محافل سیاسی غرب برای توصیف او به کار برده اند.ادبیاتی که در آن شأن رهبر جدید روسیه به سطح یک دستیار و گماشته پوتین تنزل می کند. این مسئله هنوز در واژه هایی که آنها برای تحلیل رابطه مدودف و پوتین استفاده می کنند نمود دارد به نحوی که آنها هنوز کلمه لیدر یا رئیس را انحصاراً برای پوتین به کار می برند و همچنان برای نامیدن مدودف از عبارات مشاور و مجری بهره می گیرند.
این نوع نگاه به معادله رهبری کرملین شاید تا انجام بازی انتخابات چندان مشکل ساز نبود اما پافشاری آنها برادامه آن در آینده یقیناً برای جبهه غرب دردسرساز خواهد شد وهر آئینه ممکن است مناسبات تیم جدید رهبری کرملین با آن سوی آتلانتیک را شکرآب سازد.درست است که فرمول تقسیم قدرت در مسکو به همین صورت است که پوتین همچنان در جایگاه راهبری امور قرار دارد اما خود پوتین نخستین کسی است که تلاش می کند که تصور وابسته بودن مدودف به خویش را از ذهن ها بزداید.
بنابراین می توان حدس زد که در بهار زمامداری مدودف، کرملین غرب را به یک بازبینی جدی در برداشت هایشان از موقعیت رئیس جدید فرابخواند. به نظر می آید همه دولت های اروپایی و محافل آمریکایی برای نزدیک شدن به دولت مولود انتخاب دوم مارس نیازمند تصحیح نگاه خویش هستند ، آنها باید حسن نیت خود را اثبات کنند.دست کم تجربه دوستی بد فرجام آنان با پوتین این را گوشزد می کند که دیپلماسی غرب نباید در رفتار خویش، خشم و بدبینی مردان روس را برانگیزد.
● از سن پترزبورگ تا کرملین
واقعیت این است که شناخت محافل سیاسی درباره مرد اول امروز کرملین بسیار اندک است و بخش عمده ای از پرسش هادر باره سیاست ها و راهبردهای او در پرده ابهام مانده است.
این که مدودف چه سیاستی را در عرصه دیپلماسی پیش خواهد گرفت آیا وی عیناً چون پوتین عمل خواهد کرد یا راه دیگری را در پیش خواهد گرفت مناسبات او با جبهه غرب وشرق چگونه خواهد بود سؤالاتی است که امروز همزمان در پایتخت های اروپایی و آسیای مرکزی و قفقاز بررسی وپردازش می شوند. تنظیم یک رابطه مطمئن با کرملین در گروپاسخ هایی است که باید برای این سؤال ها داده شود.بنابراین می توان انتظار داشت که تا مدتی نامعلوم، سوژه اصلی طرف های بین المللی در رفتارشناسی سکاندار جدید سیاست روسیه خواهد بود.
مهم ترین نکاتی که در شناسنامه رهبر جدید روسیه مطرح شده این است که و ی به حلقه سیاستمداران سن پترزبورگ تعلق دارد، حلقه ای که دراندیشه سیاسی خویش تفکر ایده ملی گرایی سیاسی را با خصوصی سازی در اقتصاد تلفیق کرده اند و مهم ترین معیار تصمیم گیری آنها را منافع روسیه تشکیل می دهد.
بنابراین شهر پترزبورگ هم زادگاه مدودف است هم این که خاستگاه سیاسی او و بسیاری از نخبگان نام آشنای امروز کرملین به حساب می آید.راه مدودف به دنیای سیاست نیز ازهمین شهر گشوده می شود. همقطاران مدودف در سن پترزبورگ در توصیف سرگذشت او بر این نکته تأکید می کنند که دیمیتری برخلاف بسیاری از مردان امروز کرملین از دامن احزاب و محافل سیاسی برنخاسته است. اساساً انتخاب شغلی او در وهله اول سیاست نبوده است.دیمیتری جوان در سن پترزبورگ شیفته حقوق بوده است به همین سبب نیز در رشته حقوق دانشگاه دولتی سن پترزبورگ وارد شده و حتی پس از فراغت از تحصیل درهمین دانشگاه به تدریس سرگرم بوده است. گفته می شود نخستین تماس و پیوند مدودف با پوتین در همین محفل دانشگاهی برقرار می شود .
دیمیتری در بحبوحه فعالیت دانشگاهی با یک دعوتنامه به شهرداری سن پترزبورگ گام می نهد و این تصمیمی است که مسیر زندگی او را دگرگون می کند. ورود در شهرداری سن پترزبورگ آغاز فعالیت سیاسی مدودف و آغاز پیوندی تاریخی است که میان او با لیدر آینده روسیه برقرار می شود . با استناد به این سابقه است که بسیاری معتقدند که پوتین علاوه برآنکه رئیس مدودف در همه دوره ها بوده است نخستین مربی سیاسی او در اداره مشاغل کلیدی به حساب می آمده است.
این رابطه شاگردی و معلمی میان آن دو حتی پس از انتخاب پوتین به عنوان رئیس جمهوری موقت روسیه در سال ۱۹۹۹ ادامه می یابد پوتین یکی از نخستین حکم های معاونت دستگاه ریاست جمهوری را به نام مدودف صادر می کند.
با این همه محافل غرب وقتی از رابطه عمیق این دو باخبر شدند که پوتین زمام اداره امپراتوری اقتصادی روسیه را به دست او سپرد انتصاب مدودف به مقام مدیر شرکت عظیم دولتی «گاز پروم» یک نشانه مهم بود که در ردیف مردان طراز اول کرملین مدودف جایگاهی رفیع تر دارد و مناسباتی که میان رئیس ۵۵ ساله و دستیار ۴۲ ساله برقرار است یک رابطه سرشار از اعتماد و صمیمیت است.
● تفاوت ها و تشابهات دو رئیس
بی گمان اکنون کرملین دو رئیس دارد، رئیسی که با حدود یک دهه تجربه سکانداری امورروسیه در جایگاه معمار سیاسی این کشور نشسته است و رئیس دیگری که در نقطه آغاز این راه قرار دارد.
با وجود آن که هم پوتین و هم مدودف هردو دانش آموخته رشته حقوق هستند اما آنها دو مسیر کاملاً مجزا را در حیات سیاسی خویش و مشاغل دولتی شان تجربه کرده اند.مدودف چنان که از کارنامه اش پیداست همواره یک بوروکرات بوده و از شهرداری سن پترزبورگ تا گازپروم و از ریاست دفتر بازرسی پروژه های ملی تا معاونت نخست وزیری همواره در مناصب اجرایی ایفای نقش کرده است این درحالی است که پوتین همواره در مناصب ومأموریت های امنیتی حضورداشته است، و از مأموریت نماینده
ک گ ب در آلمان شرقی سابق تا دستیاری یلتسین او نقش های حساس امنیتی عهده دار بوده است.این نکته شاید مهم ترین تفاوت دو رئیس امروز کرملین باشد که روس ها برای مدودف تبار دانشگاهی قایل هستند در توصیف امتیازات او بر کرسی استادیش در حوزه فناوری ها تأکید می کنند همچنان که اقتصاددانان روسیه تخصص او در زمینه بازار یابی را یاد آوری می کنند اما همین محافل روسیه پوتین را مرد بحران می شناسند .
این تفاوت ها میان زوج رهبری روسیه امری غیر قابل انکار است اما محافل و رقیبان سیاسی روسیه در غرب سعی دارند دراین قیاس از مدودف تصویر بیشتر یک پیرو و مجری را ارائه کنند که هویت او فقط با تکیه بر پوتین قابل تعریف است همین نگاه یک سویه موجب شد که رئیس جدید کرملین در تازه ترین واکنش خویش بگوید: من رئیس جمهور فرمانبردار نخواهم بود .
جبهه غرب در نخستین واکنش هایش به پیروزی مدودف نشان داد که از شکل گیری دولت مقتدر- شعاری که پوتین آن را محور برنامه حزب حاکم قرار داده است - نگران است و دراین راستا بسیار تلاش کرد تااپوزیسیون دولت پوتین را در کارزار مبارزه با کرملین تحرک بخشد اما همه تلاش هایش با حذف چهره هایی مانند نمتسف، کاسپارف و کاسیانف به بن بست انجامید.تنها نقطه امید غرب پس از اختلاف های کادر مرکزی کرملین است.آنها هنوز بر این گمانند که مدودف جوان در اداره میراث پوتین با چالش های عمیق روبرو خواهد شد که یکی از این چالش ها، اختلاف دو رئیس خواهد بود.به عبارتی در نگاه امروز غرب معادله حضور مدودف در ریاست جمهوری و بقای پوتین درمقام نخست وزیر تصویر یک حکومت دوگانه را دارد که تحت هیچ شرایطی قابل جمع نیست.
این محافل در تأیید ذهنیت خویش مدعی هستند که نخستین اختلاف ها در مناسبات مدودف با نخبگان داخل کرملین بویژه افرادی که تادیروز رقیب او بودند بروز خواهد کرد. این نخبگان به راحتی به ریاست و زعامت او تمکین نخواهند کرد و در ادامه مسئله اصلی این خواهد بود که چه کسی رهبر واقعی کشوراست آنها حتی از برخی شواهد تاریخی بهره می گیرند که ساخت دوگانه حاکمیت در روسیه منشأ بی ثباتی شده است
اما واقعیت این است که اغلب گمانه زنی ها و تحلیل های محافل غرب در باره روسیه این سال ها مهر ابطال خورده است.دست کم حوادث دوران ریاست پوتین نشان داده که آنها اطلاعات دقیق و شناخت کافی از مناسبات قدرت در کرملین ندارند.همین مسئله به یک وجه امتیاز برای پوتین تبدیل شده است که در بازی رقابت با حریفان غربی به راحتی نقشه های خویش را پیش برد.

مهین السادات صمدی

منبع : روزنامه ایران