تغییر تاکتیک القاعده

آخرین اخبار منتشر شده از سوی افسران اطلاعاتی امریکا در عراق در خصوص وضعیت گروه القاعده حاکی از آن است که فرماندهان این گروه به افراد و پیروان خود گفته اند به منظور جلب حمایت مردمی و ترمیم وجه این گروه در استان الانبار تاکتیک های مورد استفاده شان را تلطیف کنند؛ استانی که قبایل سنی آن علیه این گروه موضع گیری و برای تضعیف آن شروع به همکاری با نیروهای امریکایی کرده اند. این رویکرد جدید در ماه گذشته اتخاذ شده و با انتشار اعلامیه یی درونی به اعضای این گروه دستور داده شده که به شدت از کشتن شهروندان سنی که با ارتش امریکا یا دولت عراق همکاری نکرده اند خودداری شود. از بررسی پرونده های داخلی و مصاحبه های صورت گرفته با اعضای القاعده در عراق تصویری از سازمانی پدیدار می شود که به شدت دچار اغتشاش و بی نظمی شده ولی در همین حال کاملاً متوجه این موضوع است که سیاست های خشن آن مانند شکنجه زنانی که حجاب سرشان را رعایت نمی کنند، سبب کاسته شدن از محبوبیت آن شده است.
در طول یک سال گذشته این گروه از بسیاری از مناطق امن خود رانده شده است؛ به همین علت فرماندهی این گروه در حال از رده خارج کردن تعدادی از تاکتیک های قدیمی خود و تمرکز مجدد روی حمله به سربازان امریکایی، سنی هایی که همکاری نزدیکی با نیروهای امریکایی دارند و تاسیسات زیربنایی عراق است. در قسمتی از اعلامیه این گروه در این خصوص که توسط «ابوحمزه المهاجر» رهبر القاعده در عراق منتشر شده، آمده است؛ «به منظور اجتناب از گشایش جبهه های جدیدی علیه اعراب سنی، خودتان را تنها وقف مبارزه با دشمن واقعی کنید.» در ادامه این اعلامیه که در تاریخ ۱۳ ژانویه منتشر شده و توسط پیروان این گروه در مساجد استان الانبار پخش شده، آمده است؛ «در مواجهه با سنی هایی که علیه ما وارد عمل شده اند، در توبه را روی خود نبندید.»
البته باید گفت که این اعلامیه دستور توقف حملات علیه شیعیان را نمی دهد؛ مسلمانانی که القاعده همواره به چشم مرتد به آنها نگریسته است. در همین حال این موضوع به درستی معلوم نیست که آیا دیدگاه های اعضای این گروه در استان الانبار در سایر نقاط کشور به کار گرفته خواهد شد که جنگجویان بیشتری از القاعده در آنها مشغول به فعالیت هستند.
چنین خبری بعد از آن منتشر می شود که مقامات عراقی گروه القاعده را متهم به انفجارهای اول فوریه در محلات تحت تسلط شیعیان در بغداد کردند؛ دو انفجاری که در جریان آن القاعده با سوءاستفاده از دو زن عقب مانده ذهنی بمب هایی را منفجر کرد که در جریان آن بیش از ۱۰۰ نفر کشته شدند. در همین حال افسران اطلاعاتی امریکا می گویند که چنین بیانیه یی با سبک رهبری گذشته ابوحمزه المهاجر سازگار است؛ یک مصری که با نام «ابوایوب المصری» نیز شناخته شده و بعد از مرگ «ابومصعب الزرقاوی» در حمله هوایی امریکا در ژوئن ۲۰۰۶ جانشین وی شد. یک افسر اطلاعاتی که نخواسته نامش فاش شود در این خصوص می گوید؛ «زرقاوی تلاش زیادی برای کشتارهای بدون تبعیض انجام داد. برای او مهم نبود قربانیانش شیعه یا سنی هستند یا اینکه در چه وقت، چگونه و کجا می میرند؛ ولی المهاجر اهداف خود را با دقت بیشتری انتخاب می کند و سعی می کند از کشتارهای گسترده و بدون تبعیض فاصله بگیرد زیرا چنین عملیاتی دیدگاه های بسیار بدی را نسبت به القاعده در عراق به وجود آورده است.»
چنین اظهاراتی از سوی افسران اطلاعاتی امریکا در عراق در شرایطی صورت می گیرد که ارتش امریکا نیز می گوید که در سال ۲۰۰۷ بسیاری از رهبران القاعده در عراق را کشته، ۲۴۰۰ نفر از اعضای این گروه را کشته و در عملیات انجام شده برای بیرون راندن آنها از بغداد ۸۸۰۰ نفر از مظنونان به همکاری با این گروه را دستگیر کرده است. هر چند مقامات امریکایی و متحدان سنی آنها نسبت به القاعده در عراق بسیار محتاطانه عمل می کنند چون می دانند که آنها بسیار خطرناک هستند و می توانند راه هایی برای احیای مجدد خود پیدا کنند ولی در اظهارات خود قاطعانه به این موضوع اشاره می کنند که بخش زیادی از این گروه از بین رفته است. در برابر چنین اظهارنظرهای قاطعی «ریاض الاوگیدی» از رهبران عالی رتبه القاعده در منطقه یی در شرق استان الانبار می گوید؛ «ما مشکلاتی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم را انکار نمی کنیم، امریکایی ها ما را شکست نداده اند ولی روی برگرداندن سنی ها از ما سبب شده که پشتیبانی عظیمی را از دست بدهیم و متحمل رنج های فراوانی شویم؛ در واقع ما مرتکب اشتباهات زیادی شده ایم.»
الاوگیدی ۳۹ ساله زمانی با ۲۰ محافظ و به همراه ۴ خودرو در عراق رفت و آمد می کرد ولی در جریان این مصاحبه او تقریباً تنها بود و یک کلاه سفید روی سر تاسش گذاشته بود و دشداشه خاکستری رنگی به تن کرده بود تا شبیه یک روستایی فقیر به نظر برسد. او با ابراز تاسف از فرصت هایی که القاعده سال گذشته در عراق از دست داده، می گوید؛ «ما در طول سال گذشته مرتکب اشتباهات بسیاری شدیم که در این خصوص می توان به تحمیل تفسیرهای بسیار سختگیرانه از قوانین اسلامی اشاره کرد.» وی در این خصوص به خبرنگار ویژه واشنگتن پست می گوید؛ «القاعده در منطقه یی که حامیان بسیاری در آنجا داشت انگشتان مردانی که سیگار می کشیدند را شکست، کسانی را که الکل می نوشیدند شلاق زد و مغازه داران را از فروختن شامپوهایی که تصاویر زنان روی آن وجود داشت منع می کرد؛ اقداماتی که باعث شد سنی ها به شدت علیه القاعده موضع گیری کنند.»
بنا بر اظهارات الاوگیدی در نتیجه چنین اقداماتی تعداد اعضای القاعده در عراق در ژوئن ۲۰۰۷ از ۱۲ هزار نفر به ۳۵۰۰ نفر تا همین لحظه کاهش یافته است. این در حالی است که بنابر جدید ترین آمار منتشره تعداد جنگجویان خارجی نیز که وارد عراق می شدند، به شدت کاهش یافته است. ارتش امریکا اعلام کرده که میزان افرادی که پنهانی از مرزهای سوریه وارد عراق می شوند از ۱۱۰ نفر در هر ماه در اواخر تابستان گذشته به ۴۰ تا ۵۰ نفر در ماه در حال حاضر رسیده است. جالب است که خود الاوگیدی در این خصوص می گوید؛ «تعداد جنگجویان خارجی که فعلاً در عراق حضور دارند، از ۲۰۰ نفر کمتر است.» بنا بر اظهارات دریادار «گریگوری اسمیت» سخنگوی ارتش امریکا در بغداد ،یکی از عوامل کاهش تعداد مبارزان خارجی در عراق این است که سوریه و عربستان که بسیاری از مبارزان خارجی از آنجا وارد عراق می شوند، میزان گشت زنی های مرزی و ایست های بازرسی خود را افزایش داده اند و سیاست های صدور ویزای خود را شدیدتر کرده اند.
«عبدالله حسین لهبی» یک امیر از منطقه امیریه در جنوب فلوجه در ارتباط با تغییر تاکتیک های القاعده معتقد است؛ «گروه القاعده هرچند همچنان به سنی هایی که همکاری نزدیکی با امریکایی ها دارند، حمله می کند ولی در حال حاضر در تلاش است تا مجدداً حمایت رهبران قبایل سنی را که از القاعده روگردان شده اند را به دست آورد.»
وی که خود از اعضای القاعده است، می افزاید؛ «در عوض ما دوباره به آنها حمله نمی کنیم و به اقتدار و اختیارات رهبران قبایل احترام می گذاریم.» لهبی ۴۷ ساله می گوید در حال حاضر استراتژی اصلی القاعده در عراق روی حمله به نظامیان، خطوط انتقال نفت، برج های مخابراتی و نظامیان امریکایی و متحدان سنی آنها متمرکز شده است.
البته در چنین شرایطی که القاعده در عراق بسیار ضعیف شده تعدادی از اعضای این گروه ابوحمزه المهاجر رهبر القاعده عراق را به عنوان مقصر اصلی وضعیت نامساعد فعلی شان معرفی می کنند. الاوگیدی که خود از رهبران عالی رتبه القاعده است در این خصوص می گوید؛ «ابومصعب الزرقاوی دائماً به سرتاسر عراق سفر می کرد تا با رهبران عالی رتبه و میان رتبه دیدار و اطمینان حاصل کند که مبارزان زخمی شده از سوی گروه غرامت دریافت می کنند؛ ولی المهاجر به ندرت آفتابی می شود و اهمیتی به مبارزانی مثل «رافد» که در جریان حمله یی به منطقه «گارما» دو پایش را از دست داد، نمی دهد.»
الاوگیدی با اشاره به اینکه رافد در خانه زمین گیر شده و نمی تواند کار کند، می گوید؛ «الزرقاوی یک رهبر خشن بود و همه از او می ترسیدند ولی المهاجر نتوانسته شخصیت خود را به سازمان تحمیل کند؛ او آدمی میانه رو و ضعیف است.»
● مبارزان دلسرد
تغییر تاکتیک القاعده در عراق بعد از آشفتگی های پدیدار شده در این گروه و تردیدهای رو به افزایش در میان اعضای آن که حمایت قبایل سنی را از دست داده اند، صورت می گیرد؛ روندی که به وضوح در نامه یی توسط یکی از فرماندهان القاعده که نامش در این نامه وجود ندارد، توضیح داده شده است. نظامیان امریکایی می گویند آنها در نوامبر گذشته به این نامه دست یافته اند. این فرمانده عالی رتبه القاعده در این نامه نوشته است؛ «از دست دادن حمایت قبایل سنی سبب به وجود آمدن ضعف و شکست روانی در میان مبارزان شده است؛ این موضوع حتی سبب ایجاد وحشت، ترس و عدم تمایل برای جنگیدن شده و روحیه مبارزان را به شدت تضعیف کرده است.»
این فرمانده ناشناس القاعده در این نامه همچنین به فردی به نام «محمد» اشاره کرده است؛ یک کارشناس کامپیوتر که در اروپا به دنیا آمده و حدود یک سال قبل از طریق مرز سوریه به امید انجام یک عملیات انتحاری وارد عراق شده بود، ولی وقتی که وارد استان الانبار می شود هیچ ماموریتی برای او وجود نداشت. این نامه ماجرای محمد را این چنین شرح می دهد؛ «محمد از این موضوع خیلی مایوس شد و از فرمانده خود درخواست کرد که او را به ناحیه دیگری منتقل کند ولی درخواست او رد شد. در نهایت محمد برای انجام حمله یی کوچک به یک عراقی از دین برگشته احضار شد تا تنها تیری به بازوی او شلیک کند. البته بعداً سربازان امریکایی محمد را در روستایی که در آن پنهان شده بود پیدا می کنند و آنجا را محاصره می کنند و توسط یک تک تیرانداز کشته می شود.
این فرمانده القاعده در ادامه این نامه ۴۹ صفحه یی که تنها چهار صفحه آن توسط ارتش امریکا در اختیار این روزنامه گذاشته شده، می افزاید؛ «هماهنگ کننده ها به افرادی که از طریق مرزها برای انجام عملیات های انتحاری وارد عراق می کردند، می گفتند آنها می توانند عملیاتی را انتخاب کنند که در جریان آن ۲۰ تا ۳۰ سرباز امریکایی یا حامیان آنها را بکشند. ولی وقتی که پس از چند ماه انتظار در صحرا در نهایت از آنها خواسته می شود عملیات های کوچکی مثل کشتن کسی یا منفجر کردن یک ماشین پلیس را انجام دهند، خارجی ها ناامید می شوند و به کشورهایشان بازمی گردند. این نامه این وضعیت را در استان الانبار یک بحران استثنایی توصیف می کند.»
از محتوای این نامه چنین برمی آید که رهبران القاعده با مشاهده وضعیت فعلی عراق و حمایتی که از سوی قبایل سنی عراق از دست داده اند، به این نتیجه رسیده اند که باید از دخالت در مسائل اجتماعی خودداری کنند. این چیزی است که از محتوای اعلامیه ابوحمزه المهاجر که در مساجد پخش شده به آن پی می بریم. در این اعلامیه با اشاره به اینکه نباید در مسائل اجتماعی دخالت کرد، از پیروان این گروه خواسته شده است؛ «شدیداً به دشمنان حمله کنید و عملیات های خود را روی مهاجمان متمرکز کنید؛ راه های ارتباطی آنها از طریق منفجر کردن برج های مخابراتی، تلفن های زمینی، منفجر کردن پل ها و بزرگراه های مهمی که آنها از آن استفاده می کنند، قطع کنید.

آمیت پالی
ترجمه؛ محمد صادق امینی
منبع؛واشنگتن پست

منبع : روزنامه اعتماد